Kết quả triển khai tích hợp thông tin cá nhân tại Việt Nam

Tính đến năm 2024, hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia (CSDLQG) đã tích hợp thành công nhiều thông tin quan trọng, điển hình là việc cấp mã số định danh cá nhân cho toàn bộ công dân Việt Nam. Đây là yếu tố nền tảng, giúp liên kết các loại dữ liệu khác và đóng vai trò như "chìa khóa" để truy xuất thông tin nhanh chóng, chính xác.

Đến nay, hơn 100 triệu mã số định danh cá nhân đã được cấp, cùng với việc hoàn thiện cấp thẻ căn cước công dân (CCCD) gắn chip cho 100% người dân đủ điều kiện. Điều này đã giúp đồng bộ hóa dữ liệu cá nhân, loại bỏ tình trạng trùng lặp thông tin giữa các cơ quan và đơn giản hoá nhiều thủ tục hành chính vốn tiêu tốn nhiều thời gian trước đây.

Một bước tiến quan trọng khác là việc tích hợp các thông tin liên quan đến giấy tờ hành chính vào CCCD và nền tảng định danh điện tử (VNeID). Đến nay, hơn 16,8 triệu dữ liệu bảo hiểm y tế, 10,2 triệu giấy phép lái xe và hơn 2,2 triệu dữ liệu đăng ký phương tiện được tích hợp thành công.

Thông tin sau khi được thu thập vào CSDL căn cước đã được đồng bộ hóa tới CSDLQG về dân cư. Kết quả thực hiện cho thấy đã có hơn 70% người dân được khảo sát đã thực hiện tích hợp thông tin vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thông qua thẻ căn cước và VNeID.

Ngoài việc thu thập thông tin cá nhân, quy trình thực hiện kết nối giữa CSDLQG về dân cư với CSDLQG, cơ sở dữ liệu chuyên ngành và hệ thống thông tin khác diễn ra khá hiệu quả.

Tính đến tháng 4/2024, CSDLQG về dân cư đã kết nối với 15 bộ ngành, 01 doanh nghiệp nhà nước (Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN), 3 doanh nghiệp viễn thông và 63 địa phương. Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng Cổng dịch vụ công trực tuyến quốc gia với 15 dịch vụ công thiết yếu, giúp tiết kiệm cho Nhà nước, xã hội gần 3.500 tỷ đồng/năm.

Đặc biệt, quá trình tích hợp CSDL cũng được cải tiến và thực hiện nghiêm túc, đảm bảo an toàn, bảo mật với sự giám sát của Bộ Công an. Số liệu thống kê cho thấy, hiện nay, có 96/124 Hệ thống thông tin đáp ứng các tiêu chí an toàn, an ninh mạng, (tương đương khoảng 77,4%); 103/124 Hệ thống thông tin đã thực hiện kiểm tra, đánh giá an toàn, an ninh mạng.

Thông tin sau khi thu thập được sao lưu thường xuyên tại cơ quan quản lý căn cước của Bộ Công an và được lưu trữ dự phòng, bảo mật. Hiện nay, CSDLQG về dân cư đã được thiết kế, xây dựng ở cấp độ 4 về mức độ đảm bảo an toàn thông tin. Qua đó, ngoại trừ các cơ quan bảo vệ pháp luật khai thác khi cá nhân vi phạm pháp luật, các trường hợp còn lại muốn khai thác dữ liệu phải được sự đồng ý của cá nhân người đó, kể cả các cơ quan, tổ chức chính trị.

Những thách thức trong triển khai tích hợp thông tin cá nhân

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai tích hợp thông tin cá nhân trong CSDLQG về dân cư tại Việt Nam cũng gặp phải một số khó khăn, thách thức sau:

Một là, các lỗ hổng bảo mật nội bộ như việc phân quyền truy cập chưa rõ ràng có thể dẫn đến nguy cơ rò rỉ dữ liệu. Bên cạnh đó, hệ thống CSDL cũng phải đối mặt với rủi ro mất mát dữ liệu, do sự cố kỹ thuật hoặc các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi. Tình trạng này đặt ra áp lực không nhỏ về tài chính và công nghệ khi hệ thống cần liên tục nâng cấp để đảm bảo an toàn.

Thêm vào đó, sự thiếu hụt về nguồn nhân lực có chuyên môn cao trong lĩnh vực bảo mật dữ liệu cũng là một trở ngại lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả vận hành và bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Hai là, về quyền yêu cầu cập nhật thông tin, công dân Việt Nam, người gốc Việt Nam và người đại diện hợp pháp có quyền yêu cầu điều chỉnh hoặc bổ sung thông tin cá nhân, để đảm bảo tính chính xác, kịp thời. Hiện nay, nhờ ứng dụng VNeID, người dân có thể chủ động sửa đổi thông tin, mà không cần trực tiếp đến cơ quan quản lý.

Tuy nhiên, quy định chỉ cho phép mỗi người thay đổi thông tin một lần để đảm bảo tính trung thực. Bên cạnh đó, việc thực hiện các thay đổi trực tuyến cũng đặt ra một số rủi ro về bảo mật khi toàn bộ quá trình diễn ra trên môi trường số, tiềm ẩn nguy cơ bị xâm nhập hoặc đánh cắp dữ liệu cá nhân.

Ba là, các cơ quan quản lý căn cước có trách nhiệm đảm bảo thông tin cá nhân được thu thập đầy đủ, chính xác và được nhập liệu một cách kịp thời. Điều này không chỉ yêu cầu quy trình thu thập và chuẩn hóa dữ liệu chặt chẽ, mà còn đòi hỏi sự phối hợp hiệu quả giữa các hệ thống CSDL chuyên ngành nhằm đảm bảo tính đồng nhất.

Với hạ tầng công nghệ hiện nay, việc nhập liệu vẫn phải trải qua nhiều bước phức tạp, chưa đạt được tốc độ xử lý tối ưu, dẫn đến sự chậm trễ trong cập nhật thông tin cho công dân.

Bốn là, mặc dù bảo vệ thông tin cá nhân là vấn đề luôn được quan tâm, nhưng hiện nay vẫn chưa có một hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng để có chế tài xử lý nghiêm minh đối với các hành vi khai thác trái phép dữ liệu cá nhân.

Năm là, trong các trường hợp đặc biệt, khi có sự không thống nhất giữa thông tin trong CSDLQG về dân cư và các CSDL chuyên ngành, cơ quan quản lý căn cước phải phối hợp với các cơ quan liên quan hoặc cá nhân để kiểm tra, điều chỉnh nhằm bảo đảm sự chính xác, nhất quán của thông tin cá nhân trong các cơ sở dữ liệu, qua đó giúp hạn chế rủi ro phát sinh trong các giao dịch hành chính và pháp lý. Quá trình nhập liệu vẫn xảy ra những thiếu sót, đặc biệt trong giai đoạn chuyển đổi số từ hồ sơ giấy sang dữ liệu điện tử...

Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tích hợp thông tin cá nhân trong tình hình mới

Để cải thiện hiệu quả tích hợp thông tin cá nhân và khắc phục những khó khăn, thách thức trên, thời gian tới cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

Thứ nhất, cần rà soát và hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách theo hướng quy định rõ ràng trách nhiệm của các bên liên quan, bao gồm các cơ quan quản lý, tổ chức cung cấp dịch vụ và cá nhân sử dụng thông tin. Quy định này giúp đảm bảo mỗi bên đều có nghĩa vụ cụ thể trong kiểm tra, xác minh và cập nhật dữ liệu cá nhân.

Quy trình tích hợp thông tin cá nhân còn khá mới mẻ, do đó, cần xây dựng các quy chuẩn rõ ràng, đặc biệt là các tiêu chuẩn kỹ thuật bắt buộc đối với phần mềm và hệ thống nhằm đảm bảo tính tương thích, bảo mật dữ liệu và vận hành hiệu quả.

Đối với người dân, cần hướng dẫn về quyền và nghĩa vụ của người dân khi cung cấp thông tin cá nhân, quy trình yêu cầu chỉnh sửa hoặc bổ sung thông tin sai sót, cũng như bảo đảm quyền được thông báo về dữ liệu của họ được sử dụng như thế nào và vào mục đích gì.

Thứ hai, để đảm bảo hệ thống CSDLQG về dân cư vận hành ổn định, an toàn, cần ưu tiên đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng kỹ thuật. Việc này bao gồm trang bị các thiết bị lưu trữ hiện đại, triển khai hệ thống quản trị cơ sở dữ liệu tiên tiến và xây dựng các trung tâm dữ liệu dự phòng tại nhiều khu vực.

Những biện pháp này sẽ giúp tăng cường độ tin cậy của hệ thống, giảm nguy cơ mất mát hoặc rò rỉ thông tin; đồng thời đảm bảo hoạt động thông suốt trong các tình huống sự cố.

Đồng thời, thực hiện đồng bộ hóa các tiêu chuẩn kỹ thuật giữa các cơ quan quản lý, hình thành bộ tiêu chuẩn chung của quốc gia về công nghệ thông tin nhằm đảm bảo khả năng kết nối và chia sẻ dữ liệu một cách hiệu quả.

Thứ ba, nâng cao trình độ, năng lực về công nghệ thông tin cho đội ngũ làm công tác này thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu về quản lý dữ liệu lớn, an ninh mạng và vận hành hệ thống để phát hiện và khắc phục kịp thời các lỗ hổng kỹ thuật.

Những người làm công tác nhập liệu tại các cơ quan nhà nước phải đảm bảo luôn cập nhật, nắm bắt các xu hướng công nghệ và biện pháp bảo mật mới nhất để ngăn chặn các hành vi lấy cắp dữ liệu của các tội phạm về an ninh mạng.

Thứ tư, cần đẩy mạnh tuyên tuyền về vai trò, ý nghĩa quan trọng của việc tích hợp thông tin cá nhân trong CSDLQG về dân cư để các cơ quan, tổ chức và người dân nâng cao nhận thức để thực hiện tốt công tác này.

Khi mọi người dân hiểu rõ lợi ích của việc tích hợp thông tin cá nhân vào CSDLQG về dân cư họ sẽ chủ động tham gia và tuân thủ các quy trình một cách hiệu quả hơn. Nhờ đó, quá trình tích hợp thông tin cá nhân sẽ ngày càng hoàn thiện, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tối ưu hóa dịch vụ công và đảm bảo an sinh xã hội cho người dân.

Tài liệu tham khảo:

1. Luật Căn cước năm 2023;

2. Luật Giao dịch điện tử năm 2023;

3. Báo Tin tức, Thông tấn xã Việt Nam (2024), “Kết nối các cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành”, https://baotintuc.vn/thoi-su/ket-noi-cac-co-so-du-lieu-quoc-gia-chuyen-nganh-20240410231936207.htm, (truy cập ngày: 13/01/2025);

4. Báo Tin tức, Thông tấn xã Việt Nam (2024), “Thủ tướng: Quyết liệt hơn để Đề án 06 mang lại lợi ích thiết thực cho người dân, doanh nghiệp”, https://baotintuc.vn/thoi-su/thu-tuong-quyet-liet-hon-de-de-an-06-mang-lai-loi-ich-thiet-thuc-cho-nguoi-dan-doanh-nghiep-20240610114619974.htm (truy cập ngày: 16/01/2025);

5. Tạp chí Tuyên giáo, Ban Tuyên giáo Trung ương (2024), “Kết nối các cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành”, https://www.tuyengiao.vn/ket-noi-cac-co-so-du-lieu-quoc-gia-chuyen-nganh-153738, (truy cập ngày: 16/01/2025).