Trong bài viết được đăng tải trên Nikkei Asia Review, Phó giám đốc của Moody's Analytics ở Tokyo Stefan Angrick cho biết, các công ty Mỹ và châu Âu từng thống trị ngành điện tử toàn cầu. Tuy nhiên, đến những năm 1990, các nhà sản xuất Nhật Bản đã đi trước, tạo ra những con chip mạnh hơn và rẻ hơn so với những con chip được sản xuất ở nơi khác. Cho đến nay, hầu như toàn bộ hoạt động sản xuất chip của thế giới đều diễn ra ở châu Á, trong đó Mỹ và châu Âu mỗi nơi sản xuất chưa đến 10% nguồn cung toàn cầu.

Tuy nhiên, ông Angrick cho biết, sự thống trị về công nghệ của châu Á cũng đi kèm với những ưu và nhược điểm. Lợi thế quy mô lớn đã giúp giảm chi phí, nhưng trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và giảm rủi ro, các chính phủ bên ngoài khu vực ngày càng lo ngại về sự tập trung của ngành. 

Tình trạng thiếu chip trong thời kỳ đại dịch và việc Trung Quốc tăng cường sản xuất chất bán dẫn trong nước cũng làm tăng thêm những lo ngại này. Trong nhiều năm, Trung Quốc đã cố gắng củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng chip và đang xâm nhập vào thị trường cấp thấp.

Ngày nay, các chính phủ phương Tây đang tăng cường sản xuất chất bán dẫn, đưa ra các khoản trợ cấp để khuyến khích các nhà sản xuất chip hàng đầu thành lập nhà máy. Đạo luật Khoa học và CHIPS của Mỹ hứa hẹn cung cấp 39 tỷ USD tài trợ cho các nhà sản xuất chip, được hỗ trợ bằng các khoản vay, bảo lãnh và tín dụng thuế. Tương tự, Liên minh châu Âu có sáng kiến trị giá hàng tỷ đô la Mỹ để tăng cường năng lực sản xuất chip. 

"Tuy nhiên, việc dịch chuyển chuỗi cung ứng chip không phải là điều đơn giản", ông Angrick nói. Nhiều thập kỷ tập trung hóa đã củng cố vị thế của châu Á như một trung tâm sản xuất chất bán dẫn. TSMC của Đài Loan và Samsung Electronics của Hàn Quốc thống trị thị trường chất bán dẫn cao cấp, rất cần thiết cho các ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Các nhà sản xuất ở Đông Nam Á dẫn đầu thị trường chip truyền thống - chất bán dẫn kém tiên tiến hơn nhưng hiệu quả cao được sử dụng cho mọi thứ từ ô tô đến máy xay sinh tố.

Các công ty Nhật Bản nắm quyền kiểm soát những phần thường bị bỏ qua trong chuỗi cung ứng, chẳng hạn như công cụ và vật liệu sản xuất chip. Fujifilm sản xuất vật liệu chuyển mạch điện lên chip và hóa chất đánh bóng bề mặt chip, trong khi các công ty như Canon và Nikon sản xuất máy móc sản xuất chất bán dẫn, một thị trường chuyên biệt, có giá trị cao.

Trong thời đại mà các nhà máy sản xuất chip cao cấp mới dễ dàng tiêu tốn tới 10 tỷ USD, rất ít quốc gia có thể tập hợp đủ nguồn lực và ý chí để cạnh tranh.

Nếu bất kỳ quốc gia nào có thể giành lại một số thị phần thì đó là Mỹ. Các chuyên gia đánh giá, quốc gia này vẫn có chuyên môn và năng lực sản xuất chip đáng kể; đồng thời đạt được nhiều thành công nhất trong việc thu hút các nhà sản xuất chip tiên tiến. Ví dụ, TSMC đang xây dựng một nhà máy ở Arizona nhằm mục đích sản xuất chất bán dẫn thế hệ tiếp theo trong vòng vài năm tới. 

Mặc dù vậy, Mỹ không thể hành động một mình. Các nhà máy sản xuất chip mới sẽ cần nguyên liệu nhập khẩu từ châu Á, máy móc từ Nhật Bản và châu Âu, hoặc cả hai. Ngoài ra, chip do Mỹ sản xuất vẫn sẽ được chuyển đến châu Á để lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói, ít nhất là trong tương lai gần. 

Đối với việc lực lượng đang xác định lại chuỗi cung ứng toàn cầu, việc rời bỏ toàn bộ hoạt động sản xuất chip khỏi châu Á có vẻ khó xảy ra. Các nhà máy đang được xây dựng ở phương Tây chủ yếu nhằm mục đích đa dạng hóa cơ sở sản xuất và giúp chuỗi cung ứng trở nên kiên cường hơn trước các cú sốc. Nhưng sự dư thừa ngày càng tăng và các tuyến đường cung cấp dài hơn sẽ làm tăng chi phí và khiến tỷ suất lợi nhuận thấp hơn.

Khi các quốc gia tìm cách bảo vệ năng lực và chuyên môn sản xuất chip quan trọng, chuỗi cung ứng sẽ trở nên khép kín hơn, làm tăng chi phí. Mỹ đang hợp tác với các đồng minh để hạn chế xuất khẩu các công cụ sản xuất chip và công nghệ quan trọng sang Trung Quốc. 

Sự cô lập có thể thúc đẩy Trung Quốc tăng gấp đôi nỗ lực của mình để leo lên chuỗi giá trị chip. Mặc dù còn quá sớm để nói tất cả những điều này sẽ diễn ra như thế nào, nhưng việc phương Tây quay trở lại sản xuất chip sẽ không có nhiều tác động đến châu Á.