Nhiều yếu tố gây áp lực lên mặt bằng giá

Nhờ những nỗ lực của bộ, ngành, địa phương trong việc phối hợp triển khai các giải pháp điều hành giá nhằm bình ổn thị trường, kiểm soát lạm phát, trong quý I/2023, thị trường hàng hóa tương đối ổn định. Diễn biến lạm phát trong quý I/2023 vẫn trong kịch bản dự báo của Ban Chỉ đạo điều hành giá, mức tăng phù hợp với xu hướng biến động của giá cả theo quy luật chung. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân quý I/202 tăng khoảng 4,2%-4,3% so với cùng kỳ năm 2022.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính dự báo, trong thời gian tới, có nhiều yếu tố gây áp lực lên mặt bằng giá. Điển hình là giá năng lượng và các vật tư chiến lược dự báo vẫn biến động phức tạp do tác động từ diễn biến xung đột chính trị - quân sự Nga – Ukraina và sự phân cực trong quan hệ giữa các nước lớn có xu hướng gia tăng trở lại cùng tác động từ sự phục hồi của kinh tế Trung Quốc.

Căn cứ diễn biến giá dầu thô và giá dầu thành phẩm thế giới, trên cơ sở dự đoán giá dầu thô thế giới của Công ty nghiên cứu và tư vấn toàn cầu Wood Mackenzie, Bộ Công Thương dự báo giá bình quân dầu thô thế giới quý II/2023 ở mức 85-95 USD/thùng, tương ứng dự báo giá thành phẩm các mặt hàng xăng dầu quý II/2023 sẽ ở mức 90-100 USD/thùng đối với các mặt hàng xăng, dầu diesel.

Bên cạnh đó, còn có áp lực từ giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý. Điển hình như: Giá dịch vụ giáo dục khi kết thúc thời gian được miễn, giảm học phí dự kiến sẽ tăng trong năm học mới 2023-2024 theo lộ trình Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27/8/2021; Giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh; Giá bán lẻ điện bình quân có thể được xem xét điều chỉnh căn cứ theo cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân; Giá sách giáo khoa thực hiện lộ trình triển khai sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông mới có thể có biến động so với bộ sách giáo khoa hiện hành; Giá dịch vụ vận chuyển hàng không dự kiến điều chỉnh khung giá dịch tăng trung bình 3,75% so với khung giá hiện hành...

Trong quý II/2022, một số yếu tố dự kiến có thể gây áp lực lên mặt bằng giá như: Thời tiết bắt đầu chuyển sang mùa nóng cùng với việc có 2 kỳ nghỉ lễ Giỗ tổ Hùng Vương và 30/4-1/5 nên theo quy luật hàng năm giá các dịch vụ đi lại, lưu trú, ăn uống ngoài gia đình... có thể tăng. Nhu cầu sử dụng điện, nước cũng có thể tăng cao hơn làm tăng hóa đơn chỉ trả theo bảng giả lũy tiến.

Ngoài ra, còn một số yếu tố khác gây áp lực lên mặt bằng giá như: giá một số vật liệu xây dựng có xu hướng tăng do vào mùa xây dựng hoặc do chi phí đầu vào tăng; giá lợn hơi giảm thấp ảnh hưởng đến khả năng tái đàn; Rủi ro về thiên tai, dịch bệnh và thời tiết bất lợi trong năm có thể gây khó khăn cho hoạt động sản xuất và làm tăng giá hàng hóa, dịch vụ... 

Chủ động ứng phó với những thách thức

Để chủ động ứng phó với những thách thức trong công tác điều hành giá trong quý II và những tháng còn lại của năm 2023, Bộ Tài chính đề nghị các Bộ, ngành, địa phương theo dõi sát diễn biến kinh tế và lạm phát thế giới tác động đến Việt Nam; kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm đảm bảo nguồn cung, bình ổn giá trong nước.

Đồng thời, cần chuẩn bị đầy đủ nguồn hàng nhằm đảm bảo đáp ứng kịp thời nhu cầu của người dân, nhất là các mặt hàng lương thực, thực phẩm, hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng thiết yếu. Tăng cường sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước dần thay thế nguồn nhập khẩu.

Công tác điều hành chính sách tiền tệ cần thực hiện chắc chắn, chủ động, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra. Đặc biệt, cần đảm bảo cung ứng đầy đủ, kịp thời vốn tín dụng cho nền kinh tế nhưng không chủ quan với rủi ro lạm phát.

Đối với các mặt hàng thiết yếu, cần có giải pháp bình ổn thị trường, đặc biệt là các mặt hàng hiện đang có biến động như: giá một số vật liệu xây dụng có xu hưởng tăng do vào mùa xây dựng hoặc do chi phí đầu vào tăng, giá lợn hơi giảm thấp ảnh hưởng đến khả năng tái đàn. Đối với mặt hàng xăng dầu, cần chú trọng đảm bảo vấn đề báo đảm nguồn cung, điều hành giá xăng dầu trong nước phù hợp với diễn biến giá thế giới kết hợp với việc trích lập và sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu bảo đảm có dư địa cho việc bình ổn thị trưởng. 

Đối với các mặt hàng nhà nước quản lý, các dịch vụ công đang triển khai lộ trình thị trường, các bộ, ngành theo chức năng nhiệm vụ được giao chủ động đề xuất, chuẩn bị các phương án, chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về chính sách, văn bản quy phạm pháp luật, đánh giá kỹ tác động đối với kinh tế - xã hội, mặt bằng giá.

Từ đó, chủ động có phương án điều chỉnh giá hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét điều chỉnh giá phù hợp với diễn biến, mặt hàng giá thị trường theo đúng quy định với mức độ và thời điểm điều chỉnh phù hợp, tránh gây cộng hưởng lạm phát chi phí đẩy, tạo ra lạm phát kỳ vọng của nền kinh tế. Đồng thời, có phương án giảm thiểu những tác động tiêu cực đối với người nghèo và những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trước những tác động từ việc điều chỉnh giá các mặt hàng thiết yếu.

Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương tổ chức triển khai hiệu quả và giám sát thực hiện các biện pháp kê khai giá, niêm yết giá; công khai thông tin về giá; kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá. Cùng với đó, cần chú trọng công tác thông tin, truyền thông nhằm đưa thông tin kịp thời, minh bạch, tạo sự đồng thuận trong dư luận đối với công tác điều hành giá của Chính phủ, ổn định tâm lý người tiêu dùng và ổn định kỳ vọng lạm phát.

Về hoàn thiện chính sách, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện các thủ tục, hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội dự thảo Luật giá (sửa đổi) theo tiến độ; triển khai xây dựng các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật để hoàn thiện cơ chế quản lý điều hành giá đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về giá trong tình hình mới.