Từ ngày 5/10, Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU) sẽ chuyển sang chế độ thương mại tự do với Việt Nam. Theo đó, Việt Nam sẽ bãi bỏ ngay thuế nhập khẩu đối với hơn 59% mặt hàng từ EAEU, trong đó có sản phẩm thịt, bột mì, rượu, thiết bị cơ khí, sản phẩm thép, may mặc..., thuế suất đối với 30% mặt hàng khác sẽ được giảm dần về 0% trong giai đoạn quá độ.

Sẽ tiết kiệm 40 triệu USD

Theo tính toán của Ủy ban kinh tế Á - Âu, thành lập khu vực thương mại tự do giữa EAEU với Việt Nam có thể tăng kim ngạch song phương từ 4 tỷ USD hiện tại lên 8 - 10 tỷ USD. Trong năm đầu tiên hiệp định có hiệu lực, các nhà XK của EAEU sẽ tiết kiệm được khoảng 40 triệu USD tiền thuế.

Được đánh giá là một thị trường tiềm năng và không “khó tính”, hàng hóa Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn đến với thị trường có hơn 183 triệu dân này. Bà Nguyễn Hoàng Anh - Trưởng phòng xuất nhập khẩu, công ty trách nhiệm hữu hạn Trung Thành, cho biết gần một năm nay, công ty đã tìm kiếm nhiều đơn hàng xuất khẩu sang thị trường EU với mức thuế vào khoảng 35%, nay giảm về 0% doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được hàng tỷ USD.

“Bởi vậy, từ tháng 10, doanh nghiệp sẽ tăng lượng hàng xuất sang EU lên gấp đôi. Bên cạnh đó, sẽ thành lập văn phòng đại diện tại Nga, sau đó sẽ mở rộng sang thị trường các nước như Belarus, Kazakhstan… để cung cấp những sản phẩm phù hợp với mỗi thị trường này”, bà Hoàng Anh cho biết.

Ông Đinh Tuấn Anh - Tổng Giám đốc công ty cổ phần Ladoza, cho biết: Đón đầu Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và EAEU, công ty đã tập trung nhập các nguyên liệu da từ Ấn Độ và các thiết bị máy móc, với thuế suất hiện tại là 0%.

"Hiện giờ, chúng tôi đang tìm kiếm các đối tác nước ngoài như Mexico và tiến hành xuất khẩu sang nước này với các sản phẩm ba lô - túi xách. Cùng với đó, thiết kế khoảng 20 sản phẩm mới để đưa sang các thị trường trong năm 2017”, ông Đinh Tuấn Anh chia sẻ.

Trong số những mặt hàng tiềm năng và chủ lực của Việt Nam, dệt may là ngành được hưởng lợi nhiều nhất từ EAEU. Ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, cho rằng đây sẽ là lợi thế tạo thuận lợi cho ngành dệt may Việt Nam vươn lên phát triển mạnh và có đủ sức cạnh tranh với sản phẩm của các nước khác.

Doanh nghiệp cần chủ động

Mặc dù Việt Nam đang rất thuận lợi để xuất khẩu hàng hóa sang các nước EU, song ông Đặng Hoàng Hải - Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu (Bộ Công Thương), cho rằng trên thực tế, thị trường EU không “dễ tính” như chúng ta nghĩ, những đòi hỏi về chất lượng và mẫu mã cũng bắt đầu khắt khe hơn. Bên cạnh đó là không ít thách thức mà các doanh nghiệp phải đối mặt. Đó là sự cạnh tranh gay gắt với các mặt hàng nhập khẩu từ phía Liên minh để có thể trụ vững trên sân nhà.

Bài toán đặt ra là doanh nghiệp Việt cần chuẩn bị những gì để khắc phục hạn chế, chủ động khai thác tối đa lợi thế từ những điều khoản trong Hiệp định thương mại tự do với thị trường rộng lớn này?

Đại diện Vụ Thị trường châu Âu cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam cần chuẩn bị tốt điều kiện hạ tầng, tuân thủ những quy định nghiêm ngặt cũng như cạnh tranh bình đẳng với hàng hóa các nước khác. “doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ từng dòng thuế, đặc biệt là quy tắc xuất xứ... Chẳng hạn đối với thủy sản, EAEU và FTA quy định nguyên liệu phải có xuất xứ từ nội khối, nhưng với mặt hàng tôm, cá ngừ, Việt Nam lại được phép sử dụng nguyên liệu nhập khẩu để chế biến hàng xuất khẩu và phải bảo đảm tỷ lệ nội địa trên 40%”, ông Hải khuyến nghị.

Ông Nguyễn Quang Thái - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Kinh tế Việt Nam, cho rằng: “Không phải có thuận lợi về thuế, về giá là chiếm lĩnh được ngay thị trường. Các doanh nghiệp Việt Nam cần xem xét kỹ các mặt hàng xuất khẩu để đáp ứng nhu cầu của thị trường mới”.

Ngoài ra, ông Thái cũng cho rằng một trong những khó khăn mà các doanh nghiệp phải ứng phó hiện nay là việc chuẩn bị, tìm hiểu đối tác của thị trường châu Âu chưa được đầy đủ. Khi bán hàng sang một thị trường mới, phải tìm hiểu những quy định của đất nước sở tại, như môi trường, con người, tập quán…

Theo các chuyên gia kinh tế, cái khó của doanh nghiệp Việt hiện nay là chưa có hệ thống kho hàng, bến bãi, vì vậy khi giao thương với khu vực này chi phí vận chuyển cao. Điều này sẽ khiến lợi ích của việc giảm thuế không còn trọn vẹn.