Đóng góp của lĩnh vực thương mại điện tử vào ngân sách nhà nước còn hạn chế

Theo các chuyên gia tài chính, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam được dự báo  có thể đạt tới 10 tỷ USD, tuy nhiên những đóng góp của lĩnh vực này vào ngân sách nhà nước còn hạn chế. Nguyên nhân chính được cho là do tính chất đặc thù của thương mại điện tử khác với thương mại truyền thống về quy mô hoạt động trên môi trường internet có tính phi biên giới; dễ dàng thay đổi, che giấu thông tin…

Theo đó, dù theo quy định của pháp luật, các tổ chức, cá nhân được phép kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm nhưng những loại hình kinh doanh như: Tiền ảo, tài sản kỹ thuật số, cung cấp dịch vụ quảng cáo trên ứng dụng phần mềm, kết nối vận tải bằng phương tiện điện tử… đang khiến ngành thuế khó phân loại những ngành nghề kinh doanh để xác định nghĩa vụ nộp thuế.

Theo ông Đặng Ngọc Minh Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế, trước đây một doanh nghiệp nước ngoài muốn kinh doanh tại Việt Nam phải có cơ sở thường trú, có sự hiện diện trên thực địa cả về thể nhân, pháp nhân và chịu sự quản lý, điều tiết của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư. Hiện nay, cùng với sự phát triển của nền kinh tế số, các hoạt động kinh doanh thương mại điện tử phát triển ngày càng đa dạng, doanh nghiệp thậm chí không cần sự hiện diện tại nước sở tại, nhưng vẫn có thể bán hàng bình thường.

Việc không có cơ sở thường trú đặt ra rất nhiều thách thức cho cơ quan quản lý đó là, làm thế nào để xác định đúng doanh thu cũng như lợi nhuận của những doanh nghiệp này. Nếu không xác định được doanh thu, doanh nghiệp có thể trốn thuế TNDN, thuế GTGT và đặc biệt là tạo ra sự bất bình đẳng giữa người bán hàng qua mạng và người bán hàng truyền thống.

Không chỉ có vậy, hiện nay hệ thống pháp luật của Việt Nam liên quan đến hoạt động thương mại điện tử còn có những nội dung chưa đồng bộ và hoàn thiện. Phương thức thanh, kiểm tra hoạt động thương mại điện tử khác xa so với thanh, kiểm tra theo phương thức truyền thống, đòi hỏi cán bộ thuế ngoài nghiệp vụ chuyên môn, cần phải có trình độ cao về tin học, ngoại ngữ để truy lần dấu vết giao dịch, kết xuất dữ liệu lịch sử làm bằng chứng đấu tranh đối với các hành vi vi phạm của người nộp thuế...

Nhiều giải pháp quản lý thuế đối với các hoạt động thương mại điện tử

Tổng cục Thuế đã yêu cầu cục thuế các tỉnh, thành phố song song với việc đẩy mạnh triển khai tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế đến tất cả các tổ chức, cá nhân phải thường xuyên rà soát, đôn đốc việc thực hiện kê khai, nộp thuế. Tổng cục Thuế cũng yêu cầu đẩy mạnh việc thanh, kiểm tra đối với các doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử nhằm đưa công tác quản lý thuế đối với hoạt động này vào nề nếp.

Qua triển khai tại một số địa phương đã phát hiện ra nhiều trường hợp không kê khai, trốn thuế. Điển hình như một cá nhân kinh doanh mỹ phẩm trên Facebook bị Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh phát hiện có hành vi gian lận và bị truy thu, xử phạt số tiền lên đến 9,1 tỷ đồng. Gần đây nhất, Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh đã phối hợp với Cục Thuế Quảng Nam truy thu một cá nhân có doanh thu trên 20 tỷ đồng từ Google, nhưng chưa kê khai nộp thuế.

Hiện nay, Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 có hiệu lực từ ngày 1/7/2020 đã bổ sung những quy định liên quan đến quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử.

Luật Quản lý thuế đã quy định rõ, đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số và các dịch vụ khác được thực hiện bởi nhà cung cấp ở nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam thì nhà cung cấp ở nước ngoài có nghĩa vụ trực tiếp hoặc ủy quyền thực hiện đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Đây là nội dung hoàn toàn mới và lần đầu tiên được quy định trong pháp luật quản lý thuế.

Theo đó, Bộ Tài chính cũng đang phối hợp với Ngân hàng Nhà nước xây dựng và phát triển cổng thanh toán điện tử quốc gia; thiết lập cơ chế quản lý, giám sát các giao dịch với sự tham gia của các tổ chức thanh toán quốc tế như Master Card, Visa… Khi hệ thống đi vào hoạt động, cơ quan thuế có thể xác định chính xác danh tính, doanh thu của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động thương mại điện tử, từ đó xác định được ngưỡng chịu thuế và số thuế phải nộp, qua đó đảm bảo công bằng giữa người kinh doanh truyền thống và kinh doanh qua mạng, tránh thất thu ngân sách nhà nước.

Mời đây, Tổng cục Thuế cũng đã tổ chức cuộc họp đưa ra các giải pháp thu thuế đối với hoạt động thương mại điện tử. Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh khẳng định, quản lý thuế đối với thương mại điện tử khó nhưng không phải không thực hiện được.

Trong thời gian tới, Tổng cục Thuế giao nhiệm vụ cho các đơn vị thuộc Tổng cục tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân thực hiện việc khai nộp thuế với thu nhập nhận được từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử; đồng thời đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra đối với các tổ chức cá nhân kinh doanh thương mại điện tử để đảm bảo chống thất thu cho ngân sách.