Mục tiêu triển khai hải quan số

Việc chuyển đổi số giúp cho việc thực hiện thủ tục hải quan được thực hiện hoàn toàn trên môi trường số, mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện thông qua các hệ thống công nghệ thông tin, giúp nâng cao hiệu quả lao động của cán bộ, công chức; cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tạo thuận lợi, giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan.

Đây là cơ sở, động lực để ngành Hải quan tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) và công nghệ số trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, thực hiện chính sách, chủ trương của Đảng, Chính phủ và Lãnh đạo các cấp về đẩy mạnh số hóa, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ của Cách mạng Công nghiệp 4.0, Tổng cục Hải quan đã xây dựng và ban hành Kế hoạch chuyển đổi số của ngành Hải quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 tại Quyết định số 707/QĐ-TCHQ ngày 04/5/2022.

Kế hoạch đặt ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, hoàn thành Hải quan số; Phấn đấu đến năm 2030, hoàn thành Hải quan thông minh với mục tiêu tổng quát và định hướng cụ thể như sau:

- Đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động nghiệp vụ hải quan một cách toàn diện, đồng bộ với chuyển đổi số phục vụ doanh nghiệp xuất nhập khẩu và các Bộ, ngành trong triển khai Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN nhằm hoàn thành mục tiêu 100% thủ tục hải quan được thực hiện hoàn toàn trên môi trường mạng (phi giấy tờ).

- Phấn đấu đến năm 2025, hoàn thành Hải quan số, trong đó thực hiện chuyển đổi số toàn diện trong công tác quản lý nhà nước về hải quan với hệ thống CNTT có mức độ tích hợp cao, có tính mở, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, đáp ứng toàn diện nhu cầu xử lý tự động tất cả các khâu nghiệp vụ hải quan từ khâu đầu đến khâu cuối, thực hiện thủ tục hải quan mọi lúc - mọi nơi - trên mọi phương tiện và nhu cầu khai thác thông tin, sử dụng thông tin trên cơ sở ứng dụng những thành tựu mới nhất về công nghệ của Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4.

- Hoàn thành các mục tiêu nêu tại Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của ngành Hải quan.

Định hướng đến năm 2030, hoàn thành Hải quan thông minh. cùng với đó, 100% các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan đối với các loại hình cơ bản được chuyển sang dạng dữ liệu điện tử, tiến tới được số hóa.

100% cảng, cửa khẩu quốc tế trọng điểm được triển khai hệ thống quản lý giám sát hàng hóa tự động, trang bị hệ thống soi chiếu hàng hóa, hành lý, hệ thống giám sát camera và các thiết bị hỗ trợ trong công tác kiểm tra, giám sát hải quan. Kết quả, hình ảnh, thông tin được truyền trực tiếp về trung tâm xử lý tập trung của cơ quan Hải quan và chia sẻ thông tin với các Bộ, Ngành và các đơn vị có liên quan tại cửa khẩu.

100% hàng hóa thuộc đối tượng rủi ro cao vận chuyển bằng container chịu sự giám sát hải quan được giám sát bằng phương tiện kỹ thuật hiện đại, dữ liệu được kết nối về trung tâm xử lý tập trung của cơ quan Hải quan.

100% các cửa khẩu đường bộ triển khai hệ thống tiếp nhận và xử lý thông tin khai trước về hàng hóa xuất nhập khẩu trước khi phương tiện vận chuyển hàng hóa qua biên giới.

100% các doanh nghiệp ưu tiên, doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật, doanh nghiệp chế xuất, doanh nghiệp thực hiện hoạt động gia công, sản xuất xuất khẩu, kết nối chia sẻ dữ liệu quản lý sản xuất với cơ quan Hải quan.

Nâng cao hiệu quả quản lý nợ thuế, phấn đấu 100% các doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu phát sinh nợ thuế được theo dõi, cập nhật tự động trên hệ thống điện tử của cơ quan Hải quan.

100% hồ sơ nghiệp vụ kiểm soát hải quan cơ bản được số hóa.

Phấn đấu mức độ hài lòng của doanh nghiệp đối với thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan đạt 95% trở lên đối với các chỉ tiêu chính thuộc các nội dung: Tiếp cận thủ tục hành chính hải quan, thực hiện thủ tục hành chính hải quan, sự phục vụ của công chức hải quan.

Giải pháp triển khai thành công Hải quan số

Với quyết tâm hoàn thành các mục tiêu đề ra tại Kế hoạch và đảm bảo tính thống nhất trong triển khai toàn ngành, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các Cục Hải quan tỉnh, thành phố xây dựng và ban hành Kế hoạch chuyển đổi số tại đơn vị.

Đồng thời, Tổng cục Hải quan cũng đã thành lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của Tổng cục Hải quan và Tổ Công tác giúp việc Ban Chỉ đạo. Song song với đó là tiến hành triển khai toàn diện các giải pháp quan trọng: 

Thứ nhất, xây dựng mô hình Hải quan thông minh, đáp ứng yêu cầu quản trị thông minh, quản lý doanh nghiệp, hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối;

Có khả năng tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin với các Bộ, ngành, doanh nghiệp thông qua Cơ chế một cửa quốc gia và sẵn sàng trao đổi dữ liệu hải quan với các nước trong khu vực và trên thế giới;

Phải có mức độ tự động hóa cao, ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ mới và hiện đại trên nền tảng số, phi giấy tờ, đảm bảo minh bạch, công bằng, hiệu lực, hiệu quả, có khả năng dự báo, thích ứng với sự biến động của thương mại quốc tế và yêu cầu quản lý của cơ quan hải quan, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Thứ hai, căn cứ mô hình Hải quan thông minh, Tổng cục Hải quan tập trung nguồn lực để thực hiện tái thiết kế tổng thể quy trình nghiệp vụ hải quan, trong đó rà soát tổng thể các quy trình nghiệp vụ hiện nay, xây dựng các quy trình để đảm bảo tính liên thông, liên tục đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan từ khâu đầu đến khâu cuối, phù hợp với chuẩn mực và thông lệ quốc tế, đồng thời tạo điều kiện để ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và các công nghệ của Cách mạng Công nghiệp 4.0.

Thứ ba, trên cơ sở kết quả tái thiết kế tổng thể quy trình nghiệp vụ, Tổng cục Hải quan thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa quy trình nghiệp vụ, triển khai hệ thống CNTT mới và chủ động nghiên cứu các công nghệ then chốt của Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư trong từng bài toán nghiệp vụ Hải quan cụ thể như: Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Bigdata), Phân tích thông minh (BI), Di động (Mobility), Chuỗi khối (Blockchain), Ảo hóa (Cloud) và Trí tuệ nhân tạo (AI).

Thứ tư, trên cơ sở tái thiết kế quy trình nghiệp vụ và ứng dụng CNTT, Tổng cục Hải quan thực hiện sắp xếp, huy động nguồn lực trong toàn ngành để tổ chức, triển khai Kế hoạch chuyển đổi số. Đồng thời, đẩy mạnh công tác đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực về công nghệ thông tin Hải quan phục vụ đắc lực trong công tác triển khai chuyển đổi số.

 Để đảm bảo triển khai thành công, trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan sẽ thành lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của Tổng cục để thống nhất chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện công tác chuyển đổi số. Bên cạnh đó, các Cục Hải quan tỉnh, thành phố cũng đã thành lập các Ban Chỉ đạo chuyển đổi số. Theo đó, công tác chuyển đổi số trong thời gian tới cần phải được chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện thống nhất trong phạm vi toàn ngành.

Thứ năm, giải pháp về tài chính. Do công tác đầu tư dự án công nghệ thông tin sẽ mất nhiều thời gian thực hiện, trong khi hệ thống CNTT của ngành Hải quan đang ngày càng không đáp ứng được yêu cầu quản lý cũng như xu hướng của thời đại, để sớm có hệ thống CNTT mới (hải quan số) thay thế cho Hệ thống CNTT hiện thời.

Thứ sáu, để đảm bảo triển khai chuyển đổi số một cách đồng bộ, trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan sẽ đẩy mạnh xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp lý, hoàn thiện môi trường pháp lý và quy trình, thủ tục đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số ngành Hải quan, trong đó ban hành các văn bản quy định chuẩn hóa, điện tử hóa quy trình nghiệp vụ, hồ sơ và xử lý hồ sơ trên môi trường mạng; trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản, quy định, hướng dẫn đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, triển khai ứng dụng CNTT về quản lý nghiệp vụ hải quan, triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại...

Việc ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số là nhân tố quan trọng, giúp cơ quan hải quan tăng cường hiệu quả quản lý, thúc đẩy tạo thuận lợi thương mại, đồng thời là cơ sở để xây dựng hệ thống CNTT phù hợp với chuẩn mực quốc tế, hướng tới Hải quan số.

Chính vì vậy, ứng dụng CNTT và thực hiện chuyển đổi số sẽ là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt được toàn ngành Hải quan tập trung nguồn lực để chỉ đạo, triển khai thực hiện trong thời gian tới.