Số chi chuyển nguồn tăng nhanh qua các năm

Trong các năm qua, số liệu chi chuyển nguồn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số chi NSNN, đặc biệt là chi chuyển nguồn ngân sách địa phương. Theo số liệu quyết toán NSNN 4 năm gần đây, số chuyển nguồn NSNN đều lớn và tăng qua các năm, chiếm gần 30% tổng số chi NSNN.

Đơn cử như: số chuyển nguồn năm 2018 là 434.357 tỷ đồng (chiếm 23,2% tổng chi NSNN); năm 2019 là 592.649 tỷ đồng (chiếm 28% tổng chi NSNN); năm 2020 là 643.406 tỷ đồng (chiếm 27,3% tổng chi NSNN), năm 2021 là 776.351 tỷ đồng (chiếm 31% tổng chi NSNN).

Theo KBNN, tổng số chi chuyển nguồn không bao gồm chi chuyển nguồn đầu tư phát triển và chi chuyển nguồn tại cấp ngân sách (chi chuyển nguồn cải cách tiền lương và các chính sách an sinh xã hội, các khoản chuyển nguồn tăng thu, tiết kiệm chi) năm 2018 là 87.683 tỷ đồng, chiếm 20,2% tổng số chuyển nguồn; năm 2019 là 96.969 tỷ đồng, chiếm 16,4% tổng số chuyển nguồn; năm 2020 là 90.240 tỷ đồng, chiếm 14% tổng số chuyển nguồn, năm 2021 là 102.684 tỷ đồng chiếm 13,2%.

Cùng với đó, số chuyển nguồn chi đầu tư phát triển theo Luật Đầu tư công, chiếm trên 40% tổng số chuyển nguồn ngân sách sang năm sau. Như năm 2018 là 194.294 tỷ đồng (chiếm 42% tổng số chuyển nguồn); năm 2019 là 255.448 tỷ đồng (chiếm 43% tổng số chuyển nguồn); năm 2020 là 274.427 tỷ đồng (chiếm 43% tổng số chuyển nguồn), năm 2021 là 268.351 tỷ đồng (chiếm 34,54%).

Theo KBNN, số chi chuyển nguồn tăng nhanh qua các năm cả về quy mô và tỷ trọng, làm giảm hiệu lực, hiệu quả chi NSNN, đồng thời cho thấy việc chấp hành pháp luật về NSNN, Nghị quyết của Quốc hội chưa nghiêm. Để quản lý chặt chẽ các khoản chi chuyển nguồn, tại Nghị quyết số 91/2023/QH15 ngày 19/6/2023 của Quốc hội về Phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2021, Quốc hội đã yêu cầu quản lý chặt chẽ các khoản chi chuyển nguồn NSNN, không chuyển nguồn sang năm sau đối với các khoản tạm ứng quá thời hạn quy định kéo dài nhiều năm và xử lý dứt điểm đối với các tạm ứng quá thời hạn. Đồng thời phải hủy bỏ, thu hồi về NSNN các khoản chuyển nguồn không đúng quy định, không có nhu cầu sử dụng hoặc quá thời gian giải ngân theo quy định.

Quốc hội cũng yêu cầu không chuyển nguồn sang năm sau các khoản ngân sách trung ương hỗ trợ cho các địa phương quản lý, sử dụng không đúng quy định hoặc hết thời gian giải ngân, phải hủy dự toán, thu hồi về ngân sách trung ương.

Tuân thủ nghiêm việc chuyển nguồn ngân sách theo các văn bản hướng dẫn

Hiện nay, việc thực hiện chuyển nguồn ngân sách đã được quy định rõ ràng, cụ thể tại các văn bản như: Khoản 3 Điều 64 Luật NSNN số 83/2015/QH13; Điều 68 Luật Đầu tư công số 39/2019/QH14; Điều 42 và Điều 43 Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật NSNN; Điều 48 Nghị định số 40/2020/NĐ-CP ngày 06/4/2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đầu tư công; Nghị định số 165/2016/NĐ-CP ngày 24/12/2016 của Chính phủ quy định về quản lý, sử dụng NSNN đối với một số hoạt động thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh.

Ngoài ra, tại Nghị quyết số 91/2023/QH15 ngày 19/6/2023 về Phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2021, Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ rà soát, báo cáo Quốc hội chi tiết số chi chuyển nguồn năm 2022 sang năm 2023 đảm bảo đúng quy định tại khoản 3 Điều 64 Luật NSNN và của cấp có thẩm quyền cho phép; các khoản tạm ứng theo chế độ quá thời hạn quy định.

Đối với năm 2023, ngoài các nội dung được quy định nêu trên, Quốc hội đã quyết định cho phép chuyển nguồn vốn NSNN thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2022 (bao gồm năm 2021) chưa giải ngân hết năm 2023, có khả năng giải ngân sang năm 2024 tiếp tục thực hiện.

Cùng với đó, Nghị quyết số 104/2023/QH15 ngày 10/11/2023 của Quốc hội về dự toán NSNN năm 2024, Quốc hội cho phép chuyển nguồn sang năm sau phần kinh phí thực hiện các chính sách an sinh xã hội còn dư của các địa phương có kết quả thực hiện các chính sách an sinh xã hội năm 2022, 2023 thấp hơn mức đã tính trong định mức phân bổ chi thường xuyên ngân sách địa phương năm tương ứng, để tiếp tục thực hiện các chính sách an sinh xã hội do trung ương ban hành, không được sử dụng cho các mục đích khác.

Tuy nhiên, dự toán giao cho các đơn vị chi tiết theo từng lĩnh vực, nhiệm vụ được giao theo quy định của Luật NSNN và hạch toán kế toán theo “Loại, Khoản” quy định tại Thông tư số 324/2016/TT-BTC ngày 21/12/2016 của Bộ Tài chính quy định Hệ thống Mục lục NSNN (phân bổ trên hệ thống TABMIS) không giao riêng kinh phí thực hiện các chính sách an sinh xã hội. Vì vậy, KBNN yêu cầu các đơn vị chịu trách nhiệm xác định số dư kinh phí và phải đề nghị KBNN nơi giao dịch chuyển nguồn sang năm sau.

Ngoài ra, KBNN cũng lưu ý, đối với việc chuyển nguồn tự toán từ nguồn viện trợ, tại tiết d, khoản 1 Điều 43 Nghị định số 163/2016/NĐ-CP quy định các khoản viện trợ không hoàn lại đã xác định cụ thể nhiệm vụ chi được chuyển nguồn sang năm sau, Điều 10 Thông tư số 23/2022/TT-BTC ngày 06/4/2022 của Bộ Tài chính về hướng dẫn quản lý tài chính nhà nước đối với nguồn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài thuộc nguồn thu NSNN quy định: Đối với khoản dự toán vốn viện trợ đã xác định nhiệm vụ chi cụ thể, đã tổ chức thực hiện nhưng chưa hoàn thành trong năm dự toán, đủ điều kiện được chuyển nguồn theo quy định của pháp luật về NSNN. Vì vậy, đối với khoản dự toán vốn viện trợ còn dư là đã xác định nhiệm vụ chi cụ thể, đủ điều kiện được chuyển nguồn theo quy định của pháp luật về NSNN. Trường hợp số dư dự toán không sử dụng và/hoặc chưa xác định nhiệm vụ chi đơn vị xác định hết nhiệm vụ chi thì thực hiện hủy dự toán.

Đối với các khoản ngân sách trung ương bổ sung cho các địa phương, KBNN hướng dẫn, không chuyển nguồn sang năm sau các khoản ngân sách trung ương hỗ trợ cho các địa phương quản lý, sử dụng không đúng quy định hoặc hết thời gian giải ngân, phải hủy dự toán, thu hồi về ngân sách trung ương theo đúng Nghị quyết số 91/2023/QH15.

Đồng thời, thực hiện hoàn trả đúng thời hạn quy định tại khoản 3, Điều 18 Thông tư số 342/20216/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật NSNN quy định: “Trường hợp rút dự toán nhưng sử dụng không đúng mục tiêu hoặc không sử dụng hết, thì phải hoàn trả ngân sách trung ương trong phạm vi tối đa 30 ngày kể từ ngày rút dự toán”.