Sau gần 4 năm hoạt động, thị trường chứng khoán phái sinh đã thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư trên thị trường. Để đáp ứng nhu cầu đa dạng sản phẩm của thị trường phái sinh, ngày 28/6 vừa qua, HNX đã ra mắt sản phẩm phái sinh mới là hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm.

Theo HNX, hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm được HNX nghiên cứu dựa trên kinh nghiệm quốc tế và thực tế cơ cấu giao dịch hiện có trên thị trường TPCP của Việt Nam, đồng thời kết hợp khảo sát các chuyên gia và các thành viên thị trường. Sản phẩm phái sinh mới này hướng tới đối tượng là các nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp.

Chia sẻ thêm về sản phẩm mới này, ông Nguyễn Anh Phong - Phó Tổng Giám đốc phụ trách Ban Điều hành HNX cho biết, việc tiếp tục triển khai sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm được kỳ vọng sẽ đáp ứng tốt nhu cầu phòng vệ rủi ro của nhà đầu tư cũng như sự phát triển thị trường TPCP. Đối tượng tham gia cũng không hạn chế như Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm trước đây, mà sẽ mở rộng thêm đối tượng là các nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp. Như vậy, nhà đầu tư sẽ không chỉ có thêm công cụ phòng vệ rủi ro, công cụ đầu tư trên thị trường phái sinh mà sự tham gia của các nhà đầu tư chuyên nghiệp cá nhân sẽ góp phần làm cho thị  trường sôi động, thúc đẩy sự phát triển của thị trường TPCP cơ sở.

Để giúp nhà đầu tư dễ dàng nắm bắt và có thêm kiến thức về sản phẩm mới, HNX vừa cung cấp một số thông tin về sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm mới được đưa vào giao dịch trên thị trường phái sinh của HNX.

Sản phẩm 

Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm có tài sản cơ sở là TPCP giả định có kỳ hạn 10 năm, mệnh giá 100.000 đồng, lãi suất danh nghĩa 5,0%/năm, trả lãi định kỳ cuối kỳ 12 tháng/lần, trả gốc một lần khi đáo hạn.  

Mỗi hợp đồng có quy mô 1 tỷ đồng, nhà đầu tư có thể giao dịch khối lượng tối thiểu 1 hợp đồng và tối đa 500 hợp đồng/lệnh. Hệ số nhân hợp đồng là 10.000.

Tại ngày ra mắt sản phẩm phái sinh mới, HNX niêm yết 3 mã sản phẩm là GB10F2109, GB10F2112, và GB10F2203 (lần lượt đáo hạn vào các tháng 9, tháng 12/2021 và tháng 3/2022).

Giới hạn vị thế

Số lượng hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm tối đa được nắm giữ trên 1 tài khoản đối với nhà đầu tư tổ chức chuyên nghiệp là 10.000 hợp đồng, nhà đầu tư tổ chức là 5.000 hợp đồng, và nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp là 3.000 hợp đồng.

Ký quỹ trước khi giao dịch

Cũng giống như giao dịch mua/bán hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm, nhà đầu tư cũng cần phải ký quỹ đảm bảo thanh toán. Tỷ lệ ký quỹ sẽ do VSD quy định và sẽ được công bố thông tin 02 ngày trước khi áp dụng chính thức. Các công ty chứng khoán có thể áp dụng các mức ký quỹ bằng hoặc cao hơn mức ký quỹ do VSD công bố.

Giao dịch, thanh toán và chuyển giao trái phiếu

Biên độ dao động giá của hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm là ±3% so với giá tham chiếu. Giá tham chiếu là giá thanh toán cuối ngày của ngày giao dịch liền trước hoặc giá lý thuyết đối với mã hợp đồng niêm yết mới.

Ngày thanh toán cuối cùng là ngày làm việc thứ ba kể từ ngày giao dịch cuối cùng. Ngày giao dịch cuối cùng là ngày 25 của tháng đáo hạn hoặc ngày giao dịch liền trước nếu ngày 25 là ngày nghỉ.

Phương thức thanh toán sẽ là chuyển giao vật chất tại ngày thanh toán cuối cùng. Tiêu chuẩn trái phiếu chuyển giao là TPCP do KBNN phát hành trả lãi định kỳ cuối kỳ 12 tháng/lần, và có các kỳ trả lãi bằng nhau, trả gốc một lần khi đáo hạn, có kỳ hạn còn lại từ 8 năm đến 11 năm tính đến ngày thanh toán cuối cùng, có giá trị niêm yết tối thiểu 2.000 tỷ đồng. Hệ số chuyển đổi được tính theo lãi suất danh nghĩa 5,0%/năm.

HNX công bố thông tin về danh sách trái phiếu đủ điều kiện chuyển giao khi niêm yết hợp đồng mới kèm theo hệ số chuyển đổi tương ứng với từng mã trái phiếu trong danh sách trái phiếu đủ điều kiện chuyển giao. Thời điểm công bố danh sách trái phiếu đủ điều kiện chuyển giao là 3 ngày làm việc trước ngày giao dịch đầu tiên của hợp đồng. HNX thực hiện chốt danh sách trái phiếu đủ điều kiện chuyển giao đối với các mã hợp đồng có tháng đáo hạn gần nhất 30 ngày trước ngày giao dịch cuối cùng. Trường hợp ngày này rơi vào ngày nghỉ, ngày chốt danh sách sẽ là ngày giao dịch liền trước. Danh sách trái phiếu đủ điều kiện chuyển giao sẽ được cập nhật đến ngày chốt danh sách.

Việc thanh toán được thực hiện theo nguyên tắc: bên mua thanh toán tiền, bên bán thực hiện chuyển giao chứng khoán. Bên bán được lựa chọn chuyển giao trái phiếu bất kỳ thuộc danh sách TPCP chuyển giao do HNX công bố (1 hợp đồng chỉ chuyển giao 1 mã TPCP). Danh sách TPCP do các bên bán chuyển giao được phân bổ cho bên mua theo nguyên tắc ngẫu nhiên và nghĩa vụ thanh toán của bên mua được tính dựa trên mã TPCP được phân bổ.

Đóng vị thế trước hạn hoặc đáo hạn vị thế

Tương tự như giao dịch hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm, nhà đầu tư có thể lựa chọn đáo hạn vị thế hoặc đóng vị thế trước hạn. Khi nhà đầu tư muốn đóng vị thế trước hạn chỉ cần thực hiện giao dịch ngược lại với vị thế ban đầu của mình với số hợp đồng và kỳ hạn tương ứng.  

Hình 1: Tổ chức thị trường và phương thức tham gia giao dịch, bù trừ thanh toán hợp đồng tương lai TPCP