Gần 141 nghìn tỷ trái phiếu được phát hành

Theo Bộ Tài chính, tính đến 14/8/2015, tổng khối lượng trái phiếu phát hành ra thị trường là 140.938 tỷ đồng. Trong đó: khối lượng phát hành trái phiếu Chính phủ là 123.479 tỷ đồng, bằng 49% kế hoạch năm 2015; khối lượng phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh là 17.459 tỷ đồng, bằng 36% kế hoạch năm 2015; khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp là 11.148 tỷ đồng.

Năm 2015 là năm đầu tiên phát hành thành công trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 20 năm (kỳ hạn dài nhất từ trước tới nay) cho các công ty bảo hiểm nhân thọ với khối lượng phát hành trong tháng 7/2015 là 3.450 tỷ đồng. Trên thị trường trái phiếu Chính phủ, bên cạnh sản phẩm truyền thống là trái phiếu thanh toán lãi định kỳ, Bộ Tài chính đang nghiên cứu và triển khai 2 sản phẩm mới trên thị trường là trái phiếu không trả lãi định kỳ và trái phiếu lãi suất thả nổi để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư trên thị trường.

Về quy mô thị trường tính tới thời điểm 14/8/2015, dư nợ thị trường trái phiếu là 867.876 tỷ đồng, đạt khoảng 22% GDP năm 2014; riêng dư nợ thị trường trái phiếu Chính phủ là 581.497 tỷ đồng, đạt khoảng 14% GDP năm 2014.

Thanh khoản của thị trường trái phiếu thứ cấp đang tăng cao, khối lượng giao dịch bình quân trong 8 tháng đầu năm 2015 là 4.102 tỷ đồng/phiên, tăng 15% so cùng kỳ năm 2014. Mặt bằng lãi suất trên thị trường thứ cấp theo sát diễn biến của thị trường sơ cấp. Hệ thống cơ sở hạ tầng cho thị trường trái phiếu từng bước được hiện đại hóa nhằm rút ngắn thời gian đưa trái phiếu vào đăng ký, lưu ký, niêm yết giao dịch trái phiếu.

Hiện nay, cơ cấu nhà đầu tư trên thị trường trái phiếu bao gồm các ngân hàng thương mại (nắm giữ 80% tổng khối lượng trái phiếu phát hành trên thị trường), các nhà đầu tư có tổ chức như các công ty bảo hiểm, Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm tiền gửi, quỹ đầu tư, công ty chứng khoán. Nhà đầu tư nước ngoài không có hiện diện thương mại tại Việt Nam chỉ nắm giữ khoảng 1 - 2% khối lượng trái phiếu phát hành. Bộ Tài chính đang hoàn thiện Nghị định về Quỹ hưu trí tự nguyện để trình Chính phủ ban hành nhằm góp phần phát triển hệ thống nhà đầu tư dài hạn trên thị trường trái phiếu, đồng thời nghiên cứu các giải pháp nhằm thu hút các nhà đầu tư nước ngoài tham gia trên thị trường trái phiếu.

Thực hiện đồng bộ giải pháp phát triển thị trường trái phiếu

Định hướng trong thời gian tới, Bộ Tài chính khẳng định sẽ tiếp tục xây dựng và phát triển thị trường trái phiếu một cách bền vững, thanh khoản cao và từng bước tiếp cận với các thông lệ, chuẩn mực quốc tế để trở thành một kênh huy động vốn quan trọng, an toàn, hiệu quả cho nền kinh tế. Mục tiêu cụ thể là tổng dư nợ thị trường trái phiếu đạt 38% GDP trong năm 2020, trong đó dư nợ thị trường trái phiếu Chính phủ đạt 22% GDP, thị trường trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh đạt 8% GDP, thị trường trái phiếu chính phủ địa phương đạt 1% GDP và thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt 7% GDP.

Trong thời gian tới, Bộ Tài chính đã và đang tiếp tục triển khai các giải pháp phát triển thị trường theo đúng Lộ trình phát triển thị trường trái phiếu Việt Nam đến năm 2020 tại Quyết định số 261/QĐ-BTC ngày 1/2/2013 của Bộ trưởng Bộ Tài chính, trong đó tập trung vào các nội dung sau:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường trái phiếu, cụ thể:

- Đối với trái phiếu doanh nghiệp: Đánh giá triển khai thực hiện Nghị định số 90/2011/NĐ-CP về phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ Nghị định thay thế Nghị định số 90/2011/NĐ-CP với các điểm sửa đổi bổ sung đảm bảo phù hợp với sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính tiếp tục triển khai Nghị định số 88/2014/NĐ-CP về dịch vụ xếp hạng tín nhiệm nhằm thúc đẩy sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

- Đối với trái phiếu Chính phủ: Tiếp tục nghiên cứu ban hành các sản phẩm mới để đa dạng hoá sản phẩm trên thị trường. Tiếp tục nghiên cứu cơ chế hỗ trợ thanh khoản để thành lập hệ thống nhà tạo lập thị trường từ hệ thống thành viên đấu thầu trái phiếu Chính phủ.

- Tiếp tục nghiên cứu trình Chính phủ ban hành Nghị định Quỹ hưu trí tự nguyện để thúc đẩy nhu cầu đầu tư dài hạn trên thị trường trái phiếu.

Thứ hai, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước trong việc điều hành thị trường tài khoá và thị trường tiền tệ, đảm bảo lãi suất phát hành trái phiếu và lãi suất tiền tệ được ổn định, ít biến động lớn.

Thứ ba, phát triển hệ thống nhà đầu tư: Khuyến khích phát triển hệ thống nhà đầu tư dài hạn trên thị trường như Quỹ hưu trí, các công ty bảo hiểm,... giảm dần sự phụ thuộc vào hệ thống các ngân hàng thương mại. Tiếp tục xây dựng lộ trình thu hút nhà đầu tư nước ngoài với các giải pháp căn bản (i) Ổn định nền kinh tế vĩ mô; (ii) Xây dựng và phát triển các sản phẩm trái phiếu phái sinh như hợp đồng, kỳ hạn,... để phòng ngừa rủi ro trên thị trường trái phiếu; (iii) Tăng cường tính công khai minh bạch trên thị trường thông qua xây dựng trang thông tin điện tử chuyên biệt cho thị trường trái phiếu gồm đầy đủ dữ liệu thông tin về thị trường.

Thứ tư, phát triển hệ thống nhà tạo lập thị trường trên cơ sở hệ thống thành viên đấu thầu trái phiếu Chính phủ với các giải pháp, như: (i) ban hành khuôn khổ pháp lý về quyền lợi và nghĩa vụ của nhà tạo lập thị trường, theo đó nâng cao trách nhiệm của các thành viên đấu thầu trên thị trường sơ cấp; (ii) Thúc đẩy nhanh quá trình đăng ký, lưu ký, niêm yết giao dịch, nghiệp vụ repo, cung cấp thông tin giá cả nhằm hỗ trợ sự tham gia của các nhà tạo lập thị trường trên thị trường thứ cấp; (iii) tiếp tục nghiên cứu ban hành cơ chế chính sách về cơ chế hỗ trợ thanh khoản trên thị trường để tiến tới quy định thêm nghĩa vụ đối với các nhà tạo lập thị trường trên thị trường thứ cấp là chào giá cam kết 2 chiều; (iv) Tăng cường các cuộc đối thoại định kỳ với thành viên để nắm bắt nhu cầu và vướng mắc trong triển khai hệ thống thành viên đấu thầu.

Thứ năm, tiếp tục hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin trên thị trường để đảm bảo hoạt động phát hành và giao dịch trái phiếu diễn ra thông suốt; rút ngắn thời gian từ khâu phát hành đến niêm yết trái phiếu tạo thanh khoản trên thị trường.

Thứ sáu, xây dựng hệ thống thông tin dữ liệu của thị trường trái phiếu doanh nghiệp để tăng cường tính công khai minh bạch, thúc đẩy sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp.