Cục Phát triển đô thị (thuộc Bộ Xây dựng), Cơ quan thường trực của Diễn đàn Đô thị Việt Nam (VUF) mới đây đã phối hợp với Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam và Hiệp hội Các đô thị Việt Nam tổ chức tọa đàm “Ngày Đô thị với quá trình đô thị hóa ở Việt Nam”.

Tỷ lệ đô thị hoá sẽ vượt mốc 40% vào năm 2020

Tại tọa đàm, các chuyên gia đã cùng nhìn lại quá trình đô thị hóa Việt Nam giai đoạn 2010 – 2020 và định hướng chính sách phát triển đô thị giai đoạn 2021 – 2030.

Bà Trần Thị Lan Anh, Phó Cục trưởng Cục Phát triển đô thị, Tổng thư ký VUF, cho biết cả nước hiện có 833 đô thị, trong đó bao gồm hai đô thị đặc biệt, 20 đô thị loại I, 29 đô thị loại II, 45 đô thị loại III, 85 đô thị loại IV và 652 đô thị loại V. Tỷ lệ đô thị hóa Việt Nam năm 2019 là 38,4% và dự kiến sẽ vượt mốc 40% vào năm 2020.

Tăng trưởng kinh tế khu vực đô thị trung bình đạt từ 12 - 15%, cao hơn từ 2 - 2,5 lần so với mặt bằng chung của cả nước. Khu vực đô thị tiếp tục khẳng định vai trò tạo động lực phát triển kinh tế của cả nước, tạo ra hàng triệu việc làm cho người lao động, góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế toàn quốc phát triển.

Tuy nhiên, đô thị Việt Nam cũng đang phải đối diện với nhiều thách thức như mô hình tăng trưởng của các đô thị chưa đa dạng; tăng trưởng thiếu bền vững, phụ thuộc vào việc khai thác tài nguyên; năng lực dự trữ và tầm nhìn dài hạn còn hạn chế.

Bên cạnh đó, hệ thống đô thị phát triển chưa hài hòa, chưa đồng bộ giữa số lượng, quy mô, diện tích và chất lượng; chưa bảo đảm khả năng liên kết trong từng đô thị, giữa các đô thị và giữa khu vực đô thị với khu vực nông thôn.

Diện tích đô thị mở rộng nhanh, kéo theo tình trạng sử dụng đất đô thị chưa hiệu quả; năng lực hệ thống hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu của người dân và các hoạt động kinh tế, năng lực và tư duy quản lý đô thị chưa theo kịp tốc độ đô thị hóa.

Nguyên nhân của tình trạng này chủ yếu là do chưa đồng bộ công cụ quản lý phát triển đô thị, công tác quy hoạch đô thị chưa đồng bộ và gắn kết với quy hoạch vùng, chiến lược phát triển kinh tế-xã hội và kế hoạch đầu tư. Mô hình chính quyền đô thị và tổ chức bộ máy chưa phù hợp, chưa đáp ứng với yêu cầu và các đặc trưng đô thị.

Cần giải quyết 3 chiến lược trọng tâm

Đóng góp ý kiến về Chiến lược phát triển đô thị Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030, đại diện Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đưa ra cảnh báo về nguy cơ xấu cũng như bàn về giải pháp cân bằng để các đô thị phát triển bền vững.

Theo đại diện ADB, Việt Nam có ba chiến lược trọng tâm cần giải quyết gồm: tăng cường năng lực cạnh tranh kinh tế của các hệ thống đô thị; bảo vệ môi trường đô thị, xây dựng năng lực thích ứng và phát triển hạ tầng tích hợp; nâng cao chất lượng và tính bao trùm trong phát triển đô thị.

Muốn vậy, các chiến lược thực hiện cũng cần cụ thể rõ như: xây dựng chương trình và quy hoạch đô thị hợp tác; khuyến khích huy động nguồn lực đô thị sáng tạo, đổi mới; bồi dưỡng năng lực và nâng cao hiệu quả quản trị đô thị cả về cơ chế, điều hành cũng như thực thi pháp luật.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Đình Toàn cho rằng, để giải quyết bất cập, chính quyền các tỉnh, thành phố, đô thị cần rà soát khâu quy hoạch, kế hoạch thực hiện, quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị cho phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.

Cùng đó, xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển cho hệ thống đô thị và chương trình phát triển cho từng đô thị trực thuộc. Đồng thời, đánh giá việc quản lý dự án và kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm, dự án đầu tư không hiệu quả, chậm tiến độ.

Ngoài ra, chủ đầu tư tham gia các dự án phát triển, tôn tạo đô thị phải tăng cường năng lực, sức cạnh tranh và thực hiện đầy đủ trách nhiệm xã hội, tuân thủ các quy định pháp luật.