Đầu tiên là thương mại, sau đó là công nghệ và giờ là nhân tài. Theo Bloomberg, chính quyền Trump đang bắt đầu nhắm đến những sinh viên và giới trí thức Trung Quốc đang học tập và làm việc tại Mỹ.

Một số sinh viên và học giả được Bloomberg phỏng vấn trong vài tuần gần đây cho biết họ nhận thấy môi trường học thuật và việc làm ở Mỹ đang ngày càng trở nên kém thân thiện. Hôm 16/5, đại học Emory sa thải hai giáo sư gốc Trung Quốc. Gần đây hơn, hôm qua (3/6) Bộ Giáo dục Trung Quốc phát đi cảnh báo về những rủi ro khi du học ở Mỹ vì hồ sơ xin visa sinh viên ngày càng bị từ chối nhiều hơn.

"Tôi cảm thấy rất lo lắng và thậm chí khá buồn vì tình trạng xung đột không đáng có như hiện nay", Liu Yuanli, giám đốc và là người sáng lập Sáng kiến Trung Quốc tại Trường y tế công cộng trực thuộc ĐH Harvard, cho biết. "Động thái hạn chế giới học giả và sinh viên Trung Quốc thật phi lý và đi ngược lại với những giá trị cốt lõi đã giúp nước Mỹ trở nên vĩ đại".

Liu là thành viên của chương trình tuyển dụng nhân tài đầy tranh cãi của Trung Quốc mang tên "Thousand Talents". Bắt đầu từ năm 2008, Bắc Kinh khuyến khích các công dân ưu tú nhất ra nước ngoài học tập để giúp phát triển nền kinh tế khi trở lại quê hương. Tuy nhiên chương trình này cũng khiến Mỹ lo lắng.

Diễn biến mới nhất này càng nhấn mạnh xung đột thương mại đang làm thay đổi căn bản mối quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới như thế nào. Lâu nay giáo dục vẫn là lĩnh vực hợp tác bền chặt nhất giữa hai nước. Trong năm ngoái Mỹ đã đón nhận hơn 360.000 sinh viên Trung Quốc, nhiều hơn bất cứ quốc gia nào.

Nhưng cũng trong năm ngoái số sinh viên Trung Quốc chỉ tăng 3,6% so với năm trước đó trong khi số lượng bị từ chối visa đã tăng tới 13,5% trong 3 tháng đầu năm nay (cùng kỳ năm ngoái con số chỉ là 3,2%). Bên cạnh đó nếu như trước kia chỉ mất 3 tuần để gia hạn visa thì giờ đây các sinh viên Trung Quốc phải chờ đợi nhiều tháng trời.

Trong chiến lược an ninh quốc gia năm 2017, chính quyền Trump đã tuyên bố sẽ xem lại quá trình cấp visa và cân nhắc hạn chế các sinh viên từ một số nước đến Mỹ học các ngành khoa học, công nghệ, chế tạo và toán. Mục đích là để chắc chắn rằng các tài sản trí tuệ không bị chuyển giao cho các đối thủ. Tháng 6 năm ngoái, Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo giảm cấp visa cho các sinh viên Trung Quốc theo học ngành khoa học và chế tạo.