Với 95,03% đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành thông qua, sáng ngày 18/6/2020, Quốc hội thông qua Nghị quyết về công nhận và cho thi hành tại Việt Nam phán quyết của cơ quan giải quyết tranh chấp đầu tư theo Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam - EU và các nước thành viên EU (EVIPA).

Việc ban hành Nghị quyết sẽ tạo khung pháp lý đầy đủ và có hiệu quả hơn nữa cho việc bảo hộ đầu tư của nhà đầu tư EU tại Việt Nam, cũng như nhà đầu tư Việt Nam tại các nước thành viên EU, đồng thời góp phần củng cố niềm tin của các doanh nghiệp vào tính hấp dẫn, an toàn và thân thiện của môi trường đầu tư tại Việt Nam

Có thể nói, cùng với việc phê chuẩn Hiệp định EVIPA, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết về công nhận và cho thi hành phán quyết của cơ quan giải quyết tranh chấp đầu tư theo Hiệp định này là hết sức cần thiết, thể hiện quyết tâm chính trị của Việt Nam trong việc thực hiện Hiệp định, đồng thời, tăng cường sự tin cậy và thúc đẩy các nước thành viên Liên minh châu Âu sớm phê chuẩn Hiệp định.

Về phạm vi điều chỉnh, theo quy định tại Điều 3.57 của Hiệp định, Việt Nam chỉ phải thi hành các “nghĩa vụ về tài chính” theo các phán quyết chung thẩm của cơ quan giải quyết tranh chấp đầu tư.

 Nội dung nghĩa vụ tài chính phải thi hành gồm những nghĩa vụ quy định tại Điều 3.53 của Hiệp định, gồm: (1) thiệt hại về tiền và lãi suất áp dụng; (2) chuyển giao tài sản và được bồi thường thiệt hại bằng tiền, lãi suất áp dụng thay cho việc chuyển giao tài sản.

Điều 3.52 của Hiệp định cũng quy định Cơ quan giải quyết tranh chấp không được phán quyết bãi bỏ các biện pháp có liên quan.

 Như vậy, phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết đã xác định rõ chỉ có các nghĩa vụ tài chính, mà không bao gồm các nghĩa vụ khác.

 Quy định trên thể hiện chính xác lời văn của Hiệp định nhằm bảo đảm tính khái quát, phù hợp với thông lệ quốc tế trong việc dẫn chiếu các điều khoản của Hiệp định. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho giữ phạm vi điều chỉnh như dự thảo Nghị quyết.

Để thi hành Điều 3.57 của Hiệp định cần xác định về nguyên tắc thẩm quyền của Tòa án Việt Nam trong việc áp dụng pháp luật để cho thi hành phán quyết chung thẩm của cơ quan giải quyết tranh chấp đầu tư theo Hiệp định EVIPA tại Việt Nam.

Tuy nhiên, việc quy định thẩm quyền của Tòa án thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Hơn nữa, thực tiễn xem xét công nhận bản án quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài trong thời gian qua cho thấy, việc giao cho Tòa án cấp tỉnh nơi người phải thi hành án có tài sản là phù hợp và không có vướng mắc gì. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cho giữ quy định như dự thảo Nghị quyết.

Hiện nay, pháp luật Việt Nam đã quy định đầy đủ, cụ thể về cơ chế công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài, nhưng chưa có quy định về thủ tục công nhận và cho thi hành phán quyết theo quy định của Hiệp định.

Do vậy, việc trình Quốc hội ban hành văn bản để hướng dẫn áp dụng Điều 3.57 của Hiệp định là phù hợp với thẩm quyền của Quốc hội theo quy định tại Khoản 4 Điều 3 Luật Điều ước quốc tế và cần thiết cho việc thi hành kịp thời Hiệp định ngay sau khi có hiệu lực, đồng thời bảo đảm tính khả thi, thống nhất và ổn định của hệ thống pháp luật.

Việc ban hành Nghị quyết này là nhằm thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về hội nhập kinh tế quốc tế; góp phần hoàn thiện, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện cam kết của Việt Nam về bảo hộ đầu tư phù hợp với quy định của Hiệp định. Đồng thời, bảo đảm thi hành đầy đủ, nhất quán, đúng lộ trình cam kết của Việt Nam về cơ chế công nhận và cho thi hành phán quyết của Cơ quan giải quyết tranh chấp theo quy định của Hiệp định.

Hiện nay, Việt Nam đã ký kết Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư với 21 nước thành viên EU. Các quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự về công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài nước ngoài đã tạo cơ sở pháp lý đầy đủ để Việt Nam thực hiện các nghĩa vụ theo các Hiệp định đã ký với 21 nước thành viên EU, bao gồm cả nghĩa vụ bồi thường trong trường hợp Phán quyết yêu cầu.

Do đó, việc ban hành Nghị quyết không làm phát sinh nghĩa vụ mới về tài chính đối với Việt Nam trong trường hợp Việt Nam phải bồi thường thiệt hại do thua kiện.

Về hiệu lực thi hành tại Điều 4, Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày Hiệp định có hiệu lực.