Tỷ lê nội địa hóa vẫn ở mức thấp

Thông tin tại Hội thảo chuyên ngành với chủ đề: “Công nghiệp phụ trợ - Chìa khóa vàng phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam” diễn ra ngày 24/5, đại diện Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) nhận định, mặc dù phát triển chậm nhưng công nghiệp hỗ trợ ngành sản xuất ô tô ở Việt Nam (bao gồm cả DN FDI và DN nội địa) đã đạt được thành tựu quan trọng, bước đầu đã đáp ứng được nhu cầu một số DN lắp ráp ô tô ở Việt Nam.

Tuy nhiên, theo vị này, chất lượng sản phẩm phụ tùng linh kiện ô tô cung ứng trên thị trường còn kém. Đa số DN nội về công nghiệp hỗ trợ chỉ cung ứng sản phẩm cho công ty lắp ráp ô tô trong nước. Hiện cả nước mới chỉ có khoảng hơn 300 DN thuộc ngành công nghiệp hỗ trợ sản xuất ô tô trên tổng số 12.000 DN hỗ trợ cả nước.

Về tỷ lệ nội địa hóa, hiện công nghiệp hỗ trợ ngành sản xuất ô tô của DN FDI và DN nội địa, đối với các chủng loại xe tải, xe khách từ 10 chỗ ngồi trở lên, xe chuyên dụng sản xuất trong nước đã đạt tỷ lệ nội địa hóa cao, đáp ứng về cơ bản (xe tải 7 tấn đáp ứng khoảng 70% nhu cầu, vởi tỷ lệ nội địa hóa trung bình 55%; Xe khách từ 10 chỗ ngỗi trở lên, một số loại xe chuyên dụng đáp ứng khoảng 90% nhu cầu, với tỷ lệ nội địa hóa đạt từ 45% đến 55%. Một số phụ tùng linh kiện đã  xuất khẩu sang thị trường Lào, Campuchia, Myanmar, Trung Mỹ.

Tỷ lệ nội địa hóa đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi đạt thấp: đến nay mới đạt bình quân khoảng 7 - 10%, trong đó Thaco đạt 15 - 18%, Toyota Việt Nam đạt 37% đối với riêng dòng xe Inova, thấp hơn mục tiêu đề ra.

Phân tích nguyên nhân, TS. Trương Thị Chí Bình, Tổng thư ký Hiệp hội công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) -cho rằng, do mức tiêu thụ ô tô trong nước còn thấp, DN chưa mở rộng thị trường ở ngoài nước, nên thị trường tiêu thụ ô tô còn hạn chế kéo theo thị trường công nghiệp hỗ trợ ngành sản xuất ô tô ở nước ta có quy mô nhỏ, hạn chế khả năng phát triển DN sản xuất phụ tùng linh kiện.

Cần sự chung tay của các DN

Để phát triển ngành công nghiệp ô tô trong nước, ông Võ Quang Huệ, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup - người theo sát dự án Tổ hợp Nhà máy sản xuất ô tô, xe máy điện VinFast đề xuất, phải có sự phối hợp nhuần nhuyễn của toàn bộ ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước; Trong đó có những DN dẫn đầu, đầu ngành và một mạng lưới, hệ thống các DN bao quanh, cung cấp linh kiện, sản phẩm cho các DN lớn.

“Về phía Vinfast, chúng tôi đang hướng đến xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với các DN hỗ trợ tại Việt Nam nhằm xây dựng phát triển đồng bộ ngành công nghiệp hỗ trợ. Ngoài phần tự đầu tư 100% vốn, VinFast sẵn sàng hợp tác dưới mọi hình thức, miễn là các nhà đầu tư đạt được các yêu cầu về chất lượng, giá cả và giao hàng. Theo đó, các hình thức đầu tư bao gồm: Liên doanh với tỷ lệ góp vốn linh động, tùy theo khả năng và dự định của nhà đầu tư; Nhà đầu tư cung cấp công nghệ, VinFast đầu tư cơ sở hạ tầng và máy móc, thiết bị sản xuất; Nhà đầu tư có thể đầu tư 100% vốn, VinFast cung cấp mặt bằng nhà xưởng”, ông Huệ cho biết.

Còn theo đại diện Tổng công ty máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM), DN cần phải phân tích xu hướng phát triển và nắm bắt cơ hội để có định hướng đầu tư. Tại VEAM, công ty đã bắt tay vào nghiên cứu triển khai công nghiệp hỗ trợ cho ngành cơ khí ngay từ đầu những năm 2000 và bắt đầu tham gia chính thức cung cấp cho Honda Việt Nam từ năm 2004, tại thời điểm đó thị trường xe máy Việt Nam đang gặp cạnh tranh rất lớn từ nguồn xe máy nhập khẩu giá rẻ, chất lượng thấp từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, VEAM vẫn xác định nhu cầu xe máy sẽ tăng cao và xe máy chất lượng cao sẽ dần thay thế và chiếm lĩnh thị trường nên đến nay công ty đang có 3 đơn vị cung cấp trực tiếp linh kiện cho Honda Việt Nam.

Cũng theo vị này, các DN muốn có chỗ đứng cần thiết lập mối hợp tác chặt chẽ với nhà sản xuât chính, xác định rõ chiến lược phát triển và có quyết tâm cao khi thực hiện chương trình tham gia vào chuỗi cung ứng sản phẩm, đồng thời có quy hoạch cụ thể để phát huy lợi thế về địa điểm.

Chẳng hạn 3 đơn vị cung cấp phụ tùng của VEAM cho Honda Việt Nam đều nằm trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên - tương đối gần với Honda do vậy sẽ tiết giảm được khá nhiều chi phí vận chuyển, đồng thời các đơn vị này cũng gần nhau nên có thể hỗ trợ nhau trong các hoạt động sản xuất kinh doanh...

Từ góc độ cơ quan quản lý, đại diện Bộ Công Thương cho biết: Để đáp ứng nhu cầu sản xuất ô tô trong nước và từng bước tham gia vào hệ thống cung ứng sản phẩm hỗ trợ trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành công nghiệp ô tô thế giới, thời gian qua, Chính phủ và các Bộ, ngành đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước nói chung và công nghiệp ô tô nói riêng, với mục tiêu đến năm 2020, cơ bản hình thành ngành công nghiệp hỗ trợ cho sản xuất ô tô. Phấn đấu đáp ứng khoảng 35% nhu cầu về linh kiện, phụ tùng cho sản xuất lắp ráp ô tô trong nước.