Hoàn thiện thể chế pháp luật về giá

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Giá (sửa đổi) tại phiên họp của Quốc hội chiều ngày 2/11/2022, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, Luật giá số 11/2012/QH13 được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XIII, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2013 thay thế Pháp lệnh giá năm 2002. Sau 9 năm thực hiện, Luật đã đi vào cuộc sống, đạt được nhiều kết quả tích cực; đồng thời cũng phát sinh tồn tại, hạn chế, nhất là tính thống nhất, đồng bộ giữa Luật giá và các Luật chuyên ngành khác có quy định về giá.

Vì vậy, Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Giá (sửa đổi). Dự án Luật tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chủ trương của Đảng về nguyên tắc quản lý giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước; nhất là trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, hướng đến thực hiện các mục tiêu hài hòa lợi ích của doanh nghiệp sản xuất, người dân và nhà nước, góp phần kiểm soát lạm phát mục tiêu, ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển bền vững và tăng trưởng xanh. 

Dự án Luật kế thừa, phát huy và hoàn thiện những quy định tại Luật Giá và các Luật chuyên ngành có quy định về giá còn phù hợp với thực tiễn; Sửa đổi, bổ sung những quy định chưa rõ, còn bất cập, chưa thống nhất; Loại bỏ những quy định không còn phù hợp, chồng chéo, vướng mắc; Đồng thời, luật hóa một số quy định tại các văn bản dưới Luật đã ổn định. 

Bố cục và nội dung cơ bản của dự thảo Luật giá (sửa đổi) gồm 8 chương, 72 điều. So với Luật hiện hành, Dự thảo Luật giá (sửa đổi) đã bổ sung 3 chương về Chương III về nội dung quản lý nhà nước về giá, thẩm định giá và nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan nhà nước; Chương V về công tác tổng hợp, phân tích, dự báo giá thị trường và Chương VII về kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá nhằm củng cố cơ sở pháp lý cho việc triển khai nhiệm vụ này trong thực tiễn.

Nội dung dự thảo Luật giá (sửa đổi) đã bám sát mục đích, quan điểm chỉ đạo và cụ thể hóa 9 nhóm chính sách đề nghị xây dựng Dự án Luật gồm: Những quy định chung; Chính sách về danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá; Chính sách về phương pháp định giá; Chính sách về bình ổn giá; Chính sách về hiệp thương giá; Chính sách về kê khai giá; chính sách tổng hợp, phân tích, dự báo; các chính sách về nội dung thẩm định giá và Doanh nghiệp thẩm định giá; Chính sách về thẩm định giá của Nhà nước. 

Đề xuất đưa 14 hàng hóa, dịch vụ ra khỏi danh mục do Nhà nước định giá

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, qua rà soát, đề xuất đưa ra khỏi Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá với 14 hàng hóa, dịch vụ không phù hợp với 4 tiêu chí xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá đã đề ra tại Luật và thực hiện theo cơ chế giá thị trường, gồm: Dịch vụ hỗ trợ bảo đảm hoạt động bay, dịch vụ soi chiếu an ninh; Một số nội dung của thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; Dịch vụ trong lĩnh vực chứng khoán do các tổ chức cung ứng dịch vụ trong lĩnh vực chứng khoán cung cấp; Thuốc lá điếu sản xuất trong nước; Thù lao dịch vụ đấu giá; Dịch vụ quy hoạch; Thù lao môi giới, dịch vụ đưa người lao động đi nước ngoài làm việc; Thù lao công chứng; Cho thuê, chuyển nhượng có thời hạn quyền khai thác tài sản nhà nước là công trình kết cấu hạ tầng; Nước ngầm; Dịch vụ sử dụng diện tích bán hàng tại chợ; Nhà ở xã hội do cá nhân, hộ gia đình đầu tư, xây dựng; Mặt nước; Dịch vụ sử dụng khu vực biển.

Bên cạnh đó, Chính phủ đề nghị bổ sung 2 mặt hàng vào Danh mục hàng hóa dịch vụ do Nhà nước định giá là sách giáo khoa và Hàng hóa, dịch vụ phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh thực hiện đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các đơn vị, doanh nghiệp quốc phòng, an ninh. Như vậy, Danh mục hàng hóa dịch vụ do Nhà nước định giá là 40 nhóm hàng hóa, dịch vụ.

Về chính sách về phương pháp định giá, Dự thảo Luật quy định hai nhóm phương pháp ứng với từng trường hợp cụ thể. Theo đó, Bộ Tài chính ban hành phương pháp định giá chung đối với hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá và hướng dẫn chi tiết trong trường hợp hàng hóa, dịch vụ có yếu tố hình thành giá cần phải quy định chi tiết hơn. Trường hợp Luật khác có quy định về phương pháp định giá chuyên ngành, Bộ quản lý ngành, lĩnh vực chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính ban hành phương pháp riêng (ví dụ như giá đất; giá dịch vụ khám chữa bệnh; giá dịch vụ giáo dục; tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình trong trường hợp giới hạn quyền tác giả, giới hạn quyền liên quan…).

Các biện pháp bình ổn giá tại dự thảo Luật cơ bản được kế thừa như Luật hiện hành, tuy nhiên có điều chỉnh theo nội dung chính sách. Trong đó, điều chỉnh gộp biện pháp đăng ký giá vào nội hàm biện pháp kê khai giá; điều chỉnh đưa biện pháp kiểm tra yếu tố hình thành giá để quy định một điều riêng, trở thành một khâu trong quy trình bình ổn giá; đưa biện pháp lập quỹ bình ổn giá trong nhóm biện pháp bình ổn giá có thời hạn để quy định một điều riêng.

Chính phủ cũng thống nhất đề xuất trước mắt chưa bỏ công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu đồng thời củng cố các cơ chế trong triển khai, tổ chức thực hiện nhằm tăng cường tính công khai, minh bạch trong việc sử dụng Quỹ.

Về kê khai giá, dự thảo Luật quy định thời điểm kê khai là sau khi doanh nghiệp quyết định giá thay cho việc phải kê khai trước khi quyết định như hiện nay, quy định này là thay đổi căn bản hoạt động kê khai giá. Đồng thời, quy định nguyên tắc để xác định là hàng hóa, dịch vụ phải kê khai và giao Chính phủ quy định chi tiết Danh mục và cơ quan tiếp nhận kê khai, thông tin giá kê khai sẽ được cập nhập trên cơ sở dữ liệu về giá...

Luật Giá (sửa đổi) cần thiết được xây dựng và ban hành nhằm hoàn thiện thể chế pháp luật về giá đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới. Đồng thời, khắc phục những tồn tại hạn chế sau 9 năm thi hành Luật, nhất là sự chồng chéo, mâu thuẫn giữa Luật giá với các luật chuyên ngành; hạn chế sự phân tán, thiếu tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật về giá; đáp ứng các yêu cầu về tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế.