Tham dự và chủ trì Diễn đàn có Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng; Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng; Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm. Diễn đàn còn có sự tham gia của 100 HTX đạt Giải thưởng Ngôi sao HTX năm 2025 - những mô hình tiêu biểu, đi đầu trong cả nước về sản xuất kinh doanh.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, bà Cao Xuân Thu Vân - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết, Diễn đàn là một trong những điểm nhấn nổi bật của Tháng hành động HTX năm 2025. Mục tiêu trọng tâm của Diễn đàn là nâng cao nhận thức và năng lực cho HTX trong việc áp dụng mô hình kinh tế xanh, giảm phát thải, nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh.

Theo  bà Cao Xuân Thu Vân, mục tiêu tới năm 2045, Liên minh HTX Việt Nam kỳ vọng sẽ có ít nhất 3 HTX của Việt Nam lọt vào top 300 HTX lớn nhất toàn cầu. Để đạt mục tiêu đó, điều kiện tiên quyết là phải phát triển các HTX mạnh về chất và lượng, gắn hoạt động với chuyển đổi số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Bởi HTX không chỉ là mô hình kinh tế, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, hợp tác, tự lực và sáng tạo.

Hiện cả nước có trên 33.500 HTX hoạt động đa lĩnh vực, đặc biệt hợp tác xã nông nghiệp chiếm hơn 64% tổng số HTX (với hơn 3,8 triệu nông dân tham gia). Kinh tế tập thể (KTTT) với nòng cốt là các HTX đang ngày càng khẳng định vai trò của mình trong liên kết sản xuất, nâng cao năng suất lao động và xây dựng chuỗi giá trị hiệu quả.

"Thực tiễn đã chứng minh, ở đâu có sản xuất, nhu cầu phát triển kinh tế - ở đó có tổ hợp tác, HTX. Nếu phát triển hiệu quả các tổ hợp tác, HTX thì thu nhập của người dân càng được tăng cao, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng GDP, giúp Việt Nam hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP bền vững", Chủ tịch Cao Xuân Thu Vân nhấn mạnh.

Trong bối cảnh Việt Nam thường xuyên chịu áp lực từ biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên cộng thêm yêu cầu hội nhập xanh, việc HTX chuyển đổi theo hướng sản xuất sạch, ứng dụng công nghệ, truy xuất nguồn gốc và tham gia thị trường tín chỉ carbon trở thành nhu cầu tất yếu.

Phát biểu tham luận tại Diễn đàn, ông Bùi Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và KTTT (Bộ Tài chính) cho biết, trong bối cảnh nền kinh tế và xã hội đang đối mặt với nhiều thách thức về môi trường và sự phát triển bền vững, Chính phủ Việt Nam đã có những cam kết mạnh mẽ về các mục tiêu tăng trưởng xanh, đặc biệt là mục tiêu Net-zero vào năm 2050, khẳng định sự tiên phong của quốc gia cũng như tranh thủ một cách hiệu quả các nguồn lực quốc tế trong bối cảnh chuyển đổi xanh.

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 20 Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới đã đưa ra quan điểm chỉ đạo: “Phát triển KTTT cả về số lượng và chất lượng, trong đó chú trọng chất lượng, bảo đảm sự hài hòa trong tất cả các ngành, lĩnh vực, địa bàn; có chính sách ưu tiên cho các tổ chức KTTT trong lĩnh vực nông nghiệp, gắn hoạt động sản xuất kinh doanh với chuỗi giá trị sản phẩm, ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; ưu tiên phát triển các tổ chức KTTT gắn với phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức…”.

Đánh giá về khu vực KTTT trong nước, ông Bùi Anh Tuấn cho rằng, nhận thức về phát triển KTTT trong cả hệ thống chính trị và tầng lớp nhân dân được nâng cao. Số lượng HTX, liên hiệp HTX thành lập mới tăng đáng kể, phát triển đa dạng hơn về ngành nghề, quy mô và trình độ, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động.

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi công nghệ sản xuất sạch và phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường, giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và giảm ô nhiễm. Từ đó, từng bước hình thành các HTX xanh phát triển bền vững.

Bên cạnh những kết quả đạt được, khu vực KTTT còn nhiều tồn tại, hạn chế như: Tốc độ tăng trưởng, tỷ trọng đóng góp của khu vực KTTT vào GDP còn thấp và có xu hướng giảm; một số HTX, tổ hợp tác có quy mô nhỏ, vốn ít, phạm vi hoạt động hẹp, khó cạnh tranh với các thành phần kinh tế khác; lợi nhuận và thu nhập của lao động khu vực KTTT, HTX còn chậm, có nguy cơ tụt hậu; trình độ năng lực của các HTX còn thấp; khả năng tiếp cận chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với khu vực KTTT, HTX còn hạn chế…

Theo ông Bùi Anh Tuấn, để chuyển đổi xanh thành công, cần có một khung chính sách hỗ trợ phù hợp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho HTX tiếp cận công nghệ, tài chính, đào tạo và mở rộng thị trường. Bên cạnh đó, các bộ, ngành cần tích cực triển khai Luật HTX năm 2023 và các văn bản hướng dẫn thi hành; chủ động rà soát, sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh hoặc bãi bỏ các cơ chế, chính sách thuộc ngành, lĩnh vực mình quản lý chưa phù hợp với tình hình thực tế, có mâu thuẫn với Luật HTX năm 2023 và các văn bản hướng dẫn.

Về phía Bộ Tài chính, Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và KTTT cho biết, Bộ sẽ theo dõi, tháo gỡ khó khăn trong việc lập và phân bổ dự toán thực hiện các chính sách hỗ trợ phát triển KTTT, HTX theo quy định tại Luật HTX năm 2023 cân đối bố trí vốn để thực hiện; nghiên cứu, sửa đổi chính sách thuế, phí và lệ phí cho các HTX.

Phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng khẳng định, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang là xu thế chung của các quốc gia trong lựa chọn của mình. Việt Nam cũng đã chủ động, quyết tâm chuyển đổi xanh, đồng thời ban hành nhiều nghị quyết, chiến lược, kế hoạch hành động, cam kết quốc tế hướng tới phát triển bền vững quốc gia.

Theo Phó Thủ tướng, chuyển đổi sản xuất xanh với các HTX sản xuất nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo, cần chú trọng phát triển các HTX nông nghiệp với tiêu chí bền vững, tiết kiệm tài nguyên, nâng cao chất lượng giá trị gia tăng của sản phẩm, tối ưu hoá giá trị đất đai hơn cả gia tăng sản lượng.

Trong bối cảnh thế giới đầy biến động, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng xanh, chuyển đổi xanh hướng tới tăng trưởng bền vững về kinh tế, công bằng xã hội… Khu vực KTTT phát triển năng động, hiệu quả, nâng cao chất lượng cuộc sống thành viên HTX.

Để đạt mục tiêu này, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tiếp tục hoàn thiện thể chế theo tinh thần kiến tạo, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho mô hình KTTT; Bộ, ngành, địa phương triển khai hiệu lực, hiệu quả Luật HTX năm 2023, tăng cường nguồn lực, nhân lực để HTX chuyển đổi mô hình tăng trưởng xanh.

Với Bộ Tài chính, Phó Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu quy định riêng các địa phương dành quỹ đất nhất định ưu tiên cho các HTX nông nghiệp mượn, thuê, được hỗ trợ giảm giá trong thời gian đầu để các HTX có điều kiện phát triển. Bên cạnh đó, tăng cường thúc đẩy tài chính xanh, thu hút đầu tư quốc tế; Nhanh chóng ban hành quy định, quy trình về tín chỉ carbon; Đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học kĩ thuật trong khu vực KTTT, các HTX nâng cao hiệu quả hoạt động.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ tài chính xây dựng đề án riêng cho HTX về chuyển đổi số hoặc gắn với chương trình chuyển đổi số với doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp nâng cao năng lực, chất lượng, sức cạnh tranh của HTX.

“Hiện nay, đóng góp của khu vực KTTT cho kinh tế đất nước đang còn khiêm tốn so với năng lực và có dấu hiệu chậm, tụt lại. Vì vậy, với những tinh thần tại Diễn đàn cùng nhau nỗ lực, cố gắng với sự hỗ trợ của Trung ương, Nhà nước và nỗ lực bản thân HTX và sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam, chắc chắn khu vực KTTT sẽ đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước trong thời gian tới”, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.