Minh bạch, tiết kiệm và tiện ích trong quản lý

Ngay sau khi Nghị định số 119/2018/NĐ-CP ngày 12/8/2018 của Chính phủ quy định về hoá đơn điện tử (HĐĐT) khi bán hàng hóa cung cấp dịch vụ có hiệu lực, sau hơn 4 tháng triển khai, thống kê của Tổng cục Thuế cho thấy hầu hết các địa phương đều đã có DN sử dụng HĐĐT, nhất là DN hoạt động trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… Qua khảo sát với nhóm DN đã sử dụng hoá đơn, đa số đều ghi nhận những tiện ích ưu việt của HĐĐT đối với hoạt động của DN.

Đơn cử như Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có số lượng hóa đơn trung bình sử dụng mỗi tháng là 23,6 triệu, tương đương khoảng 283 triệu hóa đơn/năm. Chi phí hóa đơn tự in (chưa tính phần quản lý, lưu kho) khoảng 420 đồng/hóa đơn. Trong khi đó, chi phí HĐĐT (đã tính chi phí quản lý, lưu trữ) chỉ khoảng 292 đồng/hóa đơn. Như vậy, với việc sử dụng HĐĐT, EVN tiết kiệm được gần 130 đồng/hóa đơn so với hóa đơn giấy và giúp EVN tiết kiệm được hơn 3 tỷ đồng/tháng, khoảng 36 tỷ đồng/năm.

Theo PGS., TS. Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế cho rằng, việc thực hiện HĐĐT là một trong những vấn đề mang tính chủ chốt trong quá trình hiện đại hoá công tác thu thuế nói riêng cũng như quản lý nền kinh tế nói chung. Trong thời gian qua đã có nhiều DN ứng dụng HĐĐT sản xuất kinh doanh một cách hiệu quả, từ đó giảm thiểu được thời gian, chi phí, nhân công và đặc biệt là công tác chuẩn bị hồ sơ, sổ sách, giấy tờ.

Như vậy, đối với DN, việc sử dụng HĐĐT góp phần quan trọng làm minh bạch hơn công tác hạch toán kế toán, nhờ đó, sự quản lý giám sát của chủ DN cũng trở nên thuận tiện. Bởi lẽ, khi kết nối thông tin, tất cả hoá đơn của DN, thậm chí từng hoá đơn nhỏ trong từng ngày sẽ hiển thị trên kết quả sản xuất kinh doanh và trên sổ sách kế toán một cách rõ ràng nhất.

Những thay đổi trên giúp các cơ quan quản lý có thể nắm một cách chắc chắn nhất, kiểm tra giám sát một cách thường xuyên nhất các hoạt động sản xuất kinh doanh của từng DN cũng như toàn bộ nền kinh tế.

Riêng đối với cơ quan Thuế, khi các khoản thu chi rõ ràng công khai minh bạch, việc phải tiếp xúc giữa cán bộ thuế với người nộp thuế giảm đi, kéo theo đó là hạn chế tối đa những tiêu cực không đáng có xuất hiện trong thời gian qua.

“HĐĐT được kì vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho triển khai thanh toán điện tử và triển khai các hình thức giao dịch mua bán thông minh không dùng tiền mặt mà Chính phủ đang hướng tới. Tuy nhiên, điều quan trọng bây giờ là phải triển khai khẩn trương, đúng quy định và cố gắng đi những bước xa hơn để đi tắt đón đầu so với sự phát triển hiện nay của thế giới”- PGS., TS. Đinh Trọng Thịnh nói.

Tại sao doanh nghiệp né tránh HĐĐT?

Việc áp dụng HĐĐT có ý nghĩa quan trọng đối với kinh tế nói chung và công tác quản lý thuế nói riêng. Song, thực tế cho thấy, khi thông tin về việc áp dụng HĐĐT được tuyên truyền rộng rãi, không giống như các DN, phần đông hộ kinh doanh có quy mô nhỏ thực sự tỏ ra hoang mang, e ngại bởi cho rằng nếu áp dụng HĐĐT sẽ phức tạp, mất thời gian, chi phí.

Đối với những lo ngại này, PGS., TS. Đinh Trọng Thịnh cho rằng, những DN kêu khó có thể là những DN siêu nhỏ, quy mô chỉ vài nhân viên ngại thay đổi, ngại chuyển động và “lớn lên”. Mặt khác, cũng sẽ có một số DN hiện nay đang e ngại việc công khai minh bạch các hoạt động sản xuất kinh doanh nên né tránh HĐĐT.

Thực tế, chi phí đầu tư cơ sở vật chất cho HĐĐT hiện nay đã rất thấp, kết nối mạng cũng rất đơn giản. Chi phí duy tu bảo dưỡng cũng không đáng kể. Bên cạnh đó các ứng dụng kế toán hiện nay đã được chuẩn hoá theo hướng đơn giản, thuận lợi cho công tác quản lý. Đặc biệt, quá trình đào tạo một nhân viên kế toán phù hợp với quy mô kinh doanh nhỏ cũng không mất nhiều thời gian và chi phí. Theo đó, với việc áp dụng HĐĐT, công việc của kế toán sẽ đơn giản hơn trước rất nhiều.

Đồng tình với quan điểm này, ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DN lớn (Tổng cục Thuế) cũng cho rằng, việc áp dụng HĐĐT mang lại nhiều tiện ích trong quản lý, hạch toán cho đại đa số các DN sản xuất - kinh doanh, nhưng sẽ là sức ép đối với những DN thiếu minh bạch.

“Chắc chắn các DN không minh bạch sẽ không thích HĐĐT và tìm cách chậm triển khai. Đây là một trong những thách thức không nhỏ khi triển khai HĐĐT trong cả nước”, ông Nguyễn Văn Phụng nhận định.

Hỗ trợ và tạo thuận lợi tối đa trong sử dụng HĐĐT

Nhằm mục tiêu hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh sử dụng HĐĐT thuận lợi nhất, Tổng cục Thuế đã khuyến nghị các hộ kinh doanh không nên e ngại áp dụng HĐĐT. Theo quy định, hộ kinh doanh có thể áp dụng 2 loại HĐĐT gồm:

Loại thứ nhất, là những hộ sản xuất kinh doanh lớn có đủ điều kiện cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, họ tự khởi tạo HĐĐT (HĐĐT thông thường).

Nhóm khác, là các hộ nhỏ, không có đủ điều kiện cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin nhưng vẫn có thể sử dụng HĐĐT bằng cách đăng ký với cơ quan Thuế để được cơ quan Thuế khởi tạo HĐĐT cấp cho hộ kinh doanh (HĐĐT có mã xác thực của cơ quan Thuế).

Theo bà Tạ Thị Phương Lan, Phó vụ trưởng Vụ quản lý thuế Thu nhập cá nhân, (Tổng cục Thuế) cho biết, Nghị định số 119/2018/NĐ-CP tập trung vào nhóm hộ sản xuất kinh doanh có quy mô lớn, chiếm khoảng 7 - 10% tổng số hộ kinh doanh đang hoạt động hiện nay (khoảng 1,7 triệu hộ). Nhóm hộ lớn này bắt buộc phải sử dụng HĐĐT, sử dụng sổ sách kế toán, nộp thuế theo kê khai và không áp dụng thuế khoán như các hộ kinh doanh nhỏ. Với quy định như vậy, các hộ lớn đã được nhìn nhận bình đẳng như DN.

Đối với các hộ nhỏ hơn, bà Tạ Thị Phương Lan cho biết, để thống nhất đồng bộ việc này, Bộ Tài chính đang có kế hoạch sửa đổi chế độ kế toán đối với hộ kinh doanh cũng như sửa đổi chế độ kế toán đối với DN nhỏ và siêu nhỏ vì vậy các hộ không nên quá lo lắng. Đồng thời, tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu ban hành các cơ chế chính sách nhằm tạo điều kiện và thúc đẩy hộ lớn chuyển thành DN chứ không để các DN núp bóng hộ kinh doanh để trốn thuế.