Phụ thuộc nhiều vào tín dụng ngân hàng

Phát triển thị trường vốn là bước đi tất yếu của việc xây dựng nền kinh tế thị trường ở trình độ phát triển cao. Tại Việt Nam, với sự ra đời của thị trường chứng khoán (TTCK) vào năm 2000, thị trường vốn (mà chủ yếu là thị trường cổ phiếu) đã trở thành một kênh tạo vốn quan trọng và đóng vai trò hàn thử biểu có giá trị đánh giá sự vận hành của nền kinh tế Việt Nam.

Tại hội thảo về "Vai trò của thị trường vốn trong tái cấu trúc nền kinh tế" do Ban Kinh tế Trung ương, Sở Giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh và Ngân hàng Ðầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) tổ chức mới đây tại Bình Ðịnh, các chuyên gia kinh tế đều cho rằng, thị trường vốn Việt Nam là một trong những thị trường có tốc độ phát triển nhanh, chỉ trong hơn mười năm, hệ thống tài chính Việt Nam liên tục được mở rộng và hoàn thiện.

Tuy nhiên, cũng giống như nhiều nước châu Á khác, thị trường vốn vẫn phụ thuộc rất nhiều vào tín dụng ngân hàng. Các ngân hàng thương mại (NHTM) vẫn giữ vai trò chủ đạo trong việc giải quyết vốn cho nền kinh tế, giúp các cá nhân và doanh nghiệp (DN) có điều kiện sản xuất, kinh doanh, là nhân tố quyết định trong việc thu hút, huy động, tích tụ, tập trung các nguồn tài chính nhàn rỗi nhằm giải quyết nhu cầu vốn, thực hiện điều hòa nguồn vốn... Chính vì vậy, để tái cấu trúc thành công thị trường vốn Việt Nam thì việc tái cấu trúc hệ thống các NHTM được xem là phương thức cơ bản.

Khẳng định vai trò của NHTM đối với thị trường vốn, Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (Ngân hàng Nhà nước) Nguyễn Thị Kim Thanh cho rằng, các NHTM đã tạo hàng hóa cho thị trường, góp phần đa dạng hóa thị trường thông qua việc phát hành các loại chứng khoán, trái phiếu của NHTM. Các NHTM là cầu nối giữa nhà đầu tư và thị trường thông qua các hoạt động như tư vấn, bảo lãnh phát hành, cho vay chứng khoán. Không chỉ thế, với tiềm lực tài chính lớn mạnh, NHTM còn đầu tư trực tiếp trên TTCK, giữ vai trò chi phối thị trường trái phiếu chính phủ. Như vậy, khi các NHTM hoạt động hiệu quả sẽ tác động mạnh tới việc xây dựng một thị trường vốn hiện đại, an toàn và hiệu quả.

Theo PGS., TS. Trần Hoàng Ngân (Trường đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh), việc nâng cao năng lực tài chính, bảo đảm an toàn trong hoạt động của các NHTM được xem là yêu cầu tiên quyết trong quá trình phát triển và ổn định nền kinh tế. Tuy nhiên, các thành tố của thị trường vốn, nhất là TTCK cũng có tác dụng tương hỗ đối với sự phát triển ổn định, hiệu quả của hệ thống các NHTM.

"Trước sức ép về tăng vốn điều lệ và tỷ lệ an toàn vốn theo quy định, các NHTM đã thực hiện nhiều biện pháp để tăng vốn, trong đó tăng vốn thông qua TTCK là một trong những giải pháp nhận được sự quan tâm của nhiều ngân hàng. Có thể thấy rằng, TTCK đã có những tác động nhất định đến hoạt động của các NHTM Việt Nam khi hỗ trợ các NHTM tăng vốn, tăng năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động, mở rộng phạm vi hoạt động trên TTCK quốc tế, tác động đến quá trình cổ phần hóa (CPH), hoạt động quản trị của hệ thống NHTM Việt Nam...", PGS., TS. Ngân cho biết thêm.

Ðể thị trường vốn phát triển ổn định và hiệu quả

Theo Tổng Giám đốc Công ty liên doanh Quản lý Ðầu tư BIDV Nguyễn Nhân Nghĩa, để thị trường vốn phát triển mạnh mẽ và bền vững thì việc điều phối các cơ hội chào bán cổ phiếu cần phù hợp nhu cầu và thanh khoản trên thị trường, tránh tạo ra sự cạn kiệt hay dư cung quá mức tại một thời điểm. Việc quan tâm đến lợi nhuận và quyền lợi của nhà đầu tư cũng cần được chú trọng.

"Thị trường chỉ có thể phát triển được khi các bên giao dịch đạt được mục đích của mình, tức là công ty thì huy động được số vốn mong muốn, còn nhà đầu tư cần được hưởng lợi nhuận đầu tư mong đợi. Ðể làm được điều này, đòi hỏi phải hành động một cách chuyên nghiệp, vì lợi ích hợp pháp của các bên và vì sự phát triển của thị trường", Tổng Giám đốc Nguyễn Nhân Nghĩa cho biết.

Ðồng quan điểm này, các chuyên gia khác cũng nhìn nhận, việc tăng cường quản lý, giám sát nhằm phát triển thị trường vốn lành mạnh, an toàn chính là một trong những giải pháp quan trọng, cấp thiết hàng đầu. Ðây là một trong những điều kiện cơ bản tạo lập nền tảng vận hành ổn định và lành mạnh thị trường tài chính.

Tổng thư ký Hiệp hội ngân hàng Trần Thị Hồng Hạnh nhận xét, công tác điều hành chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa cần có sự phối hợp hài hòa, chặt chẽ, hướng tới mục tiêu ổn định tài chính. Thực tế cho thấy, sự phối hợp còn thiếu hài hòa trong điều hành chính sách làm gia tăng nguy cơ bất ổn của thị trường tài chính. Ngoài ra, để thị trường vốn phát triển tốt, việc phát triển đồng bộ thị trường tài chính và dịch vụ tài chính là rất quan trọng.

Thị trường vốn Việt Nam mới có quá trình phát triển hơn một thập kỷ, nhưng lại đảm nhận một vai trò quan trọng, chủ đạo cho sự phát triển ổn định, bền vững của thị trường tài chính nói chung. Việc nâng cao chất lượng hoạt động của thị trường này trong giai đoạn hiện tại sẽ đáp ứng hiệu quả yêu cầu của tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN), khi mà trong hai năm 2014 - 2015 có hàng trăm DN sẽ phải hoàn thành cổ phần hóa. Sự công khai, minh bạch của thị trường này càng có ý nghĩa trong nỗ lực đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa DNNN hiện nay.