Nâng cao vai trò, vị thế của DATC

Được thành lập năm 2003, theo Quyết định số 109/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, sự ra đời của DATC được coi là một trong những giải pháp nhằm đẩy nhanh quá trình sắp xếp, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, hỗ trợ doanh nghiệp sau chuyển đổi. Trải qua 18 năm xây dựng, phát triển, DATC đã thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ được Chính phủ, Bộ Tài chính giao, hoàn thành sứ mệnh “bà đỡ” cho nhiều doanh nghiệp đứng bên bờ vực phá sản.

Trong suốt chặng đường hoạt động, DATC đã không ngừng nghỉ thực hiện các nhiệm vụ được Chính phủ, Bộ Tài chính giao như: hỗ trợ các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại lành mạnh hóa tài chính, góp phần giải quyết những tồn tại về tài chính nhằm thúc đẩy quá trình sắp xếp, cổ phần hóa cũng như giao, bán, khoán và cho thuê doanh nghiệp thông qua việc xử lý tài sản và các khoản nợ tồn đọng trước khi thực hiện chuyển đổi doanh nghiệp. Đồng thời xử lý các khoản nợ và tài sản được loại trừ khi xác định giá trị doanh nghiệp.

Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, nỗ lực hoàn thành các nhiệm vụ được giao, DATC đã phải vượt qua rất nhiều khó khăn, thách thức trước những vướng mắc phát sinh từ thực  tiễn. Theo đánh giá của nhiều chuyên gia kinh tế: “Chiếc áo” về chức năng, cơ chế hoạt động của DATC “đã mặc” 17 năm, qua Quyết định dường như không còn phù hợp. DATC đã trưởng thành, khẳng định rõ vai trò, vị thế quan trọng trên thị trường mua bán nợ Việt Nam; cùng với đó, thị trường mua bán nợ cũng đã phát triển mạnh, nhu cầu xử lý nợ rất lơn… Do đó, cần thay đổi cơ chế hoạt động của DATC xứng tầm trong bối cảnh mới.

Trước yêu cầu thực tiễn, ngày 27/10/2020, Chính phủ đã Nghị định số 129/2020/NĐ-CP quy định về chức năng, cơ chế hoạt động của DATC. Nghị định số 129/2020/NĐ-CP đã nâng cao địa vị pháp lý và vị thế hoạt động mới cho DATC sau 17 năm ra đời và hoạt động. Trong đó quy định điều chỉnh, bổ sung một số nội dung về chức năng, nhiệm vụ, cơ chế hoạt động, quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu đối với DATC so với quy định hiện nay. Điều này phù hợp với thực tiễn hoạt động của DATC cũng như định hướng phát triển thị trường mua bán nợ có sự tham gia của các định chế tài chính của Nhà nước.

Theo đó, phạm vi, hoạt động đã được thay đổi qua mở rộng việc mua bán, xử lý nợ và tài sản bao gồm cả các dự án cần hỗ trợ xử lý nợ để tiếp tục đầu tư, khai thác theo chỉ định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. DATC Không chỉ tham gia tái cơ cấu DNNN, mà còn tham gia tái cơ cấu các DN thuộc các thành phần kinh tế khác thông qua hoạt động mua, xử lý nợ.

Trong hoạt động tiếp nhận nợ và tài sản, đối tượng DATC tiếp nhận cũng mở rộng thêm bao gồm cả đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cổ phần hoá theo quy định của Chính phủ và các khoản nợ, tài sản tiếp nhận theo chỉ định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để tiếp tục đầu tư khai thác hoặc xử lý, thu hồi vốn cho Nhà nước.

Bên cạnh đó, Chính phủ bổ sung thêm các quy định mới về cơ chế xử lý nợ để tăng cường hoạt động xử lý, thu hồi nợ của DATC. Qua đó, DATC có thể thu hồi nợ trực tiếp từ bên nợ và các bên liên quan bằng tiền, tài sản, các công cụ nợ; Quản lý, đầu tư, khai thác, xử lý tài sản đảm bảo; bán nợ; chuyển giao nghĩa vụ trả nợ từ bên nợ sang bên thứ ba; Uỷ thác thu hồi nợ hoặc thu hồi nợ thông qua tổ chức cung cấp dịch vụ đòi nợ; Chuyển nợ thành vốn góp tại doanh nghiệp; Cơ cấu lại nợ; Giảm trừ một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ trả nợ; Thu nợ có chiết khấu…

Đặc biệt, Nghị định cũng quy định một số cơ chế hoạt động đặc thù cho DATC để hỗ trợ quá trình chuyển đổi sở hữu DNNN và các DN thuộc các thành phần kinh tế khác nhằm phục hồi sản xuất kinh doanh.

Nghị định quy định DATC được phép hỗ trợ tài chính đối với doanh nghiệp tái cơ cấu bằng cách hình thức như: cho vay vốn với các doanh nghiệp DATC sở hữu trên 50% vốn đang gặp khó khăn về tài chính; bảo lãnh vay vốn tại các tổ chức tín dụng.

Về cơ chế xử lý thu hồi vốn hình thành từ chuyển nợ thành vốn góp, Nghị định nêu rõ, trường hợp chuyển nhượng không thành công hoặc chuyển nhượng không hết số cổ phần chào bán thì DATC được điều chỉnh giá chào bán để tiếp tục chuyển nhượng trong các lần bán tiếp theo. Mức giảm giá tối đa không quá 10% so với giá chào bán lần trước liền kề. Do đặc thù trong hoạt động tái cơ cấu doanh nghiệp thông qua mua bán nợ, chuyển nợ thành vốn góp, DATC cũng có cơ chế được chuyển nhượng vốn kèm nợ phải thu theo lô, để đảm bảo tính tiếp nối hoạt động tái cơ cấu doanh nghiệp, khác với việc chuyển nhượng vốn đầu tư của các doanh nghiệp kinh doanh thông thường.

Lực đẩy cho DATC phát triển

Để các quy định của Nghị định số 129/2020/NĐ-CP đi vào cuộc sống, ngày 04/6/2021, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 42/2021/TT-BTC về điều lệ tổ chức và hoạt động của DATC. Theo đó, về cơ bản Thông tư kế thừa các nội dung quy định tại Thông tư số 135/2015/TT-BTC. Trong đó, ngành nghề kinh doanh chính của DATC được mở rộng việc mua bán, xử lý nợ và tài sản bao gồm cả các dự án cần hỗ trợ xử lý nợ để tiếp tục đầu tư, khai thác theo chỉ định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

DATC không chỉ tham gia tái cơ cấu DNNN, mà còn tham gia tái cơ cấu các DN thuộc các thành phần kinh tế khác thông qua hoạt động mua, xử lý nợ. Trong hoạt động tiếp nhận nợ và tài sản, đối tượng DATC tiếp nhận cũng mở rộng thêm bao gồm cả đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cổ phần hoá theo quy định của Chính phủ và các khoản nợ, tài sản tiếp nhận theo chỉ định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để tiếp tục đầu tư khai thác hoặc xử lý, thu hồi vốn cho Nhà nước.

Bên cạnh đó, Thông tư sửa đổi, bổ sung các nội dung quan trọng về bổ sung quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của DATC. Cụ thể, về quyền của DATC, tại Khoản 1, Điều 14 có sửa đổi, bổ sung nội dung về tổ chức bộ máy.

Theo đó, DATC chủ động quyết định việc thành lập các Ban chuyên môn nghiệp vụ phù hợp với yêu cầu hoạt động của Công ty, không phải xin ý kiến chấp thuận của Bộ Tài chính như quy định tại Thông tư số 135/2015/TT-BTC. Nội dung điều chỉnh này là phù hợp với Nghị định số 10/2019/NĐ-CP, việc thành lập chi nhánh, văn phòng đại diện, đơn vị hạch toán phụ thuộc mới cần có ý kiến phê duyệt/chấp thuận của Bộ Tài chính.

Cùng với các quy định mới trên, nghĩa vụ của DATC cũng được khẳng định rõ. Cụ thể, DATC có nghĩa vụ nhận và sử dụng vốn, đất đai và các nguồn lực khác được nhà nước giao để kinh doanh và thực hiện nhiệm vụ do Nhà nước giao theo nguyên tắc có hiệu quả, bảo toàn, phát triển vốn nhà nước; Thực hiện nghĩa vụ nộp thuế và các khoản phải nộp ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật; Thực hiện các nghĩa vụ đối với người lao động theo quy định của Bộ luật Lao động và các quy định khác của pháp luật; Thực hiện chế độ kế toán, kiểm toán và báo cáo tài chính, báo cáo thống kê, báo cáo định kỳ theo quy định của pháp luật và theo yêu cầu của cơ quan đại diện chủ sở hữu; chịu trách nhiệm về tính xác thực của các báo cáo.

Đồng thời, DATC có nghĩa vụ tổ chức quản lý, kiểm soát, điều hành nhằm sử dụng có hiệu quả vốn, các nguồn lực được Nhà nước giao và các nguồn lực khác trong hoạt động của Công ty;  Công bố, công khai thông tin tài chính và các thông tin khác về hoạt động của Công ty theo quy định của pháp luật về công bố thông tin của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ;

DATC cung cấp cho khách hàng thông tin có liên quan đến hoạt động mua, bán các khoản nợ, tài sản do Công ty thực hiện theo yêu cầu của khách hàng và phù hợp với quy tắc bí mật kinh doanh của Công ty; Chịu sự giám sát của Nhà nước trong thực hiện các quy định về thang lương, bảng lương, phụ cấp lương; Quỹ tiền lương, thù lao, Quỹ tiền thưởng; chế độ trả tiền lương, thù lao, tiền thưởng đối với người lao động, Chủ tịch và các thành viên Hội đồng thành viên, Kiểm soát viên, Tổng Giám đốc, các Phó Tổng Giám đốc, Kế toán trưởng và các cán bộ quản lý khác; Chịu sự giám sát của cơ quan đại diện chủ sở hữu; tuân thủ các quy định về thanh tra, kiểm tra của cơ quan tài chính và của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật;  Thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật và được Nhà nước giao.

Đặc biệt, DATC thực hiện nghĩa vụ đối với doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ theo quy định tại Luật Doanh nghiệp; Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp và các pháp luật có liên quan.