Việt Nam được đánh giá là điểm sáng trong “cuộc chiến” chống dịch Covid-19, với những kết quả đáng khích lệ, được cộng đồng quốc tế và nhân dân đánh giá cao. Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở nhiệm vụ phòng chống dịch, Chính phủ luôn đồng hành cùng doanh nghiệp (DN) và người dân vượt qua khó khăn, ổn định và khôi phục sản xuất.

Theo đó, ngay trong giai thời điểm dịch Covid-19 diễn biến căng thẳng, phức tạp, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính cùng các bộ ngành đã đồng loạt triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ DN và người dân. Trong đó, điểm nhấn quan trọng nhất là quyết liệt triển khai đồng bộ các giải pháp tài chính.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 04/3/2020 về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội ứng phó với dịch Covid-19.

Trong đó, co 07 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, gồm: (i) Tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi về tiếp cận vốn, tín dụng, tài chính, thuế, thương mại, thanh toán điện tử; (ii) Rà soát, cắt giảm thủ tục hành chính, chi phí cho doanh nghiệp; (iii) Tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy xuất, nhập khẩu; (iv) Khẩn trương phục hồi và phát triển ngành du lịch, hàng không; (v) Đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn đầu tư và cải thiện môi trường kinh doanh; (vi) Tập trung xử lý vướng mắc về lao động; (vii) Đẩy mạnh thông tin truyền thông.

Thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp này, nhiều chính sách quan trọng đã được ban hành nhằm tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, đảm bảo an sinh xã hội.

Thực hiện nhiệm vụ, giải pháp trên, Bộ Tài chính đã nghiên cứu, đề xuất, xây dựng trình Chính phủ ban hành Nghị định số 41/2020/NĐ-CP ngày 08/4/2020 về gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất có hiệu lực kể từ ngày ban hành và được áp dụng rộng rãi cho hầu hết DN, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh chịu tác động trực tiếp của dịch Covid-19.

Đồng thời, hướng dẫn cụ thể, thống nhất, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người nộp thuế. Kết quả có 90.192 DN được gia hạn với tổng số tiền thuế được gia hạn là 26.261 tỷ đồng.

Cùng với đó, Bộ Tài chính đã chủ động, chủ trì phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ rà soát để ban hành theo thẩm quyền hoặc trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản miễn, giảm thuế, phí, lệ phí.

Điển hình như: Miễn lệ phí môn bài đối với nhiều đối tượng; miễn thuế nhập khẩu kịp thời đối với nguyên liệu sản xuất và một số mặt hàng phục vụ cho công tác phòng chống dịch bệnh; giảm nhiều khoản phí, lệ phí với mức giảm cao như: giảm 70% mức thu lệ phí đăng ký DN; giảm 67% mức phí công bố thông tin DN; giảm 50% mức phí thẩm định cấp lại giấy phép hoạt động bưu chính; giảm từ 50-70% phí thẩm định cấp sửa đổi, bổ sung giấy phép hoạt động bưu chính; Thực hiện điều chỉnh giảm giá 10-50% đối với 9 nhóm dịch vụ và miễn hoàn toàn giá đối với 6 nhóm dịch vụ thuộc lĩnh vực chứng khoán áp dụng tại Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam.

Đồng thời, thực hiện miễn, giảm các loại thuế, phí, lệ phí, gồm: Thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng vật tư và thiết bị y tế phục vụ phòng chống dịch Covid-19; Điều chỉnh biểu thuế xuất nhập khẩu để tháo gỡ khó khăn cho các DN hoạt động trong lĩnh vực da giày, dệt may, chế biến nông, lâm, sản, thủy sản, cơ khí, công nghiệp phụ trợ, công nghiệp ô tô... Dự kiến, việc điều chỉnh này sẽ giúp giảm nghĩa vụ nộp NSNN của các DN năm 2020 trên 6 nghìn tỷ đồng.

Cùng với các giải pháp trên, Bộ Tài chính cũng đã đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh của thuế TNCN; trong đó, điều chỉnh tăng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 09 triệu đồng/tháng lên mức 11 triệu đồng/tháng, cho mỗi người phụ thuộc từ 3,6 triệu đồng/tháng lên mức 4,4 triệu đồng/tháng.

Khi được thông qua sẽ có khoảng 6,8 triệu người được hưởng lợi, trong đó có khoảng 1 triệu đối tượng sẽ không phát sinh thuế TNCN phải nộp năm 2020. Tổng số thu nhập người lao động được giữ lại để chi tiêu thêm nhờ việc điều chỉnh này trong năm nay khoảng 10,3 nghìn tỷ đồng.

Song song với việc triển khai các giải pháp tài chính tháo gỡ khó khăn cho DN, Bộ Tài chính cũng triển khai thực hiện Nghị quyết số 42/NQ-CP hỗ trợ trực tiếp cho người dân, người lao động, hộ kinh doanh gặp khó khăn do Covid-19 với tổng kinh phí khoảng 62.000 tỷ đồng.

Chính sách hỗ trợ được áp dụng cho nhiều đối tượng người lao động, hộ kinh doanh cá thể, người sử dụng lao động có khó khăn về tài chính, người có công với cách mạng, đối tượng bảo trợ xã hội, hộ nghèo, hộ cận nghèo…

Đặc biệt, nhằm tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho DN, nhất là các DN siêu nhỏ, Bộ Tài chính đã đề xuất Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về giảm thuế TNDN phải nộp của năm 2020 đối với DN nhỏ và siêu nhỏ. Theo đó, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với đề xuất của Chính phủ về việc giảm 30% thuế thu nhập DN (TNDN) cho một số DN theo tiêu chí về doanh thu và lao động thuộc nhóm DN nhỏ, siêu nhỏ.

Theo số liệu thống kê, tính đến cuối năm 2019, Việt Nam có khoảng 760.000 DN hoạt động. Nhóm DN có quy mô nhỏ và vừa chiếm khoảng 97% tổng số DN, trong đó, DN có quy mô siêu nhỏ chiếm hơn 63%, DN quy mô nhỏ chiếm hơn 30% và DN quy mô vừa chiếm gần 4%. Như vậy, DN nhỏ và siêu nhỏ chiếm tới hơn 93% tổng số DN tại Việt Nam và các DN này có vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế cũng như ổn định xã hội.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, DN có quy mô nhỏ luôn là đối tượng được chú trọng trong các chính sách phát triển kinh tế ở nhiều quốc gia. Chính phủ nhiều nước đã thông qua các chính sách và chương trình hỗ trợ trên các phương diện khác nhau nhằm tạo điều kiện thuận lợi và thúc đẩy sự phát triển nhóm DN này, trong đó chính sách hỗ trợ về thuế cũng là công cụ thường được các nước sử dụng. Nhiều nước có quy định áp dụng mức thuế suất thấp hơn mức thuế suất phổ thông như: Thái Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Hà Lan, Braxin…

Thực tế tại Việt Nam, với đa số DN là siêu nhỏ, nhỏ và các DN càng có quy mô nhỏ thì càng dễ bị tổn thương trước những biến động của nền kinh tế, môi trường kinh doanh, trước sự cạnh tranh khi hội nhập kinh tế quốc tế.

Vì vậy, trong những thời điểm khó khăn trước tác động, ảnh hưởng của suy thoái, khủng hoảng kinh tế giai đoạn vừa qua (từ 2008-2015), Quốc hội đã ban hành nhiều Nghị quyết về hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho một số đối tượng DN thuộc nhóm DN quy mô nhỏ và tại Luật thuế TNDN (sửa đổi) cũng đã xác định DN có quy mô siêu nhỏ và một phần trong số DN quy mô nhỏ (là DN có tổng doanh thu năm trước liền kề không quá 20 tỷ đồng) được áp dụng mức thuế suất (20%) thấp hơn mức thuế suất phổ thông trong giai đoạn 2013 - 2015.

Đây là đạo lý căn bản để triển khai giảm thuế TNDN cho các DN. Theo tính toán, việc giảm thuế TNDN này, ngân sách nhà nước năm 2020 sẽ giảm thu khoảng 15.840 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, số giảm thu do hỗ trợ DN nhỏ, siêu nhỏ sẽ được bù đắp từ các loại thuế gián thu và các nguồn thu ngân sách khác vì số tiền thuế được giảm sẽ được sử dụng cho tiêu dùng và đầu tư. Bên cạnh đó, việc giảm thuế cho DN hiện tại sẽ góp phần tăng thu từ thuế TNDN vào giai đoạn tiếp theo do họ có điều kiện để tái đầu tư, phát triển sản xuất kinh doanh.