Nhiều “lỗ hổng” trong kiểm soát nội bộ ngân hàng

Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), trong thời gian qua, công tác quản trị, điều hành, kiểm soát nội bộ (KSNB) của các tổ chức tín dụng (TCTD) còn nhiều “lỗ hổng”. Tại một số TCTD, thành viên Hội đồng quản trị (HĐQT), Ban kiểm soát (BKS), Ban điều hành chưa đủ tiêu chuẩn như quy định. Các quy trình, quy định nội bộ chưa được TCTD ban hành đầy đủ, nội dung chưa phù hợp với các quy định hiện hành…

Hiện tại, các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đang thực hiện quy định về hệ thống KSNB và kiểm toán nội bộ theo quy định tại Thông tư số 44/2011/TT-NHNN ngày 29/12/2011. Theo đó, các TCTD đã bước đầu triển khai xây dựng và thiết lập được hệ thống KSNB, quản lý rủi ro. Tuy nhiên, Thông tư số 44/2011/TT-NHNN còn mang tính khái quát; các quy định nội bộ có liên quan của TCTD còn sơ sài và chưa đầy đủ.

Trong bối cảnh các ngân hàng đang tiếp tục tái cơ cấu, xử lý nợ xấu, việc xây dựng và ban hành quy định mới về hệ thống KSNB (thay thế Thông tư số 44/2011/TT-NHNN) sẽ tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho công tác KSNB, giúp ngăn ngừa, cảnh báo và quản lý rủi ro.

Để lấp đầy các “lỗ hổng” trong kiểm soát nội bộ các ngân hàng thương mại (bao gồm: Ngân hàng thương mại nhà nước, ngân hàng thương mại cổ phần, ngân hàng liên doanh, ngân hàng 100% vốn nước ngoài), chi nhánh ngân hàng nước ngoài, NHNN đã ban hành Thông tư số 13/2018/TT-NHNN ngày 26/5/2018.

Có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2019, Thông tư số 13/2018/TT-NHNN là cơ sở pháp lý, cung cấp các chuẩn mực, tiêu chí cần thiết để cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng thực hiện việc đánh giá chất lượng hoạt động KSNB, quản lý rủi ro và kiểm toán nội bộ của TCTD nhằm giảm bớt các sai phạm, khả năng tổn thất, nguy cơ mất khả năng thanh toán, đổ vỡ của hệ thống ngân hàng.

Hệ thống kiểm soát nội bộ ngân hàng phải có 03 tuyến bảo vệ độc lập

Thông tư số 13/2018/TT-NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có hệ thống KSNB đảm bảo các nguyên tắc nhất định. Hệ thống KSNB của các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải đảm bảo tối thiểu có đủ các quy định nội bộ theo Luật Các TCTD; phù hợp với quy mô, điều kiện và độ phức tạp trong hoạt động kinh doanh của từng ngân hàng.

Trong đó, một nội dung đáng chú ý của Thông tư là quy định hệ thống KSNB ngân hàng phải có 03 tuyến bảo vệ độc lập:

Tuyến bảo vệ thứ nhất có chức năng nhận dạng, kiểm soát và giảm thiểu rủi ro do các bộ phận thực hiện gồm: Các bộ phận kinh doanh; các bộ phận có chức năng tạo ra doanh thu khác; Bộ phận nhân sự, bộ phận kế toán…

Tuyến bảo vệ thứ hai có chức năng xây dựng chính sách quản lý rủi ro, quy định nội bộ về quản trị rủi ro, đo lường, theo dõi rủi ro và tuân thủ quy định pháp luật do các bộ phận sau đây thực hiện: Bộ phận tuân thủ, Bộ phận quản lý rủi ro.

Tuyến bảo vệ thứ ba có chức năng kiểm toán nội bộ do bộ phận kiểm toán nội bộ thực hiện.

Thêm vào đó, Thông tư quy định chính sách quản lý rủi ro của ngân hàng thương mại do Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên ban hành, sửa đổi, bổ sung. Hạn mức rủi ro sẽ do Tổng giám đốc ban hành, sửa đổi, bổ sung…