Theo Hiệp hội vận tải Hàng không quốc tế (IATA), Việt Nam đứng vị trí số 1 trong danh sách 25 nước có thị trường hàng không nội địa phục hồi nhanh nhất thế giới.

Dự báo của Cục Hàng không Việt Nam (Bộ Giao thông vận tải) cho thấy, nằm trong xu thế phục hồi chung của khu vực châu Á - Thái Bình Dương, thị trường hàng không Việt Nam sẽ đạt mức phục hồi hoàn toàn như trước đại dịch vào cuối năm nay. 

Tốc độ tăng trưởng thị trường hàng không trong thời gian tới được dự báo ở mức bình quân 5% - 6%/năm (tương đương mức tăng trưởng GDP và thu nhập/người).

Đến năm 2035, thị trường hàng không Việt Nam đạt khoảng 150 triệu khách, xấp xỉ 1,9 lần so với quy mô năm 2019 và đạt 200 triệu khách vào năm 2040, tăng 2,4 lần.

Cần giải pháp đồng bộ và nguồn lực đủ lớn

Dẫn số liệu của IATA, Cục Hàng không Việt Nam cho biết, năm 2021, các Chính phủ đã hỗ trợ tài chính cho ngành hàng không toàn cầu 243 tỷ USD thông qua các gói hỗ trợ lương, cho vay có hoàn lại hoặc giãn thanh toán, hỗ trợ không hoàn lại trực tiếp bằng tiền hoặc thông qua mua cổ phần, bảo lãnh vay nợ, hỗ trợ thuế doanh nghiệp và thuế nhiên liệu.

Tại Việt Nam, Quốc hội, Chính phủ đã có các giải pháp, chính sách tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ các hãng hàng không phục hồi thông qua việc giảm thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay; giảm phí dịch vụ cất/hạ cánh; cho vay hỗ trợ lãi suất; cơ cấu lại nợ và đặc biệt là gói hỗ trợ thanh khoản 12.000 tỷ đồng cho hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines (VNA) qua hình thức vay tái cấp vốn và phát hành cổ phiếu tăng vốn... 

Việc giải ngân gói hỗ trợ 12.000 tỷ đồng đã giúp Hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines thoát khỏi tình trạng mất khả năng thanh toán, duy trì hoạt động liên tục trong bối cảnh dòng tiền thâm hụt lớn, không có khả năng chi các khoản nợ do tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19. 

Quan trọng hơn, gói hỗ trợ này đã tạo niềm tin để Vietnam Airlines đàm phán giãn, hoãn thanh toán và giảm giá tiền thuê máy bay. Tuy nhiên, do bị chậm nhịp và quy mô gói hỗ trợ chưa đủ lớn để giải quyết toàn bộ khó khăn tài chính kéo dài, nên tới thời điểm hiện nay doanh nghiệp này vẫn đang đối diện nhiều khó khăn về tài chính.

Tái cơ cấu đồng bộ Vietnam Airlines

Chủ tịch Hội đồng quản trị Vietnam Airlines Đặng Ngọc Hòa cho biết, cùng với những nỗ lực tự thân để vượt qua khủng hoảng, Tổng công ty đã xây dựng Đề án tái cơ cấu toàn diện để phát triển bền vững, trình Chính phủ phê duyệt.

Đề án tập trung vào các giải pháp cốt lõi để củng cố tiềm lực tài chính cho hãng hàng không quốc gia. Đến thời điểm hiện tại, Đề án đang đợi sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền để đi vào triển khai chính thức. 

TS. Trương Văn Phước - Nguyên Quyền Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia nhận định, tái cơ cấu toàn bộ Vietnam Airlines chính là tháo gỡ điểm nghẽn thể chế và đây là yếu tố rất quan trọng cho giai đoạn phát triển hiện nay, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới với mục tiêu vươn mình mạnh mẽ.

"Cơ quan có thẩm quyền cần rà soát, hoàn thiện thể chế, quy định pháp luật trong các ngành kinh tế và trong hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, nhất là đối với doanh nghiệp nhà nước để bảo đảm tính linh hoạt, đồng bộ, phù hợp với thực tiễn", TS. Phước đề xuất.

TS. Phước cũng cho rằng, đây là cơ sở để xử lý các tình huống bất khả kháng, tạo cú hích giúp các doanh nghiệp nhà nước nói chung và Vietnam Airlines nói riêng vượt quá khó khăn, thực hiện tái cơ cấu toàn diện để phát triển bền vững. 

"Muốn xây dựng các doanh nghiệp nhà nước mạnh, việc tăng vốn bổ sung cho doanh nghiệp không chỉ giới hạn trong phạm vi để thực hiện mục tiêu quốc phòng, an ninh.

Bên cạnh đó, Luật Chứng khoán cũng cần xem xét các điều kiện chào bán thêm cổ phiếu ra công chúng của công ty đại chúng thông thoáng hơn. Vì nhà đầu tư mua cổ phiếu của doanh nghiệp không tính lãi, lỗ tức thời mà cơ bản dựa trên đánh giá tiềm năng, triển vọng lâu dài của doanh nghiệp và ngành kinh tế đó", TS. Trương Văn Phước nhấn mạnh.

Theo TS. Nguyễn Đức Kiên - Nguyên Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, thị trường hàng không Việt Nam đang đứng trước cơ hội tăng trưởng và phục hồi hoàn toàn so với trước đại dịch COVID-19.

Để tận dụng được thời cơ, cần có động cơ chủ lực chắp cánh cho cả hệ sinh thái ngành hàng không, thông qua việc đầu tư tạo ra các năng lực sản xuất mới, định hướng chiến lược cho các doanh nghiệp trong ngành, cơ cấu lại thị phần và phát triển thêm các thị trường mới…

Có thể thấy, các nhóm nhiệm vụ, giải pháp này cần được đặt trên vai Vietnam Airlines - cánh chim đầu đàn của ngành hàng không Việt Nam.

Trên thực tế, Vietnam Airlines chính là công cụ đặc biệt của Nhà nước để quản lý và điều tiết ngành hàng không, theo đúng định hướng kinh tế nhà nước là lực lượng vật chất quan trọng để nhà nước ổn định kinh tế vĩ mô, điều tiết thúc đẩy phát triển kinh tế; doanh nghiệp nhà nước là công cụ của kinh tế nhà nước.