5 tháng giải ngân đạt 20,9%

Số liệu kiểm soát chi của Kho bạc Nhà nước cho biết, giải ngân vốn đầu tư hàng năm có xu hướng giảm (năm 2013 giải ngân đạt 95% kế hoạch, năm 2014 đạt 91% và đến năm 2015 chỉ đạt 87,1% ).

Giải ngân của 5 tháng đầu năm 2016 còn thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước khi mới đạt 20,9% (năm 2014 đạt 34,1%; năm 2015 đạt 33,2%).

Giải ngân vốn kế hoạch năm 2015 được phép kéo dài sang năm 2016 tính đến ngày 31/5/2016 cũng mới đạt 133 tỷ đồng, trong khi kế hoạch vốn được phép kéo dài là 21.660 tỷ đồng.

Bộ Tài chính cho biết, qua rà soát các văn bản ban hành thuộc thẩm quyền và trách nhiệm của mình, mặc dù những nội dung không tác động ảnh hưởng tới giải ngân vốn đầu tư nhưng trên tinh thần triệt để đơn giản hóa thủ tục hành chính, Bộ Tài chính đã chủ động sửa đổi Thông tư số 08/2016/TT- BTC về quản lý, thanh toán vốn đầu tư sử dụng nguồn vốn NSNN. Theo đó, các yêu cầu trong hồ sơ giải ngân dự án vốn đầu tư đã được giảm bớt, đồng thời nâng cao vai trò, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương trong quản lý dự án đầu tư và tạo thuận lợi tối đa trong quá trình thanh toán.

Vướng mắc tại Luật Đầu tư công và Luật Xây dựng

Trên cơ sở kết quả rà soát, trao đổi với các bộ, ngành, địa phương và thực tế công tác quản lý, giải ngân vốn đầu tư, Bộ Tài chính đã xác định một số nguyên nhân.

Cụ thể, theo quy định của Luật Đầu tư công thì chương trình, dự án được bố trí trong kế hoạch hàng năm phải có trong danh mục kế hoạch đầu tư công trung hạn. Đồng thời, phải xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối vốn để thực hiện. Tuy nhiên, khi lập kế hoạch đầu tư công trung hạn chưa thể chắc chắn xác định rõ khả năng cân đối vốn để thực hiện chương trình, dự án.

Hay như về thủ tục kéo dài thanh toán vốn đầu tư công. Tại Luật Đầu tư công quy định, các dự án sử dụng vốn NSNN, vốn trái phiếu Chính phủ, vốn trái phiếu chính quyền địa phương, vốn từ nguồn thu để lại cho đầu tư nhưng chưa đưa vào cân đối NSNN, thời gian thực hiện và giải ngân vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn trước đến hết ngày 31/12 năm đầu tiên của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn sau. Thời gian giải ngân hàng năm được kéo dài sang năm sau.

Tuy nhiên, tại Nghị định số 77/2015/NĐ- CP (NĐ 77) của Chính phủ về kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm lại quy định, thời gian giải ngân kế hoạch đầu tư công hàng năm được kéo dài đến hết ngày 31/12 năm sau năm kế hoạch.

Đồng thời, trước ngày 15/3 hàng năm, các bộ, ngành, địa phương gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính danh mục dự án chưa giải ngân hết kế hoạch năm trước và đề xuất danh mục, lý do và mức vốn kế hoạch năm trước kéo dài thời gian thanh toán sang năm sau….

Bộ Tài chính cho biết, Luật đầu tư công không giao Chính phủ quy định chi tiết nên việc thêm quy trình và thủ tục kéo dài như tại NĐ 77 là không phù hợp. Hơn nữa, quy đinh này còn làm tăng thủ tục trong thanh toán vốn đầu tư, gây khó khăn cho các bộ, ngành, địa phương khi phải đối chiếu số liệu mức vốn còn lại chưa thanh toán theo từng dự án làm cơ sở để đề xuất kéo dài nên đã làm chậm việc giải ngân thêm 4 tháng nữa…

Luật Xây dựng khi đi vào triển khai cũng làm này sinh một số vướng mắc khi quy định cụ thể về thẩm quyền, nội dung, hồ sơ, quy trình thẩm định thiết kế, dự toán xây dựng công trình; cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định thiết kế, dự toán xây dựng công trình.

Theo ý kiến của các chủ đầu tư, do số lượng dự án hàng năm tại các địa phương lớn, trong khi lực lượng cán bộ của cơ quan chuyên môn tại các bộ, ngành, địa phương có hạn, vì vậy với các quy định mới này đã làm chậm tiến độ thẩm định thiết kế, dự toán nên đã ảnh hưởng trực tiếp tới việc giải ngân.

Xem xét bãi bỏ quy trình và thủ tục kéo dài

Đây là một trong số những kiến nghị được Bộ Tài chính đưa ra nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của thực trạng giải ngân hiện nay. Vì theo Bộ Tài chính, Luật Đầu tư công, NĐ 77 quy định vốn đầu tư công được kéo dài thời hạn thanh toán trong 2 năm đã tạo tâm lý ỷ lại cho các bộ, ngành, địa phương không tích cực thanh toán kế hoạch vốn ngay trong năm.

Bên cạnh đó, quy định về vốn dự phòng trong kế hoạch đầu tư công trung hạn tại Luật Đầu tư công là 10% trên tổng mức vốn kế hoạch trung hạn theo từng nguồn vốn. Với quy định này rất dễ dẫn đến việc phân tán, không tập trung nguồn vốn này. Do đó, Bộ tài chính đề nghị nên sửa đổi lại theo hướng quy định mức vốn dự phòng là 10% trên tổng số chi của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng kiến nghị thêm nguyên tắc bố trí vốn kế hoạch. Theo đó, khi lập kế hoạch đầu tư công hàng năm phải đảm bảo chắc chắn khả năng cân đối nguồn vốn trên cơ sở căn cứ tình hình thực tế và kế hoạch đầu tư công trung hạn có tính định hướng được duyệt…

Đặc biệt, với việc giao, điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư tại Luật Đầu tư công đã làm giảm tính chủ động của các bộ, ngành, địa phương trong điều hành kế hoạch vốn được giao khi tăng thủ tục hành chính (muốn điều chỉnh vốn từ dự án chậm tiến độ sang dự án nhanh tiến độ phải báo cáo và xin phép Bộ Kế hoạch và Đầu tư).

Do đó, Bộ Tài chính đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư đẩy mạnh việc phân cấp đối với việc giao và điều chỉnh chi tiết kế hoạch đầu tư hàng năm. Về lâu dài, Chính phủ xem xét kiến nghị Quốc hội sửa quy định này theo hướng phân cấp phân quyền cho các bộ, ngành, địa phương.

Với các vướng mắc trong Luật Xây dựng, Bộ Tài chính kiến nghị Chính phủ giao Bộ Xây dựng rà soát, nghiên cứu phân cấp việc thẩm định thiết kế, thẩm định dự toán xây dựng theo quy định hiện hành nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án. Đồng thời, hướng dẫn chi tiết về cơ cấu, tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của các ban quản lý khu vực và ban quản lý dự án chuyên ngành theo quy định.