Vì vậy, để rút ngắn thời gian thực hiện các dự án có thu hồi đất, UBND TP. Hồ Chí Minh (TPHCM) đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho cơ chế “đặc thù” nhằm rút ngắn thời gian thực hiện các dự án trên địa bàn thành phố. 

3 khung thời gian 

Theo UBND TPHCM, để rút ngắn thời gian thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư và bàn giao mặt bằng các dự án có thu hồi đất trên địa bàn, có thể xác định 3 khung thời gian trong công tác này.

Cụ thể, khung thời gian tối đa là 240 ngày, kể từ ngày ban hành thông báo thu hồi đất để hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Theo đó, đối với các dự án có diện tích đất thu hồi lớn, nhiều trường hợp bị thu hồi toàn bộ nhà, đất ở, phải bố trí tái định cư hoặc trường hợp không đủ điều kiện bồi thường, không còn nơi ở nào khác ngoài căn nhà phải giải tỏa, cần có thời gian rà soát, bổ sung các chính sách hỗ trợ thuộc thẩm quyền của UBND TPHCM.

Việc này do UBND quận huyện đề xuất, xác định thời gian phù hợp để hoàn thành công tác chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của các dự án.

Trường hợp cần thiết, đề xuất cơ quan có thẩm quyền chấp thuận phân kỳ công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án thành nhiều giai đoạn để thực hiện.

Thứ hai, khung thời gian tối đa 30 ngày, kể từ ngày ban hành quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để hoàn thành chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Cuối cùng, nếu 100% người dân đồng thuận chấp hành, bàn giao mặt bằng sớm hơn 30 ngày kể từ ngày hoàn thành việc chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người bị thu hồi đất. 

Tuy nhiên, nếu dưới 5 trường hợp phải áp dụng biện pháp cưỡng chế thu hồi đất sớm nhất 60 ngày và chậm nhất 120 ngày, kể từ ngày hoàn thành việc chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người bị thu hồi đất hoặc gửi tiền vào tài khoản tạm giữ tại Kho bạc Nhà nước.

Còn trên 5 trường hợp phải áp dụng biện pháp cưỡng chế thu hồi đất sớm nhất 120 ngày và chậm nhất 180 ngày, kể từ ngày hoàn thành việc chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người bị thu hồi đất hoặc gửi tiền vào tài khoản tạm giữ tại Kho bạc Nhà nước.

Đối với các dự án sử dụng nguồn vốn ODA phải tính toán thêm thời gian trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt khung chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án.

Đề xuất hàng loạt cơ chế

Hiện một số nội dung trong cơ chế, quy trình đặc thù chưa có trong quy định của pháp luật và không thuộc thẩm quyền, UBND TPHCM kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) đề nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận cho TPHCM chủ động ban hành hệ số điều chỉnh giá đất tính bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hàng năm để làm cơ sở lấy ý kiến người dân về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và ban hành quyết định thu hồi đất, quyết định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho những hộ đồng thuận (theo quy định Khoản 2, Điều 67 Luật Đất đai 2013).

Tuy nhiên, TPHCM vẫn khảo sát, điều tra về giá đất cụ thể tại thời điểm thu hồi đất để tính bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho những trường hợp chưa đồng thuận (theo quy định tại Khoản 2 Điều 74 Luật Đất đai 2013).

Bên cạnh đó, TPHCM được ban hành quy chế phối hợp thực hiện để áp dụng cho các cơ quan, tổ chức nhà nước thực hiện công khai, minh bạch. Ngoài ra, TP sẽ nghiên cứu xây dựng thêm quy định chung về công tác quản lý đầu tư các dự án đầu tư có thu hồi đất trên địa bàn để rút ngắn thời gian thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Hiện Bộ TN-MT đã thống nhất với đề xuất, kiến nghị của UBND TPHCM và đề xuất Chính phủ xem xét, chấp thuận cho TPHCM thực hiện cơ chế bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để áp dụng cho các cơ quan, tổ chức nhà nước thuộc TP thực hiện công khai, minh bạch; lập, thẩm định, phê duyệt dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để tổ chức thực hiện độc lập với các dự án; ủy quyền TPHCM phê duyệt khung chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với dự án sử dụng nguồn vốn vay của các tổ chức quốc tế, nước ngoài (ODA).

Bộ TN-MT cũng kiến nghị Chính phủ, căn cứ quy định của pháp luật về đất đai và những vướng mắc trong quá trình triển khai thực tiễn tại TPHCM, việc cho phép UBND TP áp dụng thí điểm cơ chế, quy trình đặc thù để rút ngắn thời gian thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bàn giao mặt bằng dự án có thu hồi đất trên địa bàn TP là rất cần thiết.

Từ đó sẽ tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện thí điểm và đề xuất hoàn thiện về cơ chế, chính sách pháp luật về đất đai để áp dụng trong cả nước.