Nghị quyết về tiếp tục hoàn thiện và đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp (DN) và cổ phần hóa DNNN được Quốc hội thông qua mới đây đã nhấn mạnh yêu cầu minh bạch thông tin nhằm nâng cao chất lượng công bố thông tin của DNNN.

Mổ xẻ chất lượng công bố thông tin

Công bố thông tin hoạt động của DNNN được xem là công cụ hữu hiệu để giám sát việc sử dụng các nguồn lực của Nhà nước, tránh gian lận, thất thoát, lãnh phí các nguồn lực. Giám sát tốt hoạt động của khối DN này sẽ góp phần tăng hiệu quả sử dụng vốn nhà nước, tăng hiệu quả hoạt động kinh doanh và sức cạnh tranh của DN, tạo động lực phát triển DN; góp phần tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Theo đánh giá của nhiều đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIV vừa kết thúc thì vấn đề minh bạch thông tin của DNNN còn nhiều bất cập, thông tin về DNNN vẫn mù mịt. Nhà đầu tư quốc tế thiếu thông tin trong quá trình cổ phần hóa DNNN. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc chậm cổ phần hóa.

Một số đại biểu lại đề cập đến một mánh khóe trong công bố thông tin của DNNN là muốn lên lương thì báo lãi, muốn trốn thuế lại báo lỗ.

Ông Lê Minh Khái, Tổng Thanh tra Chính phủ chỉ ra tồn tại lớn nhất hiện nay trong báo cáo tài chính của DNNN là thường báo cáo chưa trung thực và không chính xác, không phản ánh được tình hình vốn, tài sản nhà nước tại thời điểm báo cáo. Khi báo cáo không trung thực, không đầy đủ mà công khai ra với các nhà đầu tư, nhà quản lý thì hậu quả khó lường.

Cụ thể, qua thanh tra, thấy một số đơn vị có xu hướng khi kinh doanh có hiệu quả thì không báo cáo hết, mà giữ lại để làm nguồn dự phòng, do đó báo cáo không chính xác. Đối với trường hợp DN bị lỗ, thất thoát, gây mất mát tài sản vốn nhà nước thì thường cố tình tạo ra lợi nhuận ảo để che giấu, hòng trốn tránh trách nhiệm, câu giờ để tìm cơ hội khắc phục.

Báo cáo mới đây của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) về tình hình công bố thông tin của DNNN năm 2017 cho thấy một bức tranh còn nhiều “màu xám”.

Cụ thể, theo Quy định của Nghị định 81/2015/NĐ-CP về công bố thông tin của DNNN thì các DN do Nhà nước làm chủ sở hữu, các công ty con do DNNN sở hữu 100% vốn điều lệ phải công bố thông tin trên trang điện tử của DN, đồng thời gửi các báo cáo công bố thông tin về cơ quan đại diện chủ sở hữu, Bộ KH&ĐT để thực hiện công bố thông tin. Thế nhưng, hết năm 2017, mới có 275/584 DN, chiếm 47,09% DN gửi báo cáo đến Bộ KH&ĐT để thực hiện công bố (tỷ lệ này năm 2016 là 38,87%). Đáng chú ý, trong số 275 DN thực hiện công bố thông tin thì việc công bố cũng không trọn vẹn, trung bình mỗi DN chỉ nộp 5/9 loại báo cáo. Về nội dung công bố thông tin của các DNNN, Cục Phát triển doanh nghiệp thuộc Bộ KH&ĐT cho biết, hầu hết các DN chưa thực hiện đầy đủ và đúng thời hạn theo yêu cầu tại Nghị định 81/2015/NĐ-CP. 

Dứt khoát phải minh bạch

Tại Nghị quyết của Quốc hội về tiếp tục hoàn thiện và đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại DN và cổ phần hóa DNNN được Quốc hội thông qua mới đây đã nhấn mạnh yêu cầu công khai, minh bạch thông tin. Nghị quyết yêu cầu tăng cường minh bạch thông tin đối với tất cả DNNN theo các tiêu chuẩn áp dụng với công ty đại chúng; nghiên cứu xây dựng cơ sở quốc gia về DNNN… Nghị quyết nhấn mạnh đến yêu cầu về chất lượng thông tin công bố của DNNN, tránh hiện tượng công bố thông tin không đúng thực tế.

Liên quan đến hiệu quả thực thi quy định về công bố thông tin DNNN, ông Phạm Đức Trung, Trưởng ban Ban Cải cách và Phát triển DN thuộc Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương cho rằng, quy định về công bố thông tin DNNN hiện nay đã khá đầy đủ nhưng khâu thực thi còn nhiều yếu kém. Việc thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật hiện hành về công bố thông tin là yêu cầu quan trọng để đưa khối DNNN đi vào hoạt động hiệu quả. Theo ông Trung, để có chế tài xử lý mạnh hơn đối với những đơn vị vi phạm, tới đây phải đưa ra chế tài xử lý trách nhiệm của các cơ quan không thực hiện công bố thông tin.