Cạnh tranh gay gắt

Theo Trung tâm Phân tích Chứng khoán SSI (SSI Research), thị phần của các công ty bảo hiểm đang có sự cạnh tranh gay gắt, khi trong số 10 công ty bảo hiểm nhân thọ hàng đầu có tới 6 công ty tăng thị phần, bao gồm Manulife, AIA, Generali, MB Ageas, FWD và AVIVA và 4 công ty mất thị phần như Baoviet Life, Prudential, Dai-i-chi Life, Chubb Life và Hanwha Life.

Tuy nhiên, sắp tới, thị phần của AIA có thể bị sụt giảm do kết thúc hợp đồng phân phối sản phẩm bảo hiểm với ACB. Mà trước đó, ACB đã đóng góp khoảng 10% tổng doanh thu phí bảo hiểm của AIA Việt Nam trong suốt 9 tháng đầu năm 2020.

Thời điểm cuối năm 2020, Manulife cũng hoàn tất việc mua lại AVIVA Việt Nam. Điều này giúp thị phần bảo hiểm nhân thọ của Manulife tăng lên khoảng 18,5% - xếp sau Prudential với 18,8%.

Nhóm phân tích còn chỉ ra rằng, lợi nhuận có sự phân hóa giữa các công ty bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ trong 9 tháng đầu năm 2020. Nguyên nhân là do các công ty bảo hiểm nhân thọ chịu tác động nghiêm trọng từ môi trường lãi suất thấp, dưới gánh nặng dự phòng toán học lớn. Trong khi đó, lợi nhuận của các công ty bảo hiểm phi nhân thọ được hỗ trợ bởi tỷ lệ kết hợp cải thiện và thu nhập tài chính tăng do thị trường chứng khoán sôi động.

Đối với thu nhập phí báo hiểm, tỷ lệ bồi thường năm 2020 ở mức thấp nhất trong vòng 13 năm gần đây là 34%, cũng là thời điểm người dân hạn chế đến bệnh viện và các cơ sở khám bệnh do đại dịch COVID-19, dẫn đến việc thanh toán cho các chi phí y tế phát sinh giảm.

Đối với thu nhập tài chính, ROI cải thiện so với cùng kỳ lên 6,6% trong 9 tháng đầu năm bất chấp lãi suất huy động giảm, do các công ty bảo hiểm được hưởng lợi từ biến động mạnh của thị trường cổ phiếu.

Theo số liệu ước tính của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, tính đến hết tháng 9 năm 2020, tổng doanh thu thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ước đạt 40.969 tỷ đồng, tăng trưởng khoảng 5,7%. Tổng doanh thu phí bảo hiểm của thị trường bảo hiểm nhân thọ đạt 89.914 tỷ đồng, tăng 21,2% so với cùng kỳ năm ngoái.

Như vậy, tổng lợi nhuận trước thuế (LNTT) của các công ty bảo hiểm niêm yết tăng 10% so với cùng kỳ. Nếu không tính lợi nhuận của BVH và thu nhập từ việc bán dự án bất động sản Embassy Garden của PVI vào năm 2019, mức tăng trưởng sẽ là 19% so với cùng kỳ năm trước.

Động lực tăng trưởng đến từ đâu?

Có thể thấy, kênh bancassurance ngày càng đóng góp nhiều hơn vào tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ. Cụ thể, trong tháng 11-12/2020, có hai hợp đồng bancassurance độc quyền lớn được ký kết giữa ACB và SunLife Việt Nam; Vietinbank và Manulife. Các chuyên gia phân tích từ SSI nhận định: 

Thứ nhất, nhu cầu các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ sẽ ở mức khá nhờ các hợp đồng bancasurance độc quyền mới được ký kết, các công ty bảo hiểm có thể tiếp cận nhóm khách hàng tiềm năng lớn hơn. Trong trường hợp dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát và không còn giãn cách xã hội, các hoạt động bán hàng, họp mặt, hội nghị khách hàng... sẽ có thể phục hồi về mức trước Covid-19, thúc đẩy hoạt động bán hàng mạnh mẽ hơn.

Thứ hai, kinh tế phục hồi thúc đẩy bảo hiểm phi nhân thọ. Đặc biệt là kỳ vọng tăng trưởng GDP sẽ quay trở lại mức 6,5% vào năm 2021, khi các hoạt động kinh tế hồi phục. Do đó, bảo hiểm hàng hóa, hàng không, du lịch và bảo hiểm bảo an tín dụng sẽ có thể đạt được mức tăng trưởng trước khi đại dịch xảy ra.

Thứ ba, việc mở rộng tài sản quản lý (AUM) sẽ là động lực chính cho tăng trưởng lợi nhuận của các công ty bảo hiểm vào năm 2021. Mức tăng trưởng này tương đương tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm, vì các yếu tố hỗ trợ lợi nhuận trong năm 2020 là thị trường cổ phiếu sôi động và tỷ lệ bồi thường cải thiện có thể không lặp lại vào năm 2021.

Ngoài ra, doanh số bán hàng trực tuyến sẽ tăng đối với một số phân khúc nhất định như bảo hiểm tai nạn con người, bảo hiểm xe máy bắt buộc, bảo hiểm du lịch. Bên cạnh đó, các công ty bảo hiểm có thể phát triển các dòng sản phẩm bảo hiểm sức khỏe với nhiều mức tùy chọn và đáp ứng nhiều đối tượng khách hàng hơn..

Điều đáng lưu ý, môi trường lãi suất thấp kéo dài sẽ làm cho lợi nhuận đầu tư gặp khó khăn và làm giảm lợi nhuận của các công ty bảo hiểm.

Trong thời gian qua, phần lớn danh mục đầu tư của các công ty bảo hiểm là tiền gửi ngân hàng và trái phiếu Chính phủ. Nếu lợi suất trái phiếu Chính phủ giảm hơn nữa, gánh nặng sẽ đặt lên dự phòng kỹ thuật bảo hiểm nhân thọ, ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận kế toán.

Cùng với đó, các doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam thua lỗ cao trong những năm gần đây, đặc biệt là lĩnh vực bảo hiểm tài sản, đã khiến các nhà tái bảo hiểm quốc tế tăng giá tái bảo hiểm. Hậu quả quan trọng của việc này là các công ty bảo hiểm có thể không thể duy trì các hợp đồng tái cố định và buộc phải chuyển sang các hợp đồng tái tạm thời), ảnh hưởng đến năng lực của bảo hiểm phi nhân thọ.