Tín hiệu tích cực từ huy động trái phiếu chính phủ dài hạn
(Tài chính) Thị trường trái phiếu chính phủ (TPCP) đang ngày càng trở thành kênh huy động vốn hiệu quả cho phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, trong thời gian gần đây, việc huy động TPCP dài hạn đã khả quan hơn và đây là một tín hiệu vui.
Lâu nay, nếu như phát hành thành công TPCP trên thị trường nợ với lãi suất hợp lý đã khó thì việc phát hành thành công TPCP dài hạn còn khó hơn nhiều lần. Bởi với biến động kinh tế vĩ mô trong những năm gần đây, lãi suất thường khó ổn định trong một thời gian dài. Điều này khiến nhiều tổ chức tài chính e ngại bỏ vốn vào công cụ nợ dài hạn mà thường lựa chọn mua các loại TPCP ngắn hạn và trung hạn. Điều đó lý giải tỷ lệ trúng thầu của TPCP từ 1 - 3 năm tại các phiên phát hành sơ cấp cao hơn hẳn các kỳ hạn dài từ 5 năm trở lên. Vô hình trung, dù phát hành thành công lượng trái phiếu lớn nhưng áp lực trả nợ của Chính phủ cũng không nhỏ và đây là lý do làm giảm giá trị huy động từ thị trường mang lại.
Tuy nhiên, tại phiên đấu thầu TPCP ngày 12/6/2014 vừa qua, lượng trái phiếu do Kho bạc Nhà nước phát hành ở kỳ hạn dài đã có tỷ lệ trúng thầu khá cao. Cụ thể, đã có 5 thành viên thị trường tham gia đấu giá loại TPCP có kỳ hạn 15 năm với khối lượng dự thầu hợp lệ đạt 2.598 tỷ đồng và vùng lãi suất đặt thầu nằm trong khoảng 8,59-9,20%/năm. Kết quả, Kho bạc Nhà nước đã huy động thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu 15 năm với lãi suất trúng thầu 8,88%/năm, bằng với lãi suất trúng thầu phiên trước đó (ngày 13/03/2014). Nên nhớ kỳ hạn 15 năm rất ít khi được áp dụng bởi tỷ lệ thành công thấp.
Trước đó, trong 7 phiên đấu giá phát hành TPCP của cả tháng 5/2014, các thành viên thị trường chỉ tiến hành 01 phiên có sự hiện diện của TPCP kỳ hạn 10 năm. Kết quả là với 1.500 tỷ đồng mời thầu, đã có 1.033,9 tỷ đồng TPCP 10 năm được bán hết với lãi suất 8,7 %/năm. Cũng với mức lãi suất này, phiên đấu thầu TPCP kỳ hạn 10 năm trong tháng 4/2014 đã bán được 2.000 tỷ đồng, đạt 100% lượng gọi thầu.
Cùng với tín hiệu khả quan từ phát hành sơ cấp loại TPCP dài hạn 10, 15 năm, việc phát hành loại TPCP có kỳ hạn 5 năm cũng thu được những thành công nhất định. Nếu như trong tháng 4/2014, Kho bạc Nhà nước huy động được 3.313 tỷ đồng TPCP loại kỳ hạn 5 năm, lãi suất trúng thầu trong vùng 7,12 - 7,8% thì cũng với lãi suất tương tự, giá trị trúng thầu TPCP kỳ hạn 5 năm trong tháng 5/2014 đã đạt 4.940 tỷ đồng. Và mới đây, chỉ tính riêng phiên ngày 12/6, kỳ hạn này đã huy động thành công thêm 1.000 tỷ đồng với lãi suất trúng thầu 7,18%/năm, thấp hơn 0,05%/năm so với lãi suất trúng thầu phiên trước đó (ngày 05/06/2014).
Việc các thành viên thị trường TPCP, phần lớn là các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính uy tín đẩy mạnh bỏ vốn mua TPCP các kỳ hạn dài ngoài yếu tố làm giảm áp lực trả nợ cho Nhà nước còn thể hiện sự tin tưởng vào tính ổn định của kinh tế vĩ mô Việt Nam trong tương lai. Đây là điều quan trọng và thành công từ phát hành TPCP dài hạn, dù phải thừa nhận tỷ lệ phát hành thành công TPCP dài hạn từ 5 năm trở lên so với các kỳ hạn ngắn khác còn khá khiêm tốn.
Ra đời từ năm 2009, thị trường TPCP chuyên biệt do Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) quản lý và vận hành đã hoạt động được gần 5 năm. Đến nay, thông qua hệ thống đấu thầu tại HNX, Kho bạc Nhà nước đã huy động được khoảng 570 nghìn tỷ đồng cho ngân sách nhà nước. Quy mô thị trường TPCP cũng tăng trưởng mạnh, tính đến tháng 5/2014, giá trị niêm yết trên thị trường TPCP đạt trên 620 nghìn tỷ đồng, tương đương 17,4% GDP, tăng gần 4 lần so với 2009.
Giao dịch thứ cấp trên thị trường TPCP cũng tăng từ 366 tỷ đồng/phiên năm 2009 lên gần 1.700 tỷ đồng/phiên năm 2013, tăng gần 4,5 lần so với kết quả năm 2009. Thành công này khiến thị trường trái phiếu Việt Nam được Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đánh giá là thị trường tăng trưởng theo quý nhanh nhất Đông Nam Á trong những năm gần đây.