Thực trạng phân tích tài chính tại các ngân hàng

Theo thống kê của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, có hơn 80% ngân hàng thương mại (NHTM) quan tâm đến hiệu quả hoạt động của mình thông qua việc đánh giá các chỉ tiêu tài chính trong đó có cả các NHTM nhà nước và ngân hàng thương mại cổ phần.

Bên cạnh đó, trong các báo cáo của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhận định “Các NHTM nên chú trọng đến công tác phân tích tài chính và coi đó như một báo cáo quan trọng và có ý nghĩa lớn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp”.

Có thể minh họa rõ hơn thông qua số những đánh giá nhận định của Ngân hàng Viettin Bank. Ngày 01/4/2022, tại Ngân hàng Viettin Bank tổ chức Hội nghị cập nhật kết quả kinh doanh năm 2021, tổng kết đánh giá toàn bộ hoạt động với sự góp mặt của tất cả các thành viên có liên quan, Hôi nghị đã đưa ra những nhận định trong bối cảnh môi trường kinh doanh năm 2021 còn nhiều khó khăn, thách thức từ ảnh hưởng của dịch bệnh, VietinBank đã: Nỗ lực thực hiện các biện pháp cải thiện cơ cấu tài sản sinh lời; gia tăng tiền gửi thanh toán, tiền gửi có kỳ hạn ngắn ngày nhằm tiết kiệm chi phí vốn.

VietinBank đã đạt được những kết quả tích cực cả về quy mô và hiệu quả, hoàn thành và vượt các mục tiêu kế hoạch đề ra. Cụ thể:

- Dư nợ tín dụng của VietinBank tăng 11,1% so với cuối năm 2020. Trong đó dư nợ bình quân tăng 12,3% so với cuối năm 2020; tỷ trọng dư nợ bình quân của phân khúc có tỉ suất sinh lời cao như Bán lẻ và KH doanh nghiệp (DN) vừa và nhỏ (VVN) tăng tích cực từ 54% năm 2020 lên 57% năm 2021.

- Nguồn vốn huy động thị trường I của VietinBank hợp nhất đạt 1,16 triệu tỷ đồng, tăng hơn 17,3% so với năm 2020. Tiền gửi CASA tăng trưởng hơn 20%; tỷ trọng tiền gửi CASA/tổng nguồn vốn tăng từ mức 19,6% năm 2020 lên hơn 20% năm 2021.

- Tổng thu nhập hoạt động năm 2021 của VietinBank tăng 17,2% so với năm 2020. Thu nhập ngoài lãi tiếp tục tăng trưởng, chiếm 21,4% tổng thu nhập hoạt động. Trong đó, thu thuần dịch vụ tăng 13,7% so với năm 2020; thu nhập từ kinh doanh ngoại tệ (KDNT) đạt 1,8 nghìn tỷ đồng, tiếp tục đứng top đầu về cả doanh số và thị phần KDNT trên thị trường; thu XLRR đạt 3.245 tỷ đồng, tăng 85,2% so với năm 2020.

- Tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát ở mức 1,26%. VietinBank tăng cường trích lập dự phòng rủi ro, tỷ lệ bao nợ xấu đạt 180,4%.

- Lợi nhuận trước thuế hợp nhất của VietinBank năm 2021 đạt 17.589 tỷ đồng, tăng 2,7% so với năm 2020, tạo nguồn lực tài chính vững mạnh để VietinBank tiếp tục nâng cao năng lực tài chính, mở rộng hoạt động kinh doanh, tăng cường khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế; đảm bảo các tỷ lệ an toàn vốn, nâng cao năng lực quản trị rủi ro, tạo đà tăng trưởng bền vững của VietinBank.

Qua thực tế công tác phân tích của Ngân hàng Viettinbank, nhận thấy có rất nhiều chuyển biến tích cực đến từ phía quan điểm nhìn nhận của nhà quản trị, họ quan tâm nhiều hơn đến việc đánh giá nhận xét các chỉ tiêu quan trọng trong quá trình hoạt động.

Hiện thực cho thấy, công tác phân tích này trở thành 1 điều lệ thường niên ở các kỳ kinh doanh và hơn hết là sự chuyển biến tích cực đến từ phía người thực hiện công tác phân tích và nguồn dữ liệu được sử dụng.

Người thực hiện công tác phân tích phải có chuyên môn sâu về các nội dung về phương pháp phân tích và biết cách đánh giá, nêu bật được kết quả và nguyên nhân tác động đến một nội dung phân tích nào đó. Về nguồn dữ liệu được sử dụng trong phân tích cần thiết phải có tính trung thực, hợp lý cao, mức độ tin cậy lớn và được kiểm chứng bởi các bên độc lập.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành công có được, cũng cần nói đến những hạn chế còn tồn tại trọng quá trình thực hiện. Nổi bật nhất đó là công tác phân tích chỉ mới được chú trọng ở những ngân hàng có quy mô, có hoạt động kinh doanh nổi trội, các ngân hàng khác chưa thật sự tập trung và chưa phát huy hết những điểm mạnh mà công cụ phân tích mang lại.

Tiếp đó, một số ngân hàng đã sử dụng công cụ phân tích tuy nhiên chưa thường xuyên, chưa nhiều nội dung phân tích và chưa sử dụng đúng những phương pháp cần thiết để mang lại hiệu quả cao nhất. Người thực hiện công tác chưa nhiều kinh nghiệm, việc phân tích đôi khi mang tính chất bắt buộc nhưng không có kết quả.

Một số giải pháp đề xuất

Hoàn thiện quá trình thu thập thông tin.

Thu thập thông tin là quá trình thật sự quan trọng, quyết định đến kết quả của hoạt động kinh doanh trong các ngân hàng. Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thật sự là rất phức tạp với nhiều lĩnh vực, nhiều mảng do đó, để phân tích có kết quả cao cần thu thập thông tin liên quan đến từng lĩnh vực, từng mảng riêng theo quy trình nhất định.

Quy trình đó có thể được thực hiện theo hướng xem xét nội dung cần phần tích, xác định thông tin cần thu thập và tiến hành thu thập. Thông tin có thể được thu thập từ nhiều chi nhánh, nhiều bộ phận do đó cần biết phân tích nội dung nào để tiến hành thu thập đảm bảo đầy đủ cho quá trình phân tích và nhận xét.

Hoàn thiện về nội dung phân tích

Trong phân tích có rất nhiều nội dung phân tích, mỗi ngân hàng cần xác định nên phân tích những nội dung nào, bổ sung thêm nội dung nào để hoàn chỉnh hơn. Bên cạnh đó, ngân hàng cần xác định những đối tượng nào sẽ sử dụng kết quả của quá trình phân tích để mở rộng hơn về nội dung, tối ưu hóa và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình nhìn nhận đánh giá và có những quyết định đúng đắn đến từ phía các đối tượng đó.

Hoàn thiện về phương pháp phân tích

Mỗi nội dung chỉ tiêu phân tích đều có những phương pháp riêng, các phương pháp có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với nhau nhằm vừa đánh giá ở mặt tổng quát vừa đi sâu chi tiết nhằm đánh giá được ảnh hưởng của các nhân tố tác động đến các chỉ tiêu cần phân tích.

Các phương pháp thường được sử dụng trong phân tích như so sánh, loại trừ, liên hệ cân đối, dupont, tỷ số…. hầu hết các phương pháp đều dễ thực hiện, nên việc kết hợp nhiều phương pháp không làm mất nhiều thời gian nhưng hiệu quả mang lại cao.

Hoàn thiện về nguồn nhân lực

Nhân lực là đối tượng trực tiếp thực hiện công tác phân tích, sử dụng các kinh nghiệm đã có để tác động vào nguồn thông tin, thông qua các phương pháp cho ra kết quả tốt nhất, phục vụ cho nhu cầu của nhà quản trị và các đối tượng quan tâm khác. Do đó, nguồn nhân lực cần đảm bảo về mặt kinh nghiệm, kỹ năng và khả năng đánh giá nhìn nhận cao, nguồn nhân lực có thể đến từ bên trong các ngân hàng hoặc các chuyên gia bên ngoài.