Nguồn: Tác giả tự tổng hợp

Để phân tích hồi quy tác động của các biến độc lập lên bất bình đẳng thu nhập, nhóm tác giả tiếp cận bằng phương pháp Bayes do phương pháp này có những ưu điểm sau: i) Không cần phải dựa trên giả định các mẫu quan sát phải lặp lại liên tục, các hệ số hồi quy trong mô hình Bayes là một đại lượng ngẫu nhiên (Briggs và Nguyen, 2019); ii) Có thể khắc phục được các khuyết tật mô hình như tự tương quan, phương sai thay đổi, nội sinh (Ramírez Hassan và Montoya Blandón, 2019).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Phân tích Bayes được mô phỏng thông qua chuỗi MCMC do vậy, để đảm bảo tính vững của hồi quy Bayes thì chuỗi MCMC phải hội tụ. Nikolay Balov (2017) đề xuất kiểm định tính hội tụ thông qua tỷ lệ chấp nhận, hiệu quả nhỏ nhất. Từ Bảng 2 có thể thấy, tỷ lệ chấp nhận của mô hình đạt 1, hiệu quả nhỏ nhất là 0,2173 vượt xa mức cho phép là 0,01 do đó mô hình trên đạt yêu cầu về hội tụ.

Nguồn: Tính toán của tác giả

Kết quả hồi quy các biến độc lập tác động đến bất bình đẳng thu nhập đúng với kỳ vọng ban đầu, và đã được chứng minh trong các nghiên cứu kế thừa tại Bảng 1. Ngoài ra, xác suất trung bình xảy ra các biến cố đều lớn hơn 50%, nên chiều hướng tác động của các biến độc lập và biến kiểm soát đến bất bình đẳng thu nhập có xác suất xảy ra lớn hơn so với chiều hướng ngược lại. Trong đó, tác động của 3 biến độc lập cụ thể như sau:

- Hệ số hồi quy của FDI mang dấu dương với xác suất 56.82%, nghĩa là FDI làm gia tăng GINI. Điều này xảy ra có thể là do FDI tập trung vào một ngành hoặc khu vực cụ thể, nơi nó chỉ mang lại cơ hội việc làm cho lao động có kỹ năng, do đó, dòng vốn FDI có thể làm tăng chênh lệch thu nhập ở các nền kinh tế đang phát triển này. Ngoài ra, các doanh nghiệp có vốn FDI thường trả lương cao lơn cho nhân công so với các doanh nghiệp địa phương nhằm giữ chân người lao động, làm cho chênh lệch thu nhập của người lao động cũng tăng lên. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu của Song và cộng sự (2021).

- Độ mở thương mại (TRD) tác động âm đến sự bất bình đẳng trong phân phối thu nhập với xác suất là 77.37%. Kết quả này phù hợp với định lý Stolper - Samuelson, vốn là định lý bắt nguồn từ mô hình thương mại Hecksher - Ohlin (HO), theo đó việc mở rộng ngoại thương sẽ cải thiện phân phối thu nhập ở các nước đang phát triển vì nó sẽ làm tăng tiền lương của những người lao động không có kỹ năng trong khi nó sẽ làm giảm tiền lương của những người lao động có kỹ năng. Định lý này đã được chứng minh ở nghiên cứu của Mahesh (2016).

- Di cư (MIG) có tác động thuận chiều với GINI với xác suất là 58.69%, nghĩa là việc di cư có thể đẩy bất bình đẳng thu nhập lên cao hơn. Điều này được lập luận là do chi phí di cư ban đầu cao ở những cộng đồng thiếu kinh nghiệm di cư nên chỉ những gia đình có mức thu nhập tương đối cao mới có khả năng gửi các thành viên ra nước ngoài. Sau này cũng chính những gia đình này mới được hưởng lợi từ kiều hối, nên sự bất bình đẳng sẽ gia tăng. Điều này đã được chứng minh ở các nghiên cứu thực nghiệm của Istiqomah và cộng sự (2020).

Hàm ý chính sách

Kết quả nghiên cứu cho thấy FDI là nhân tố có tác động đến việc làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng thu nhập tại các nước đang phát triển. Do vậy, hàm ý chính sách đặt ra đối với các quốc gia đang phát triển là cần phải có chiến lược cụ thể liên quan đến việc cải thiện tình trạng bất bình đẳng thu nhập khi theo đuổi chính sách thu hút FDI. Theo đó các giải pháp thu hút FDI cần gắn liền với mục tiêu giảm bất bình đẳng.

Thứ nhất, độ mở thương mại được chứng minh có tác động làm giảm bất bình đẳng thu nhập nên các quốc gia đang phát triển có thể đẩy mạnh triển khai những chính sách khuyến khích xuất nhập khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Thứ hai, do chi phí di cư cao nên việc lựa chọn di cư thường ở các hộ gia đình có thu nhập trung bình cao, từ đó dẫn đến những hộ này mới nhận được nguồn kiều hối nên càng làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng thu nhập. Như vậy, các quốc gia đang phát triển cần có những biện pháp nhằm mở rộng mạng lưới di cư hợp pháp. Một mặt có thể bảo vệ được quyền lợi của người di cư, mặt khác nhằm giảm bớt chi phí di cư (trong đó có chi phí di chuyển, chi phí thông tin…). Điều này sẽ tạo cơ hội cho người lao động thuộc gia đình có thu nhập thấp có thể ra nước ngoài làm việc và gửi kiều hối về sau này, từ đó sẽ cải thiện được tình trạng bất bình đẳng thu nhập.

Tài liệu tham khảo:

1. Abdullah, A., Doucouliagos, H., & Manning, E. (2015), Does Education Reduce Income Inequality? A Meta-Regression Analysis. Journal of Economic Surveys, 29(2), 301–316. https://doi.org/10.1111/joes.12056;
2. Briggs, W. M., & Nguyen, H. T. (2019), Clarifying ASA’s View on P-Values in Hypothesis Testing;
3. Brueckner, M., Dabla Norris, E., & Gradstein, M. (2015). National income and its distribution. Journal of Economic Growth, 20(2), 149–175. https://doi.org/10.1007/s10887-015-9113-4;
4. Istiqomah, I., Purnomo, S. D., Rahmawati, G. P., & Rahmawan, P. G. (2020), Does Migration Outflow Reduce Income Inequality in the Sending Province? Economics Development Analysis Journal, 9(2), Article 2. https://doi.org/10.15294/edaj.v9i2.38430;
5. Kim, H. (2022), The Effects of Globalization and Democratization on Inequality in South Korea The Effects of Globalization and Democratization on Inequality in South Korea. Korea Observer - Institute of Korean Studies, 53. https://doi.org/10.29152/KOIKS.2022.53.3.471;
6. Mahesh, M. (2016), The Effect of Trade Openness on Income Inequality: Evidence from Developing Countries (SSRN Scholarly Paper No. 2736721). https://doi.org/10.2139/ssrn.2736721;
7. Munir, K., & Bukhari, M. (2019), Impact of globalization on income inequality in Asian emerging economies. International Journal of Sociology and Social Policy, 40(1/2), 44–57. https://doi.org/10.1108/IJSSP-08-2019-0167;
8. Rezk, H., Amer, G., Fathi, N., & Sun, S. (2022), The impact of FDI on income inequality in Egypt. Economic Change and Restructuring, 55(3), 2011–2030. https://doi.org/10.1007/s10644-021-09375-z;
9. Song, Y., Paramati, S. R., Ummalla, M., Zakari, A., & Kummitha, H. R. (2021), The effect of remittances and FDI inflows on income distribution in developing economies. Economic Analysis and Policy, 72, 255–267. https://doi.org/10.1016/j.eap.2021.08.011.