Kinh tế tăng trưởng chậm hơn kỳ vọng

Sáng ngày 27/9, ADB tổ chức họp báo về Triển vọng Kinh tế cho Việt Nam. Theo báo cáo của Ngân hàng này, kinh tế tăng trưởng chậm hơn kỳ vọng trong nửa đầu năm 2023 do nhu cầu bên ngoài giảm.

Số liệu trong báo cáo cho thấy, tăng trưởng kinh tế Việt Nam đạt 3,7% trong nửa đầu năm 2023, chậm lại so với mức 6,5% cùng kỳ năm 2022. Do tiêu dùng nội địa tăng mạnh, dịch vụ tăng 6,3% và đóng góp 2,7 điểm phần trăm vào tổng mức tăng trưởng. Trong 8 tháng đầu năm 2023, khách quốc tế đến Việt Nam đạt 7,8 triệu lượt, cao gấp 5,4 lần so với một năm trước đó (nhưng vẫn chỉ bằng xấp xỉ 70% mức trước đại dịch).

Dự báo tăng trưởng và lạm phát trong lần cập nhật này được điều chỉnh giảm so với dự báo trong tháng 4 năm 2023. Tăng trưởng kinh tế hiện dự báo giảm còn 5,8% vào năm 2023 trước khi tăng lên 6,0% trong năm 2024.

Ông Shantanu Chakraborty - Giám đốc quốc gia của ADB tại Việt Nam cho biết, cầu bên ngoài yếu, cùng với sự phục hồi chậm của Trung Quốc, ảnh hưởng tới sự tăng trưởng của các ngành sản xuất định hướng xuất khẩu của Việt Nam, làm thu hẹp sản xuất công nghiệp.

Chỉ số sản xuất công nghiệp giảm 0,4% trong 8 tháng đầu năm, khiến mỗi tháng có 15.600 công ty đóng cửa và hàng trăm nghìn công nhân bị mất việc. Tăng trưởng chung của lĩnh vực công nghiệp và xây dựng giảm còn 1,1% trong nửa đầu năm.

Sản xuất đình trệ làm giảm kim ngạch nhập khẩu nguyên liệu đầu vào cho sản xuất. Nguyên liệu đầu vào cho sản xuất chiếm 93,8% tổng kim ngạch nhập khẩu nhưng đã giảm tới 16,4%, xuống còn 194,7 tỉ USD trong 8 tháng.

Do nhập khẩu giảm nhanh hơn xuất khẩu, thặng dư thương mại gia tăng, đạt 20,2 tỉ USD trong cùng kỳ. Trong nửa đầu năm, tài khoản vãng lai của cán cân thanh toán đạt thặng dư ước tính khoảng 6,0% GDP, so với mức thâm hụt 3,6% GDP một năm trước đó.

Kinh tế toàn cầu phục hồi chậm làm kim ngạch xuất nhập khẩu giảm từ các đối tác thương mại lớn. Kim ngạch xuất khẩu 8 tháng đầu năm giảm 10,0% so với cùng kỳ, đặc biệt giảm mạnh tại các thị trường trọng điểm như Mỹ giảm 20,6%, EU giảm 9,7% và ASEAN giảm 6,8%. Các lô hàng điện thoại di động, máy tính và sản phẩm điện tử - chiếm 30,0% tổng kim ngạch xuất khẩu - đã giảm 15,0%. Trong khi đó, xuất khẩu máy móc và thiết bị - chiếm 12,0% tổng kim ngạch xuất khẩu - giảm 10,0%.

Bên cạnh đó, nhu cầu tín dụng yếu, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang bị thu hẹp, dòng vốn từ bên ngoài giảm, dẫn đến thu hẹp thặng dư tài khoản vốn và tài chính từ mức 6,4% GDP trong nửa đầu năm 2022 xuống còn ước tính 3,2% GDP trong nửa đầu năm 2023.

“Rủi ro đối với triển vọng kinh tế của Việt Nam vẫn còn cao. Trong nước, các vấn đề có tính hệ thống trong giải ngân vốn đầu tư công và những yếu kém mang tính cơ cấu của nền kinh tế là nguy cơ chính dẫn tới suy giảm tăng trưởng. Lãi suất duy trì ở mức cao tại Mỹ và châu Âu cùng với đồng USD mạnh hơn có thể gây thêm khó khăn cho việc phục hồi nhu cầu bên ngoài, dẫn đến giảm tỷ giá tiền đồng”, đại diện ADB nhận định.

 Vẫn có nhiều yếu tố hỗ trợ vững chắc

Tuy nhiên, ABD cũng nhận định nền kinh tế Việt Nam vẫn vững vàng và dự kiến sẽ phục hồi nhanh trong tương lai gần nhờ tiêu dùng trong nước mạnh mẽ, được hỗ trợ bởi lạm phát ở mức vừa phải, tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công và cải thiện các hoạt động thương mại.

Tăng trưởng của ngành xây dựng đạt 4,7% so với mức 4,2% của năm ngoái, khi các hạn chế đi lại được dỡ bỏ.

Lĩnh vực nông nghiệp duy trì được đà tăng mạnh, đạt 3,1% sau khi giá cả hàng hóa tăng, khuyến khích gia tăng các hoạt động nông nghiệp. Nông nghiệp sẽ được hưởng lợi từ giá lương thực tăng, và dự kiến tăng trưởng 3,2% trong năm 2023 và năm tiếp theo.

Dịch vụ dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng, nhờ sự hồi sinh của ngành du lịch và các dịch vụ liên quan. Trong tháng 8, doanh số bán lẻ tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước, giúp doanh số của 8 tháng đầu năm tăng 10,0% so với cùng kỳ.

Về phía cầu, tiêu dùng nội địa sẽ được hỗ trợ bởi lạm phát ở mức vừa phải và tiếp tục tăng trưởng trong các tháng còn lại của năm.

Đầu tư công sẽ là động lực chính cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế trong năm nay. Chính phủ cam kết giải ngân khoảng 30 tỉ USD trong năm nay. Trong 8 tháng đầu năm, gần 50% kế hoạch giải ngân đầu tư công của năm đã được thực hiện (tăng từ mức 33% vào cuối tháng 6).

Đầu tư nước ngoài có dấu hiệu phục hồi bất chấp suy thoái kinh tế toàn cầu, với vốn FDI cam kết tính tới tháng 8 năm 2023 là 18,2 tỉ USD, tăng 8,2% so với cùng kỳ năm ngoái và giải ngân vốn FDI tăng nhẹ ở mức 1,3%, đạt 13,1 tỉ USD.

Theo ADB, sự phối hợp về chính sách có thể giúp kinh tế phục hồi một cách hiệu quả, trong bối cảnh giá cả tương đối ổn định và nhu cầu còn yếu. Trong ngắn hạn, cần thực hiện chính sách tiền tệ mang tính hỗ trợ và chính sách tài khóa mở rộng. Tăng trưởng tín dụng chậm cho thấy việc nới lỏng chính sách tiền tệ phải được phối hợp chặt chẽ với việc thực thi chính sách tài khóa để thúc đẩy hoạt động kinh tế một cách hiệu quả.

“Quốc hội đã thông qua mức giảm 2,0% thuế VAT đến cuối năm 2023, và chính sách tài khóa mở rộng dự kiến sẽ được tiếp tục. Điều quan trọng là phải nhanh chóng triển khai chính sách này để thúc đẩy hoạt động kinh doanh. Việt Nam cũng cần đẩy nhanh giải ngân các dự án đầu tư công, vì điều này sẽ hỗ trợ trực tiếp cho các ngành như xây dựng, sản xuất nguyên vật liệu và mang lại nhiều cơ hội việc làm hơn”, báo cáo của ADB ghi nhận.