Người tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ % trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn từ năm 2018 - 2020. Trong đó, hộ nghèo được hỗ trợ tới 30%.

Đóng cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu

Luật BHXH 2014 quy định, người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Điểm khác biệt cơ bản của quy định BHXH tự nguyện với BHXH bắt buộc là cơ chế tham gia. Nếu như BHXH bắt buộc gắn với mối quan hệ người sử dụng lao động và người lao động, trong đó, các bên phân chia mức đóng BHXH với tỉ lệ khác nhau. Với BHXH tự nguyện, cơ chế tham gia chỉ có duy nhất người lao động đóng BHXH. Chính bởi sự khác biệt này, cùng với cơ chế khuyến khích của Nhà nước nhằm tăng diện phủ BHXH trong toàn dân, người tham gia BHXH tự nguyện có nhiều sự lựa chọn và ưu đãi.

Về phương thức đóng BHXH tự nguyện, người tham gia được chọn 1 trong 5 phương thức đóng, bao gồm: Đóng hằng tháng, 3 tháng/lần, 6 tháng/lần, 12 tháng/lần hoặc 1 lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm/lần. Trong đó, mức đóng hàng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn. Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng.

Riêng với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi nghỉ hưu (nam 60 tuổi, nữ 55 tuổi), nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì sẽ được đóng 1 lần cho đủ 20 năm đóng để hưởng lương hưu. Mức đóng 1 lần cho những năm còn thiếu được tính bằng tổng mức đóng của các tháng còn thiếu, áp dụng lãi cộng gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do BHXH Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng. Những người dân đóng BHXH 1 lần cho những năm còn thiếu sẽ phải đóng gộp tiền lãi suất và những người đóng BHXH 1 lần cho nhiều năm về sau (đóng cho tương lai, không quá 5 năm) sẽ được chiết khấu theo lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do BHXH Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng.

Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã đóng theo phương thức đóng 3 tháng hoặc 6 tháng hoặc 12 tháng một lần hoặc đóng 1 lần cho nhiều năm về sau mà trong thời gian đó Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn thì không phải điều chỉnh mức chênh lệch số tiền đã đóng.

Về thời điểm hưởng lương hưu, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng lương hưu ngay từ tháng liền kề sau tháng đóng đủ số tiền cho những năm còn thiếu.

Ngân sách hỗ trợ cho người tham gia BHXH

Theo quy định tại Nghị định 134/2015/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 1/1/2016), từ ngày 1/1/2018 Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần tiền đóng BHXH tự nguyện cho các đối tượng.

Theo đó, người tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ % trên mức đóng hằng tháng, theo mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn. Cụ thể: Hỗ trợ 30% mức đóng với người thuộc hộ nghèo; 25% với người thuộc hộ cận nghèo; và 10% với các đối tượng khác. Mức hỗ trợ tiền đóng hằng tháng cho người tham gia BHXH tự nguyện trong giai đoạn 2018 - 2020 là: 46.200 đồng/tháng với người thuộc hộ nghèo, 38.500 đồng/tháng với người thuộc hộ cận nghèo và 15.400 đồng/tháng đối với các đối tượng khác.

Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ, Chính phủ sẽ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện cho phù hợp; khuyến khích các cơ quan, tổ chức và cá nhân hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện. Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người, nhưng không quá 10 năm (120 tháng).

Kinh phí hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện do ngân sách địa phương đảm bảo theo phân cấp ngân sách nhà nước hiện hành, ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương ngân sách khó khăn.

Theo quy định tại Nghị định 134/2015/NĐ-CP, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hoàn trả một phần số tiền đã đóng trước đó nếu thuộc một trong các trường hợp sau: Dừng tham gia BHXH tự nguyện và chuyển sang tham gia BHXH bắt buộc; hưởng BHXH một lần; bị chết hoặc Tòa án tuyên bố đã chết. Số tiền hoàn trả bằng số tiền Nhà nước đã hỗ trợ đóng BHXH đối với người tham gia BHXH tự nguyện.