Giảm thời gian thông quan sẽ làm tăng kim ngạch xuất khẩu

Áp dụng nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB) với 126 quốc gia vào dữ liệu thương mại năm 2016 của Việt Nam cũng cho thấy, việc giảm 1 ngày trong thời gian xử lý thương mại và thông quan xuất khẩu sẽ dẫn đến mức tăng tối thiểu 1% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm, tương đương 2,13 tỷ USD. Đối với một số mặt hàng quan trọng trong nông nghiệp và các hàng hoá nhạy cảm với thời gian, mức tăng có thể lên đến 6%; giảm 5 ngày sẽ mang lại kim ngạch xuất khẩu khoảng 10,65 tỷ USD.

Tại Hội nghị do Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân (Ban IV) của Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính, Tổng cục Hải quan và GATF tổ chức sáng 10/9,  ông Nestor Scherbey, Cố vấn cao cấp của Liên minh Tạo thuận lợi Thương mại toàn cầu (GATF) cho biết các ước tính về chi phí thương mại tương đương theo giá trị hàng ở các nước đang phát triển là 219% và là 134% ở các nước có thu nhập cao. Chi phí thương mại là rất lớn và phần lớn xuất phát từ các chính sách, cụ thể là các thủ tục hành chính.

Cụ thể hơn, một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới tại 126 nước cho thấy, khoảng 25% lý do của sự chậm trễ của các lô hàng là do đường sá hoặc cơ sở hạ tầng cảng yếu kém. 75% còn lại là do rào cản hành chính với nhiều thủ tục hải quan, thủ tục thuế, các yêu cầu về giấy chứng nhận, thông quan và kiểm tra hàng hóa - thường là trước khi container đến cảng.

“Điều này có nghĩa là các quy định thương mại lỗi thời kết hợp với các thủ tục hành chính rườm rà, thiếu minh bạch đã tạo gánh nặng cho tăng trưởng kinh tế tương đương với "mức thuế quan vô hình” lên tới 164,25%”, ông Nestor Scherbey khẳng định.

Kỳ vọng mô hình bảo lãnh thông quan

Trước bối cảnh trên, việc áp dụng hệ thống bảo lãnh thông quan hiện đại tại Việt Nam được kỳ vọng là cơ sở để giải quyết các vấn đề rào cản nói trên, vừa bảo vệ nguồn thu ngân sách, vừa bảo đảm việc thực thi các quy định của pháp luật.

Bảo lãnh thông quan hoạt động theo cách thức tương tự như hợp đồng bảo hiểm thanh toán cho cơ quan Hải quan nếu một nghĩa vụ nào đó không được thực hiện. Tuy nhiên, không giống như một hợp đồng bảo hiểm, bảo lãnh thông quan có ba bên tham gia, gồm Hải quan, bên được bảo lãnh là doanh nghiệp và bên bảo lãnh là công ty bảo hiểm.

Theo các chuyên gia, bản chất của mô hình này là tách biệt việc thông quan, giải phóng hàng hoá tại cửa khẩu và thực hiện các yêu cầu về hồ sơ, giấy tờ, điều kiện thành hai luồng quy trình, hoạt động riêng thông qua việc thực hiện bảo lãnh thông quan.

Nói một cách khác, về bản chất giống như mua phí bảo hiểm để bảo đảm nhà nhập khẩu hoặc xuất khẩu sẽ thực hiện nghĩa vụ thuế khi nhập khẩu, xuất khẩu vào Việt Nam. Những vấn đề này được thực hiện trước khi hàng đến và giúp hàng hoá khi về sẽ được thông quan nhanh hơn.

Tuy nhiên, ông Nestor Scherbey, GATF (một tổ chức đối tác công-tư, phụ trách bởi Diễn đàn Kinh tế Thế giới) đã chọn Việt Nam là quốc gia đang phát triển đầu tiên ở châu Á để hỗ trợ thực hiện Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại của WTO (WTO TFA) bằng cách giới thiệu một hệ thống bảo lãnh thông quan hiện đại áp dụng cho các hoạt động thương mại xuất nhập khẩu.

“Một nghiên cứu khác cho thấy, lợi ích từ việc tăng 10% tính minh bạch lên theo yêu cầu của WTO TFA sẽ mang lại kim ngạch nhập khẩu hàng năm là 8,7 tỷ USD. Điều này cũng dựa trên số liệu thương mại năm 2016 của Việt Nam”, ông Nestor Scherbey nhấn mạnh.

Cũng theo nghiên cứu của WB cho thấy các quy định thương mại lỗi thời kết hợp với các thủ tục hành chính rườm rà, không minh bạch đã tạo ra một gánh nặng cho tăng trưởng kinh tế tương đương với "mức thuế quan vô hình” lên tới 164,25%. Hiện đã có nhiều nước trong WTO áp dụng bảo lãnh thông quan, như Hoa Kỳ, Anh, Australia, Singapore, Canada, New Zealand…