Phóng viên: Xin ông cho biết các căn cứ để quy định giá gói thầu tổ chức đấu thầu mua gạo nhập kho dự trữ quốc gia?

Phó Tổng cục trưởng Lê Văn Thời: Theo quy định tại Điều 19 Luật Giá, hàng dự trữ quốc gia thuộc danh mục nhà nước định giá. Theo Điều 20 quy định về nguyên tắc định giá, thì phải bảo đảm bù đắp chi phí sản xuất, kinh doanh thực tế hợp lý, có lợi nhuận phù hợp với mặt bằng giá thị trường và chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước trong từng thời kỳ. Đồng thời, kịp thời điều chỉnh giá khi các yếu tố hình thành giá thay đổi.

Ngoài ra, Điều 21 Luật Giá cũng quy định: Giá thành toàn bộ, chất lượng của hàng hoá, dịch vụ tại thời điểm định giá; mức lợi nhuận dự kiến; Quan hệ cung cầu của hàng hóa, dịch vụ và sức mua của đồng tiền; khả năng thanh toán của người tiêu dùng; Giá thị trường trong nước, thế giới và khả năng cạnh tranh của hàng hoá, dịch vụ tại thời điểm định giá.

Theo Điều 49, Luật Dự trữ Quốc gia quy định về giá mua, giá bán hàng dự trữ quốc gia thì khi mua, bán hàng dự trữ quốc gia, nếu giá thị trường biến động cao hơn giá mua tối đa, thấp hơn giá bán tối thiểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính xem xét, điều chỉnh giá mua tối đa, giá bán tối thiểu trên cơ sở đề nghị của Thủ trưởng bộ, ngành quản lý hàng dự trữ quốc gia.

Như vậy, theo quy định hiện hành của Luật Giá và Luật Dự trữ Quốc gia thì khi xác định giá để thực hiện đấu thầu mua gạo dự trữ quốc gia phải căn cứ vào thời điểm định giá. Tại thời điểm định giá, căn cứ vào thị trường cung cầu hàng hóa, chất lượng hàng hóa và giá thị trường tại thời điểm định giá để quy định mức giá.

Thưa ông, việc quy định giá gói thầu tổ chức đấu thầu ngày 12/5/2020 được thực hiện như thế nào?

Để mua đủ số lượng gạo nhập kho dự trữ quốc gia theo chỉ tiêu kế hoạch được giao, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Tổng cục DTNN tổ chức đấu thầu lại và mở thầu vào ngày 12/5/2020.

Tại thời điểm hiện nay, do dịch bệnh COVID-19 bùng phát trên toàn cầu, nhu cầu gạo cho xuất khẩu tăng cao, Thủ tướng Chính phủ đã cho phép hoạt động xuất khẩu gạo trở lại bình thường kể từ ngày 01/5/2020. Do đó, các doanh nghiệp đẩy mạnh gom hàng phục vụ xuất khẩu trong khi nguồn cung gạo Đông Xuân đã vào cuối vụ thu hoạch không còn nhiều nên đã kéo giá gạo trên thị trường tăng cao, gạo tẻ 15% tấm ở mức khoảng 10.300- 10.500 đồng/kg (chưa có bao bì, đóng gói, kiểm định chất lượng, bốc xếp, hao hụt, lãi vay, lợi nhuận doanh nghiệp... và cước vận chuyển tới từng cửa kho dự trữ quốc gia).

Theo quy định của Luật Giá, Luật Dự trữ quốc gia và các văn bản hướng dẫn thi hành và gạo mua nhập kho dự trữ là mặt hàng lương thực mang tính thời vụ; giá gạo phụ thuộc nhiều vào tình hình cung cầu trên thị trường và thời vụ thu hoạch. Do đó, để đảm bảo việc quy định giá sát giá thị trường tại thời điểm và đảm bảo phải qui định trước thời điểm mở thầu, trên cơ sở kết quả thẩm định của Cục Quản lý giá về phương án giá của Tổng cục DTNN, ngày 11/5/2020, Bộ Tài chính quyết định giá mua tối đa.

Cùng ngày 11/5/2020, căn cứ vào giá thị trường tại thời điểm trên địa bàn cụ thể đã được các Cục DTNN khu vực khảo sát; ý kiến tham gia về giá mua gạo dự trữ quốc gia của các sở Tài chính địa phương và mức giá các Cục DTNN khu vực đề nghị, Tổng cục trưởng Tổng cục DTNN đã quyết định giá gói thầu cho từng Cục DTNN khu vực bằng với mức giá mua tối đa được Bộ Tài chính quy định đồng thời gửi các Cục DTNN khu vực để kịp tổ chức mở thầu vào ngày 12/5/2020 theo đúng qui định. Theo diễn biến của thị trường thì việc định giá và sự biến động của giá trong việc quy định giá đấu thầu là phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành về giá và về dự trữ quốc gia.

Để khắc phục tình trạng các nhà thầu tham gia đấu thầu khi đã trúng thầu rồi lại bỏ thầu như lần trước, Tổng cục DTNN có những biện pháp gì, thưa ông?

Việc giao dịch, tham gia cung ứng gạo cho DTQG được thực hiện theo Bộ luật dân sự năm 2015, Luật DTQG năm 2012 và Luật Đấu thầu năm 2013. Trường hợp doanh nghiệp trúng thầu không tới ký hợp đồng thì biện pháp chế tài là thu bảo lãnh dự thầu; nếu đã ký hợp đồng mà không thực hiện hoặc có thực hiện, nhưng không giao đủ số lượng theo hợp đồng đã ký thì bị thu bảo đảm thực hiện hợp đồng hoặc chịu phạt tối đa bằng 8% giá trị không thực hiện và cấm tham gia đấu thầu từ 3 năm đến 5 năm Luật Đấu thầu đã qui định.

Căn cứ qui định của pháp luật về Đấu thầu, đợt mở thầu lần hai vào ngày 12/5/2020 vừa qua. Trong Hồ sơ mời thầu, Tổng cục DTNN đã chỉ đạo các Cục DTNN khu vực nâng cao biện pháp ràng buộc hơn với các nhà thầu khi tham gia thầu, mức bảo lãnh dự thầu đã được nâng lên từ 1,5% đến 3% trên giá gói thầu bằng mức tối đa pháp luật đã qui định. Còn về lâu dài, chúng tôi cũng đã có kiến nghị cần sửa đổi Luật Đấu thầu bổ sung các chế tài khác để ràng buộc hơn với các nhà thầu khi tham gia đấu thầu không riêng chỉ có mua gạo DTQG, mà cho nhiều mặt hàng và các lĩnh vực khác.

Gói thầu cung cấp 182.300 tấn gạo đã được các cục DTNN khu vực mở thầu ngày 12/5/2020 đến nay kết quả như thế nào, thưa ông?

Theo báo cáo nhanh của các cục DTNN khu vực, đến 10 giờ ngày 12/5/2020, 22 cục DTNN khu vực tổ chức mở thầu các gói thầu đã đủ điều kiện để mở thầu theo qui định của pháp luật. Trong đó, có nhiều doanh nghiệp đã từ chối không ký hợp đồng cung ứng gạo cho DTQG đợt I vừa qua cũng tham gia đấu thầu lần này, vì theo qui định của pháp luật hiện hành thì không có qui định nào cấm họ không được tham gia dự thầu.

Hiện nay, các cục DTNN khu vực đang khẩn trương tổ chức đánh giá hồ sơ kỹ thuật, năng lực, kinh nghiệm của các nhà thầu tham dự thầu. Những nhà thầu vượt qua bước đánh giá hồ sơ kỹ thuật, đáp ứng được năng lực và kinh nghiệm theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu thì được mở hồ sơ tài chính để lựa chọn nhà thầu trúng thầu.

Nhà thầu nào đáp ứng được hồ sơ kỹ thuật, năng lực, kinh nghiệm và có giá dự thầu thấp nhất được lựa chọn trúng thầu cung ứng cho dự trữ quốc gia. Tổng cục DTNN đã có công điện chỉ đạo các cục DTNN khu vực khẩn trương tổ chức đánh giá hồ sơ dự thầu và phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu trúng thầu chậm nhất là ngày 19/5 để ký hợp đồng xong trước ngày 22/5, thời gian thực hiện hợp đồng đến hết ngày 30/6/2020.

Xin cảm ơn ông!