Tuy nhiên, hiện nay tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh chung cư vẫn được sử dụng trái mục đích để làm văn phòng, buôn bán hoá chất, sản xuất tiểu thủ công nghiệp. Tình trạng này tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an ninh trật tự, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân ở.

Theo số liệu của Sở Kế hoạch Đầu tư TP. Hồ Chí Minh, hiện có hơn 2.000 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh tại các khu chung cư. Tại Hà Nội, chưa có một thống kê đầy đủ, nhưng tại hầu hết các khu đô thị, các toà nhà chung cư đều có vài chục căn hộ cho thuê làm văn phòng.

Biết rồi, khổ lắm, nói mãi

Tại tòa nhà Thành Công 57 Láng Hạ, Hà Nội, điều dễ nhận thấy ở khu chung cư này luôn tấp nập người ra vào, nhất là nhân viên văn phòng.

Theo khảo sát của phóng viên, mỗi sàn có 8 căn hộ, có đến 3 căn cho thuê làm văn phòng, công ty. Nhiều căn còn dán thông báo ngay tại cửa phòng. Theo ban quản lý toà nhà, hiện chung cư này có 30 căn cho thuê làm văn phòng, khiến cư dân nơi đây bức xúc. 

Chị Hà Thu, một cư dân của toà Thành Công, cho biết buổi sáng tầm 7h30-8h là phải rời nhà để đến cơ quan làm việc, nhưng tầm giờ đó, thang máy tắc vì nhân viên của các văn phòng thuê trong toà tháp này cũng đến làm việc.

“Ngoài việc tắc thang máy buổi sáng, việc xả rác tại toà tháp này cũng không được gọn gàng, ngăn nắp. Nhiều người không có ý thức làm tắc ống rác hoặc thả những vật dễ cháy gây mất an toàn cho toà nhà. Điều khó cho chúng tôi là toà nhà chưa thành lập Ban quản trị, mà ban quản lý ở đây lại không quan tâm đến” – bà Phúc ở tầng 11 bức xúc nói.

Một căn chung cư thông thường chỉ có 4-6 người ở thì những văn phòng này có cả hàng chục người. Cả toà nhà có tới 30 căn cho thuê làm văn phòng, khiến hệ thống toà nhà quá tải gấp 5, 6 lần.

Không những thế, hầm để xe lúc nào cũng quá tải, nhiều khi chính người dân ở đây còn không có chỗ, phải ra ngoài gửi. “Hầm để xe lúc nào cũng kín chỗ, nhiều khi người dân có việc về trưa là không còn chỗ để xe. Sân vui chơi chung trước toà nhà cũng không còn một chỗ để xe” – anh Toàn Thắng, một cư dân, than thở.

Tại chung cư 101 Láng Hạ, tình trạng cho thuê còn phức tạp hơn. Thang máy thường xuyên bị quá tải. Ban quản trị cũng đã cấm cho thuê làm văn phòng, nhưng lượng doanh nghiệp thuê vẫn rất nhiều.

Theo trưởng Ban quản trị toà nhà, do trước đây, tên của toà nhà là tổ hợp chung cư và văn phòng. Lợi dụng điều này, chủ đầu tư đã cho doanh nghiệp thuê mở văn phòng, có lúc cao điểm tới 80 văn phòng thuê. Có những văn phòng công ty còn có hàng nghìn người như FPT. Quá tải cả thang máy, gửi xe, rác thải.

Khu đô thị Trung Hoà Nhân Chính, một trong những dự án tập trung nhiều chung cư nhất Hà Nội, bên trong các toà nhà, hàng loạt các văn phòng của các doanh nghiệp đang hoạt động bình thường, mặc hạn chót để họ di dời đã qua hơn 1 năm (30/6/2016) theo Luật Nhà ở. Thậm chí để lách luật, nhiều công ty còn không gắn biểu hiệu trước cửa. 

Tình trạng cho thuê chung cư làm văn phòng cũng khá phổ biến ở khu đô thị Yên Hoà hoặc các Khu tập thể cũ ở Giảng Võ, Thành Công… Khi các cơ quan chức năng chưa quản lý chặt chẽ thì những tiềm ẩn phức tạp về an ninh trật tự, an toàn phòng cháy chữa cháy là rất khó để phòng ngừa. 

Chưa thực thi quyết liệt

Theo Luật Nhà ở, nhà chung cư chỉ thiết kế cho mục đích để ở. Do đó việc thiết kế mà sử dụng không đúng mục đích ban đầu sẽ gây nhiều hạn chế, bất cập trong quá trình vận hành tại toà nhà.

Để cụ thể hoá, Nghị định 99/2015-CP quy định, từ ngày 10/6/2016, “trong giấy tờ đăng ký kinh doanh do cơ quan có thẩm quyền cấp có ghi sử dụng căn hộ chung cư làm địa điểm kinh doanh trước ngày Luật Nhà ở có hiệu lực thi hành thì tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được cấp giấy tờ đăng ký kinh doanh này phải chuyển hoạt động kinh doanh sang địa điểm khác không phải là chung cư trong thời hạn 6 tháng”. 

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đã lách luật bằng cách đăng ký tại một địa chỉ nhưng tiến hành kinh doanh tại một địa điểm khác nên vẫn vô tư thuê chung cư làm văn phòng.

Theo nhiều chuyên gia bất động sản, rất tiếc là Luật mới chỉ có quy định không cho thuê chung cư làm văn phòng, nhưng lại chưa có chế tài để xử phạt đối với hành vi này. Đây là một điều rất khó cho cơ quan chức năng việc xử lý các hành vi vi phạm này. 

Vậy tại sao các doanh nghiệp vẫn bám trụ các chung cư dù bị cấm. Theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch công ty Luật S&Blaw, tựu chung lại vẫn là vì kinh tế.

“Chi phí thuê văn phòng là một trong những chi phí rất lớn đối với doanh nghiệp. Chẳng hạn thuê 100 m2 sàn chung cư giá 10 triệu. Nếu thuê 100 m2 ở toà nhà văn phòng thì giá khoảng 30-40 triệu”. – Luật sư Nguyễn Thanh Hà cho hay.

Theo đại diện lãnh đạo đoàn luật sư TP. Hà Nội, Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bất động sản cũng có quy định xử phạt trong việc các chủ hộ gia đình sử dụng các căn chung cư sai mục đích. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng và ban quản trị chung cư khi thực thi chưa quyết liệt cho nên tình trạng này vẫn diễn ra. 

Làm thế nào để chấm dứt tình trạng trên không phải là vấn đề đơn giản và cũng không thể ngày một ngày hai là giải quyết ổn thoả. Và vấn đề như các luật sư chia sẻ đó là thực thi chứ không phải thiếu chế tài.