Mô tả quy trình điều tra

Cấu trúc mẫu

Mẫu tổng thể là các giám đốc điều hành, Tổng giám đốc và Giám đốc trong các DN sản xuất tại Việt Nam với ba hình thức sở hữu (Nhà nước, tư nhân và nước ngoài), hoạt động theo Luật DN năm 2014. DN sản xuất quy mô nhỏ bị loại vì công cụ KTQTCL không thích hợp để được thiết kế trong các DN có quy mô này (Đoàn, 2012; Huỳnh, 2008).

Cách thức lấy mẫu chính thức

Nghiên cứu này thu thập dữ liệu nghiên cứu chính thức thông qua 2 phương thức:

- Khảo sát bằng Google form: Bảng câu hỏi khảo sát cho hơn 1.500 giám đốc điều hành, tổng giám đốc và giám đốc của DN sản xuất có địa chỉ email cá nhân. Trong số hơn 1.500 thư gửi đến các đối tượng khảo sát, số bảng câu hỏi nhận lại được là 255 bảng (tỷ lệ phản hồi 17%). Sau khi loại trừ các bảng câu hỏi thuộc loại hình sản xuất quy mô nhỏ và không hợp lý, số bảng câu hỏi được tiếp tục sử dụng phân tích là 81 bảng).

- Khảo sát trực tiếp: 500 bảng câu hỏi đã được gửi trực tiếp đến đối tượng khảo sát tại các DN sản xuất. Trong số 500 bảng câu hỏi gửi đi, số bảng câu hỏi nhận lại được là 262 bảng. Sau khi loại đi các DN có quy mô nhỏ và không hợp lý, số bảng câu hỏi tiếp tục được sử dụng phân tích là 161. Như vậy, qua hai cách thức thu thập dữ liệu thì 242 bảng câu hỏi được đưa vào phân tích.

Kết quả nghiên cứu

Đánh giá mô hình đo lường

- Độ tin cậy nhất quán nội tại: Kết quả cho thấy, thang đo đều có hệ số rho_A là: 0,7 < rho_A < 0,95. Hệ số Cronbach’s Alpha của tất cả các thang đo nằm trong khoảng 0,7 < α < 0,95. Ngoài ra, hệ số tin cậy tổng hợp của tất cả các biến đều có 0.8 < CR < 0,95. Do đó, các thang đo đạt độ tin cậy cần thiết.

- Giá trị hội tụ: Tất cả hệ số tải ngoài đều cao hơn 0,7. Giá trị phương sai trích trung bình của thang đo hiệu quả tài chính mang tính tổng hợp có giá trị cao nhất (AVE = 0,794). Do đó, giá trị hội tụ được đảm bảo.

- Giá trị phân biệt: Giá trị phân biệt là việc xem xét một biến có thực sự khác biệt so với các biến khác bởi những tiêu chuẩn thực nghiệm. Các kết quả đều cho thấy các tiêu chí đề đảm bảo được giá trị phân biệt của các thang đo lường.

Đánh giá mô hình cấu trúc

Kết quả chỉ ra rằng tất cả các biến quan sát đều có VIF < 5, cho nên mô hình đảm bảo tốt không có hiện tượng đa cộng tuyến. Do đó, kết quả từ tính toán của PLS-SEM được sử dụng để đánh giá mô hình cấu trúc. Tương quan đường dẫn có thể được tính toán thông qua thuật toán PLS-SEM của phần mềm SmartPLS 3.3.0. Sau đó, để xem xét liệu mối tương quan (hay hệ số) là có ý nghĩa hay không, thủ tục bootstrapping cần được thực hiện để đạt được các sai số chuẩn hóa của bootstrapping và giá trị t, giá trị p của mối tương quan (Hair và Cộng sự, 2017).

Tất cả các mối quan hệ trực tiếp đều có ý nghĩa với độ tin cậy ít nhất là 95%. Mối quan hệ giữa áp dụng công cụ KTQTCL và Hiệu quả tài chính là mạnh nhất (0,639), mối quan hệ giữa định hướng thị trường tác động đến áp dụng công cụ KTQTCL là thấp nhất (0,123).

Kết luận và hàm ý

Kết luận

Giả thuyết H1 cho rằng có một mối quan hệ tích cực giữa Nhận thức môi trường không ổn định và Áp dụng công cụ KTQTCL trong các DN sản xuất tại Việt Nam. Như dự kiến, giả thuyết H1 có tác động tích cực và đáng kể đến việc áp dụng công cụ KTQTCL như được thể hiện trong Bảng 2 (β = 0.400, p-value = 0,05). Kết quả đã cung cấp sự hỗ trợ thực nghiệm cho giả thuyết này, và cũng phù hợp với kết quả của các nghiên cứu trước đây như Gordon và Miller (1976), Khandwalla (1972), và Mia (1993).

Giả thuyết H2 trong nghiên cứu này chỉ ra rằng có một mối quan hệ tích cực giữa Định hướng thị trường và Áp dụng công cụ KTQTCL trong các DN sản xuất Việt Nam, và đúng như dự kiến ban đầu khi lập giả thuyết. Trong Bảng 2 cho thấy mối quan hệ giữa Định hướng thị trường và Áp dụng công cụ KTQTCL được hỗ trợ (β = 0,123, p-value = 0.005), cho thấy một định hướng thị trường mạnh thì các giám đốc điều hành sẽ có xu hướng dành một mức độ chú trọng cao hơn cho việc thu thập thông tin theo định hướng của thị trường.

Như mong đợi, kết quả cho thấy, mối quan hệ giữa trình độ công nghệ và việc áp dụng công cụ KTQTCL được hỗ trợ, hệ số tác động là cao nhất trong các biến độc lập tác động đến áp dụng công cụ KTQTCL (β = 0,486, p-value = 0,000). Kết quả này phù hợp với các kết quả nghiên cứu trước đây (Neils và cộng sự., 2007; Tippins và Sohi, 2003).

Giả thuyết H4 cũng được chấp nhận thông qua kết quả của nghiên cứu này. Qua đó cho thấy được khi áp dụng công cụ KTQTCL sẽ góp phần nâng cao hiệu quả tài chính trong DN sản xuất Việt Nam. Kết quả này phù hợp và đồng nhất với kết quả nghiên cứu trước đó (Ramljak và Rogosic, 2012; Cadez và Guilding, 2008; Abolfazl Amanollah Nejad Kalkhouran và cộng sự, 2017).

Hàm ý quản trị

Kết quả trong nghiên cứu này cho thấy rằng các nhà quản trị nên cải thiện việc áp dụng công cụ KTQTCL thông qua việc tạo ra những thay đổi trong môi trường làm việc, nâng cao trình độ công nghệ thông tin để cải thiện hiệu suất, và cạnh tranh trong thị trường. Điều này sẽ tăng khả năng phát triển việc áp dụng công cụ KTQTCL để cung cấp thông tin đa dạng như chất lượng, thời gian, sự hài lòng của khách hàng và cải thiện chi phí cho việc xây dựng và thực hiện các chiến lược của tổ chức một cách hiệu quả hơn. Nghiên cứu này có thể cung cấp một ý tưởng có giá trị để thúc đẩy việc ứng dụng công cụ KTQTCL, vì các DN có thể sử dụng những phát hiện của nghiên cứu này để đạt được sứ mệnh và tầm nhìn của tổ chức. Bên cạnh đó, để cạnh tranh trong thị trường toàn cầu hoá liên tục, kết quả này ngụ ý cho các nhà quản trị cần lưu ý đầu tư vào công nghệ. Thông qua việc áp dụng công cụ KTQTCL có hiệu quả sẽ giúp tổ chức đạt được hiệu quả tài chính một cách đáng kể.

Tài liệu tham khảo:

1. Cadez, S. và Guilding, C. (2008), An exploratory investigation of an integrated contingency model of strategic management accounting. Accounting, Organisations and Society, 836-873;
2. Chenhall, R.H. (2006), Integrative performance measurement systems, strategic alignment of manufacturing, learning and strategic outcomes: an exploratory study. Accounting, Organisations and Society, 395-422Choe (2004);
3. Guilding, C., và McManus, L. (2002), The incidence, perceived merit and antecedents of customer accounting: an exploratory note. Accounting, Organizations and Society, 27(1-2), 45-59;
4. Islam, J. và Hu, Hui. (2012), A review of literature on contingency theory in managerial accounting. African Journal of Business Management, 6(15), 5159-5164;
5. Langfield-Smith, K. (2008); Strategic management accounting: how far have we come in 25 years? Accounting, Auditing and Accountability Journal, 21, 204-228;
6. Ramljak, B., and Rogoši ć, A., (2012); Strategic management accounting practices in Croatia. The Journal of International Management Studies, 7(2), 93-100;
7. Valanciene, L., và Gimzauskiene, E. (2007), Changing role of management accounting: Lithuanian Experience case studies’.Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics (5), 16-23.