Từ tư duy quản lý thụ động sang chủ động, kiến tạo

Trong bức tranh tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật luôn được Bộ Tài chính xác định là nhiệm vụ trọng tâm ưu tiên xuyên suốt. Với vai trò là cơ quan đầu mối trong quản lý tài chính quốc gia, Bộ không chỉ chủ động, tiên phong trong đề xuất cải cách mà còn kiên định theo đuổi mục tiêu kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao hiệu quả huy động, phân bổ nguồn lực phát triển.

Giai đoạn 2021-2025 đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ về tư duy và phương pháp tiếp cận trong xây dựng pháp luật. Bộ Tài chính đã tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần cải cách thể chế; thay đổi tư duy xây dựng pháp luật từ quản lý thụ động “không quản lý được thì cấm” sang tư duy chủ động, linh hoạt, kiến tạo phát triển và phục vụ Nhân dân, doanh nghiệp.

Việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, phân cấp mạnh mẽ theo hướng “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, cùng chủ trương luật hóa ở tầm khung, giao Chính phủ quy định cụ thể, là minh chứng cho tư duy cải cách đột phá, tạo tiền đề cho một nền quản trị hiện đại và hiệu quả.

Từ năm 2021 đến tháng 6/2025, Bộ Tài chính đã chủ trì xây dựng và tham mưu, trình cấp có thẩm quyền ban hành và ban hành theo thẩm quyền 663 văn bản quy phạm pháp luật. Trong đó có 15 luật, 36 nghị quyết của Quốc hội, 20 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 168 nghị định của Chính phủ, 27 quyết định của Thủ tướng và 436 thông tư được ban hành theo thẩm quyền. Đây không chỉ là con số mà còn phản ánh chiều sâu và phạm vi toàn diện của công cuộc cải cách thể chế tài chính.

Đáng chú ý, pháp luật trong các lĩnh vực chủ chốt như: chứng khoán, kế toán, kiểm toán độc lập, ngân sách nhà nước, quản lý tài sản công, quản lý thuế và dự trữ quốc gia, giá, kinh doanh bảo hiểm, đầu tư, đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, đấu thầu... đã được đổi mới mạnh mẽ. Qua đó, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, kịp thời, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Lan tỏa hiệu quả vào nền kinh tế

Nỗ lực cải cách thể chế của Bộ Tài chính không chỉ giúp tăng tính minh bạch, hiệu quả trong điều hành mà còn là động lực cho tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát, ổn định vĩ mô và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Tác động tích cực từ cải cách thể chế đã phản ánh rõ qua các con số biết nói. Tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2021-2025 ước đạt 6,2%/năm; riêng năm 2025 dự kiến đạt 8,3-8,5%, đưa quy mô nền kinh tế từ 346 tỷ USD năm 2020 lên hơn 510 tỷ USD năm 2025, vươn lên nhóm 4 nước lớn nhất ASEAN và top 30 nền kinh tế toàn cầu. GDP bình quân đầu người dự kiến đạt khoảng 5.000 USD năm 2025, tăng 1,4 lần so với năm 2020, giúp Việt Nam bước vào nhóm quốc gia có thu nhập trung bình cao.

Kết quả thu ngân sách do cơ quan thuế quản lý cũng cho thấy xu hướng tích cực. Tổng thu giai đoạn 2021-2025 ước đạt 8,081 triệu tỷ đồng, bằng 117,6% dự toán, tăng bình quân 8,1%/năm. Đặc biệt, tỷ lệ huy động thu vào ngân sách nhà nước đạt khoảng 18,1% GDP, vượt xa chỉ tiêu tối thiểu 16% tại Nghị quyết 23/2021/QH15, đảm bảo nguồn lực cho phát triển và an sinh xã hội.

Đáng chú ý, chỉ số Gia nhập thị trường - một trong những thước đo năng lực cải cách tiếp tục giữ vững vị trí dẫn đầu 16 năm liên tiếp trong các chỉ số PCI, cho thấy hiệu quả thực tiễn và mức độ cải thiện môi trường kinh doanh. Cũng trong giai đoạn này, khu vực doanh nghiệp tư nhân ghi nhận bước phát triển đột phá với bình quân hơn 144.000 doanh nghiệp thành lập mới mỗi năm, tăng 11,6% so với giai đoạn trước. Đến cuối năm 2024, cả nước có gần 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động, tăng 37,4% so với năm 2020. Cùng với đó, mỗi năm có gần 1 triệu ý tưởng kinh doanh được hiện thực hóa dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể.

Kinh tế tập thể cũng chuyển mình mạnh mẽ với hơn 33.600 hợp tác xã và gần 900.000 lao động được tạo việc làm thông qua mô hình này. Những con số tăng trưởng bền vững này khẳng định niềm tin của khu vực kinh tế tư nhân và khu vực kinh tế tập thể đối với môi trường thể chế đang ngày càng thông thoáng, ổn định và hấp dẫn.

Nhìn lại chặng đường 2021-2025, có thể khẳng định rằng, cải cách thể chế không chỉ là nhiệm vụ “trên giấy”, mà đã và đang trở thành động lực thật sự cho phát triển. Những thành tựu đạt được là kết quả của tư duy đổi mới, hành động quyết liệt và sự bền bỉ theo đuổi mục tiêu phát triển bền vững của Bộ Tài chính.

Giai đoạn 2026-2030, Bộ Tài chính xác định tiếp tục hoàn thiện thể chế tài chính theo hướng đồng bộ, minh bạch, thích ứng với chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Đồng thời, tăng cường rà soát, xử lý kịp thời các quy định chồng chéo, lạc hậu; đẩy mạnh truyền thông pháp luật bằng công nghệ số, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm và sự tham gia của người dân, doanh nghiệp trong thực thi chính sách. Đây sẽ là những bước đi chiến lược, tạo nền tảng thể chế vững chắc để Việt Nam tiếp tục vươn xa trong kỷ nguyên mới.