Tổng thu NSNN năm 2015 ước vượt dự toán 16.400 tỷ đồng

Thẩm tra tình hình thực hiện dự toán thu ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2015, Ủy ban Tài chính Ngân sách (TCNS) của Quốc hội cơ bản nhất trí với đánh giá tình hình thực hiện NSNN năm 2015 của Chính phủ và cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế trong nước đã có bước phục hồi tích cực, tăng trưởng kinh tế dự báo đạt 6,5%, vượt mục tiêu Quốc hội đề ra (6,2%), một số chỉ tiêu kinh tế vĩ mô khá ổn định, tổng thu NSNN năm 2015 ước vượt dự toán 16.400 tỷ đồng (tăng 1,8% so dự toán và tăng 7,4% so ước thực hiện 2014) là kết quả đáng ghi nhận, thể hiện sự quyết liệt trong điều hành của Chính phủ, tinh thần trách nhiệm cao, nỗ lực, cố gắng hoàn thành vượt dự toán được giao của các bộ, ngành trung ương và địa phương.

Theo Ủy ban TCNS, mặc dù đạt được kết quả khả quan, song nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn trong điều kiện tình hình kinh tế thế giới và khu vực chưa thực sự ổn định, môi trường đầu tư và kinh doanh trong nước chưa được cải thiện nhiều, giá dầu thô giảm mạnh, nhập siêu có xu hướng tăng, thị trường tài chính, thị trường bất động sản phục hồi chưa mạnh, tiến độ tái cơ cấu DNNN chậm… Những yếu tố này đã tác động không nhỏ đến kết quả thu NSNN năm 2015; cơ cấu thu đã có những thay đổi, thu nội địa ngày càng chiếm vị trí chủ yếu, thu từ dầu thô và thu từ hoạt động xuất nhập khẩu giảm, mức độ huy động vào NSNN từ GDP qua thuế, phí có xu thế giảm so với giai đoạn trước.

Theo Ủy ban TCNS thu nội địa ước vượt dự toán 48.400 tỷ đồng (tăng 7,6% so dự toán và tăng 17,7% so với thực hiện 2014). Đây là mức đánh giá khá tích cực. Tuy nhiên, thu từ dầu và khí hụt lớn so với dự toán. Trong bối cảnh giá dầu thế giới sụt giảm sâu (ước cả năm chỉ đạt 56,7USD/thùng, giảm trên 43USD/thùng so với giá tính dự toán), dẫn đến số hụt thu từ dầu thô và các khoản thu khác do giảm giá dầu là 63.000 tỷ đồng, trong đó thu từ dầu thô hụt khoảng 32.000 tỷ đồng, thu nội địa giảm khoảng 12.000 tỷ đồng do giảm thu từ hoạt động khai thác khí, thu từ Nhà máy lọc dầu Dung Quất..., thu từ hoạt động xuất nhập khẩu giảm khoảng 19.000 tỷ đồng do trị giá tính thuế xuất khẩu dầu thô, thuế nhập khẩu các mặt hàng xăng, dầu giảm.

“Đây là mức hụt thu lớn, ảnh hưởng đến cân đối ngân sách trung ương. Ủy ban TCNS nhất trí với Chính phủ dự kiến giá dầu thanh toán bình quân 3 tháng cuối năm chỉ ở mức 50USD/thùng, nhưng đề nghị Chính phủ chỉ đạo theo dõi sát diễn biến của giá dầu để có đối sách phù hợp nhằm phát triển kinh tế trong nước bù hụt thu, tận dụng việc giảm giá dầu thành cơ hội để phát triển sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước”, báo cáo của Ủy ban TCNS nêu rõ.

Trong báo cáo thẩm tra của mình, Ủy ban TCNS cũng đánh giá cao công tác quản lý và thu thuế năm 2015 có nhiều tiến bộ, thủ tục hành chính đã được đổi mới, cải cách toàn diện và đồng bộ hơn, công tác thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm đã được thực hiện tích cực…

Dự toán thu năm 2016 sát thực tế

Về dự toán NSNN năm 2016, Ủy ban TCNS cơ bản nhất trí với dự toán thu, chi cân đối NSNN như Chính phủ trình. Về thu NSNN, Chính phủ dự kiến tổng thu cân đối NSNN năm 2016 là 1.014.500 tỷ đồng, tăng 9,4% so với ước thực hiện năm 2015. Nếu không tính 30.000 tỷ đồng thu từ tiền bán bớt phần vốn Nhà nước tại một số doanh nghiệp thì tổng thu NSNN tăng 6,1%.

Theo Ủy ban này, mặc dù đây là mức tăng dự kiến thấp, nhưng với tình hình thu từ dầu thô đạt thấp do giá giảm mạnh; thu từ hoạt động xuất nhập khẩu giảm do thực hiện các cam kết quốc tế, một số chính sách thuế đến thời điểm điều chỉnh giảm thuế suất, để bảo đảm tính chủ động, an toàn trong điều hành NSNN, Ủy ban TCNS cho rằng mức tăng như vậy là hợp lý.

Tuy nhiên, Ủy ban TCNS đề nghị Chính phủ rà soát lại các khoản thu NSNN, bảo đảm không bỏ sót nguồn thu và tăng cường các biện pháp chống thất thu NSNN. Đồng thời, cần tính toán lại chiến lược thu trong trung hạn và dài hạn, phấn đấu mức huy động từ thuế, phí và lệ phí không thấp hơn 20%GDP/năm trong những năm tới.

Về chi NSNN, đối với chi thường xuyên, tiếp tục thực hiện theo định mức giai đoạn 2011-2015, Ủy ban TCNS tán thành với một số biện pháp tiết giảm mạnh chi thường xuyên theo đề xuất của Chính phủ, nhưng đề nghị cần rà soát, đánh giá kỹ hơn hiệu quả của nhiều chương trình, dự án để có giải pháp tiết kiệm chi thường xuyên một cách triệt để hơn so với năm 2015, cắt giảm mạnh các khoản chi không cần thiết, phô trương hình thức, lãng phí, đặc biệt là các khoản chi khánh tiết, hội nghị, lễ hội, chi công tác nước ngoài…

Đối với chi đầu tư phát triển, năm 2016 là năm đầu áp dụng định mức chi đầu tư phát triển trung hạn cho giai đoạn 2016 - 2020 theo quy định của Luật NSNN và Luật Đầu tư công, do vậy Ủy ban TCNS đề nghị Chính phủ có báo cáo chi tiết về mức phân bổ vốn đầu tư phát triển của trung ương và của các địa phương theo cách tính mới để có cơ sở xem xét quyết định dự toán NSNN; đồng thời, cần bố trí tăng chi cho việc duy tu, bảo trì hạ tầng giao thông do vừa qua đầu tư rất lớn, nhưng bố trí vốn duy tu, bảo dưỡng rất thấp; chi bù hỗ trợ chênh lệch lãi suất cao hơn để bố trí xử lý dứt điểm khoản chi bù lãi suất và phí quản lý của hai ngân hàng chính sách, trong đó, Ngân hàng Phát triển Việt Nam hơn 7.300 tỷ đồng, để góp phần tháo gỡ khó khăn trong hoạt động của 2 ngân hàng này.

Đa số ý kiến trong Ủy ban TCNS cho rằng, trong điều kiện nguồn vốn từ NSNN dành cho đầu tư có hạn, chưa đáp ứng được các nhiệm vụ cấp bách phát sinh nên Chính phủ cần triển khai áp dụng nhiều giải pháp để huy động nguồn lực ngoài NSNN, tăng cường huy động vốn đầu tư toàn xã hội, phát hành vốn Trái phiếu Chính phủ 60.000 tỷ đồng trong kế hoạch đã được Quốc hội cho phép, thu xổ số kiến thiết và tiền sử dụng đất, vốn ODA, các khoản vay ưu đãi nước ngoài, vốn từ nguồn cổ phần hóa DNNN đều dành cho đầu tư phát triển thì việc bố trí mức tăng cho vốn ĐTPT như Chính phủ trình là hợp lý, bảo đảm nguồn lực cho ĐTPT và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở mức 6,7%, cao hơn năm 2015.

Về cân đối NSNN, theo Ủy ban TCNS, năm 2016 Chính phủ dự kiến bội chi NSNN năm 2016 ở mức 4,95%GDP (254.000 tỷ đồng, tăng 28.000 tỷ đồng so với năm 2015), nợ công đến 31/12/2016 ước khoảng 63,2%GDP. Ủy ban TCNS cho rằng, trước thực trạng nền kinh tế chưa phục hồi mạnh mẽ, đầu tư của nhà nước còn đóng vai trò quan trọng thì việc cắt giảm mạnh chi tiêu công sẽ dẫn đến giảm nguồn lực đầu tư trong toàn xã hội.

Vì vậy, Ủy ban đồng ý với việc tiếp tục giữ bội chi NSNN theo cách tính cũ ở mức cao (4,95%GDP). Tuy nhiên, trước tình hình nợ công đã tiến dần đến giới hạn cho phép (65%GDP), áp lực trả nợ tăng, nên Chính phủ cần có giải pháp xử lý tích cực và cương quyết hơn. Ủy ban TCNS cho rằng, trong dài hạn, cần cơ cấu lại nguồn thu, đảm bảo huy động vào NSNN từ GDP trên 20%; chi NSNN đảm bảo tiết kiệm, các khoản chi phải được dự toán; đồng thời, kiên định điều hành lộ trình giảm bội chi NSNN và nợ công trong giai đoạn 2016-2020 theo Luật ngân sách nhà nước năm 2015, đảm bảo an ninh tài chính quốc gia.