Quan hệ đối tác mới của Vương quốc Anh với ASEAN thúc đẩy một môi trường hỗ trợ gia tăng dòng chảy thương mại, đảm bảo chuỗi cung ứng, mở rộng đầu tư xuyên biên giới và nói chung là phát triển bền vững. Các sáng kiến ​​khác cũng nhằm thiết lập một chương trình chiến lược dài hạn về hỗ trợ kinh tế lẫn nhau trên nhiều lĩnh vực quan trọng. Dựa trên sự hợp tác sâu rộng này, câu hỏi đặt ra về việc liệu một trong những mục tiêu chính cuối cùng của Anh có phải là tạo ra một hiệp định thương mại tự do Anh - ASEAN hay không.

Trong vài năm qua, Vương quốc Anh đã tham gia vào một kế hoạch hành động toàn diện và chi tiết trong việc phát triển các mối quan hệ kinh tế và chính trị với ASEAN. Điều này đã được thực hiện trong nhiều giai đoạn, bắt đầu bằng việc đàm phán các hiệp định thương mại liên tục của EU với Singapore và Việt Nam, từ đó phát triển thành quan hệ đối tác thương mại mới nâng cao hơn liên quan đến dữ liệu và dịch vụ kỹ thuật số và các khía cạnh khác tạo thuận lợi thương mại lớn hơn. Vương quốc Anh cũng đang tiến hành rà soát thương mại với Indonesia và Thái Lan để ký kết các thỏa thuận song phương tiềm năng, đồng thời thảo luận về việc tiếp cận thị trường với Malaysia.

Là một phần của sáng kiến ​​thương mại khu vực rộng lớn hơn, Vương quốc Anh đã khởi động đàm phán gia nhập Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), quy tụ 11 ​​quốc gia châu Á - Thái Bình Dương, bao gồm 4 quốc gia ASEAN là Singapore, Việt Nam, Malaysia và Brunei. Các quốc gia này có thể là những nước đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nỗ lực của Anh để trở thành quốc gia đầu tiên tham gia CPTPP kể từ khi được thiết lập vào năm 2018. Có lẽ phần nào ít nổi bật hơn là thành công của Vương quốc Anh trong việc thiết lập quan hệ đối thoại kinh tế và chính trị với ASEAN, được chính thức khởi động vào tháng 8 năm nay.

Thỏa thuận quan hệ đối tác đối thoại như vậy là lần đầu tiên mà ASEAN đã kết thúc trong một phần tư thế kỷ, sau quan hệ đối tác với Trung Quốc, Ấn Độ và Nga, sau đó khối tạm ngừng thảo luận thêm về các thỏa thuận tương tự. Hội nghị Tham vấn các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN và Vương quốc Anh lần đầu tiên được tổ chức vào ngày 15/9, với sự đồng chủ trì của Bộ trưởng Thương mại quốc tế Anh Liz Truss và Bộ trưởng Tài chính và Kinh tế Brunei Amin Liew Abdullah. Các cuộc họp liên chính phủ khác nhau dưới sự bảo trợ của quan hệ đối tác sẽ tập trung vào việc thiết lập hợp tác chặt chẽ về các vấn đề như đảm bảo chuỗi cung ứng lẫn nhau, bảo vệ và hợp tác đầu tư, cải cách các tổ chức thương mại quốc tế, tăng cường bảo vệ môi trường, mở rộng hợp tác trong khoa học và công nghệ và mở rộng các cơ hội giáo dục.

Kết thúc phiên đối thoại đầu tiên, bà Liz Truss đã nhấn mạnh rằng cùng với việc gia nhập CPTPP và các thỏa thuận với các nước như Singapore và Việt Nam, các cuộc thảo luận đang diễn ra này sẽ giúp mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp Anh trong khu vực tăng trưởng cao với hơn 650 triệu dân.

Thương mại hàng hóa và dịch vụ song phương của Vương quốc Anh và ASEAN đạt hơn 52 tỷ USD vào năm 2019, trong khi tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của Vương quốc Anh trong khối khu vực đạt 36,5 tỷ USD. Tuy nhiên, thương mại hai chiều đã giảm xuống còn 46,1 tỷ USD vào năm 2020, dưới tác động của đại dịch COVID-19.

Để đối phó với những gì có thể chỉ là xu hướng giảm tạm thời trong thương mại song phương, hai bên khẳng định cam kết phát triển quan hệ thương mại lẫn nhau theo các nguyên tắc của một hệ thống thương mại đa phương mở, tự do, bao trùm, minh bạch, dựa trên luật lệ và không phân biệt đối xử. Các bên cũng đồng ý hạn chế đưa ra bất kỳ biện pháp không cần thiết nào có thể ảnh hưởng xấu đến việc trao đổi hàng hóa, dịch vụ và / hoặc đầu tư và đảm bảo tính minh bạch của tất cả các biện pháp liên quan đến thương mại và điều này phù hợp với các cam kết của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Cả hai bên đều công nhận tầm quan trọng của hệ thống thương mại đa phương lấy WTO làm trung tâm trong việc thúc đẩy phục hồi kinh tế trong thời kỳ hậu đại dịch và nhất trí hợp tác để xây dựng một hệ thống thương mại đa phương mạnh mẽ hơn.

ASEAN và Anh cũng lưu ý những thách thức mà WTO phải đối mặt để cải tổ tổ chức này trước Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 vào cuối năm nay. Để giải quyết các vấn đề kinh doanh, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME), một báo cáo của OECD do Vương quốc Anh tài trợ đã được đưa ra vào năm ngoái nhằm giải quyết các mối quan tâm về sở hữu trí tuệ của các nhà phát minh và nhà đầu tư cá nhân nhằm phát triển một môi trường hòa nhập và thuận lợi trong ASEAN để quyền sở hữu trí tuệ được bảo vệ và thu lợi hiệu quả. Nghiên cứu cũng sẽ giúp hoàn thành tầm nhìn liên quan đến cạnh tranh của Kế hoạch tổng thể Cộng đồng Kinh tế ASEAN 2025 và qua đó đóng góp vào sứ mệnh của Ban Thư ký ASEAN là đạt được một sân chơi bình đẳng cho tất cả các doanh nghiệp thông qua chính sách cạnh tranh hiệu quả.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng bền vững và có khả năng chống chịu để hỗ trợ phục hồi sau đại dịch, hai bên cũng cam kết hợp tác sâu rộng về cơ sở hạ tầng bền vững, đổi mới, nghiên cứu và phát triển công nghệ trong Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC) 2025. Điều này sẽ đặc biệt tập trung vào hợp tác về phát triển cơ sở hạ tầng xanh bền vững, tạo thành trọng tâm chính của sự phát triển “thành phố thông minh” trên toàn khu vực ASEAN, một chính sách mà chính phủ Vương quốc Anh và Thái Lan, cùng với sự tham gia của 100 doanh nghiệp Vương quốc Anh, đã kích hoạt dưới hình thức xây dựng các thành phố thông minh trên khắp Thái Lan. Vương quốc Anh và ASEAN sẽ chia sẻ thông tin về sự phát triển của công nghệ tài chính, hay FinTech, trong khu vực ASEAN, bao gồm cả việc theo đuổi các sáng kiến ​​nâng cao năng lực về FinTech cho các quan chức ASEAN và các bên liên quan, đặc biệt là các MSME, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên của ASEAN.

Trong quá trình Tham vấn các Bộ trưởng Kinh tế và Vương quốc Anh, cả hai bên đều khẳng định sự cần thiết phải xây dựng một nền kinh tế toàn cầu xanh hơn và bền vững hơn, phù hợp với các mục tiêu của Thỏa thuận Paris và dẫn tới và xa hơn nữa là COP26 mà Vương quốc Anh sẽ đăng cai vào tháng 11/2021. Cả hai bên sẽ cam kết thúc đẩy hơn nữa sự tham gia vào cơ sở hạ tầng bền vững, đặc biệt là thông qua sự hỗ trợ của MPAC 2025. Đồng thời, hai bên sẽ tham gia vào việc tăng tốc các nỗ lực chuyển đổi năng lượng theo hướng đảm bảo chuỗi cung ứng bền vững và carbon thấp, đồng thời lồng ghép thiên nhiên, đa dạng sinh học và khí hậu vào quá trình ra quyết định kinh tế. Để đạt được các mục tiêu này, cần khai thác các cơ hội hợp tác để phát triển hơn nữa các tiêu chuẩn quốc tế liên quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các cam kết này.

Mối quan hệ đối tác mới của Vương quốc Anh với ASEAN đã thay thế một cách hiệu quả tình trạng đối thoại thông qua quan hệ đối tác EU - ASEAN. Tốc độ mà Vương quốc Anh làm mới các thỏa thuận với ASEAN và quá trình đối thoại sâu rộng và cam kết hỗ trợ lẫn nhau của quan hệ đối tác sẽ hỗ trợ bất kỳ nỗ lực nào của Anh nhằm thúc đẩy một hiệp định thương mại tự do với ASEAN, điều mà EU vẫn chưa thành công kể từ khi đàm phán với khối Đông Nam Á bắt đầu vào năm 2007.

Mức độ chi tiết và cường độ mang tính xây dựng mà Vương quốc Anh đã tham gia với ASEAN trong một số lĩnh vực nhất định sẽ thiết lập một nền tảng vững chắc để tiến tới một hiệp định thương mại hiện đại với ASEAN, ngoài tư cách thành viên của CPTPP và các hiệp định song phương có thể có với các nước trong khu vực.