Thời gian qua, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã nỗ lực triển khai đồng bộ các hệ thống ứng dụng và hệ thống hạ tầng CNTT hiện đại nhằm nâng cao năng lực quản lý, giám sát của UBCKNN. Kế hoạch ứng dụng CNTT giai đoạn 2016 - 2020 của UBCKNN được Bộ trưởng Bộ Tài chính phê duyệt ngày 21/4/2016 tại Quyết định số 855/QĐ-BTC đã cụ thể hóa nội dung các mục tiêu hiện đại hóa công tác quản lý, giám sát của UBCKNN đối với lĩnh vực chứng khoán và TTCK giai đoạn đến năm 2020.

Từ năm 2011 đến nay, UBCKNN đã từng bước hiện đại hóa CNTT, đưa nhiều hệ thống ứng dụng quan trọng vào công tác hỗ trợ và nâng cao công tác quản lý nhà nước về chứng khoán và giám sát hoạt động trên TTCK. Điều này được thể hiện trên các khía cạnh chính như sau:

Xây dựng chính sách trong lĩnh vực quản lý CNTT

UBCKNN đã hoàn thành một trong những nhiệm vụ quan trọng của công tác xây dựng kế hoạch và cơ chế chính sách, đó là trình Bộ Tài chính phê duyệt Kế hoạch ứng dụng CNTT của UBCKNN giai đoạn 2011 - 2015 và giai đoạn 2016 - 2020. Mục tiêu chính là thực hiện tin học hóa các quy trình nghiệp vụ để bảo đảm việc tổ chức, quản lý, giám sát TTCK công bằng, minh bạch, hiệu quả và hiện đại. Việc thực hiện kế hoạch trong hai giai đoạn này đã góp phần xây dựng và hoàn thiện cơ sở hạ tầng thông tin, tạo nền tảng phát triển chính phủ điện tử, từ đó tạo lập môi trường làm việc điện tử nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động quản lý, giám sát TTCK của UBCKNN.

Trong năm 2017, UBCKNN đã trình Bộ Tài chính ban hành thông tư số 134/2017/TT-BTC ngày 19/12/2017 về Hướng dẫn giao dịch điện tử trên TTCK (Thông tư 134), thay thế Thông tư số 87/2013/TT-BTC ngày 28/6/2013 nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý cho công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động giao dịch chứng khoán trực tuyến. Nội dung của Thông tư 134 quy định về nguyên tắc, thủ tục tổ chức giao dịch điện tử trong các hoạt động giao dịch chứng khoán trực tuyến, trao đổi thông tin điện tử liên quan đến chào bán chứng khoán ra công chúng, lưu ký chứng khoán, niêm yết chứng khoán; hoạt động quản lý công ty chứng khoán (CTCK), công ty quản lý quỹ (CTQLQ), công ty đầu tư chứng khoán; hoạt động công bố thông tin (CBTT) và các hoạt động khác liên quan đến TTCK theo quy định tại Luật Chứng khoán.

Xây dựng, triển khai các hệ thống ứng dụng CNTT cốt lõi, hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu (CSDL), dịch vụ công

Tính đến tháng 12/2017, UBCKNN đã xây dựng và đưa vào sử dụng hiệu quả các hệ thống ứng dụng quy mô lớn và các hệ thống CSDL cốt lõi, mang tính tích hợp cao của UBCKNN gồm: Hệ thống cổng thông tin điện tử của UBCKNN (Portal); Hệ thống CBTT (IDS); Hệ thống giám sát giao dịch trên TTCK (MSS); Hệ thống CSDL quản lý CTCK (SCMS); Hệ thống CSDL quản lý CTQLQ và Quỹ đầu tư chứng khoán (FMS); Hệ thống CSDL quản lý Nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN); Hệ thống CSDL quản lý Người hành nghề chứng khoán; Hệ thống CSDL phục vụ công tác Thanh tra; và Hệ thống Quản lý thống kê nội bộ.

Tất cả các hệ thống đều có độ sẵn sàng đạt tỷ lệ trên 95%, được đầu tư trang bị ở mức dự phòng nóng nên hầu hết không bị gián đoạn, thời gian hoạt động tương đối ổn định. Ngoài ra, UBCKNN còn hoàn thiện và đưa vào sử dụng hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức 3, đó là trong các hoạt động chào bán, phát hành chứng khoán của công ty đại chúng (CTĐC) và các hoạt động của CTCK, CTQLQ đầu tư chứng khoán.  

Hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật để triển khai các hệ thống ứng dụng CNTT

Từ một hệ thống hạ tầng CNTT với hầu hết các trang thiết bị được đầu tư từ lâu, không đầy đủ và hiệu năng yếu, đến nay UBCKNN đã xây dựng một hạ tầng kỹ thuật CNTT tương đối hoàn chỉnh và đồng bộ, đáp ứng cơ bản yêu cầu quản lý, giám sát của Ủy ban đối với thị trường.

Về hạ tầng truyền thông:

Tại Trụ sở cơ quan UBCKNN và các đơn vị trực thuộc đều đã tổ chức các hệ thống mạng nội bộ. Hệ thống mạng nội bộ tại các đơn vị của UBCKNN đã phát huy vai trò là phương tiện hạ tầng quan trọng để trao đổi thông tin, dữ liệu và thư điện tử giữa các đơn vị thuộc UBCKNN được diễn ra nhanh chóng, hiệu quả và an toàn.

Hệ thống mạng diện rộng hình thành các kết nối cục bộ giữa UBCKNN và mạng diện rộng của Bộ Tài chính, đồng thời kết nối với tất cả các đơn vị của UBCKNN và các đơn vị trong ngành Chứng khoán - các Sở Giao dịch Chứng khoán và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD).

Về máy chủ và các thiết bị lưu trữ CNTT:

Tính đến hết năm 2017, UBCKNN đã trang bị 63 máy chủ. Hệ thống máy chủ được đầu tư, trang bị đều được quy hoạch, quản lý và sử dụng đúng với hiệu quả cao. Các dòng máy chủ lớn và hiện đại, có khả năng lưu trữ nhiều dữ liệu, mức độ an toàn cao với cấu hình tốt, đáp ứng yêu cầu về hiệu năng của hệ thống ứng dụng. Các hệ thống CSDL cốt lõi đều có hạ tầng lưu trữ SAN¹ độc lập với dung lượng lưu trữ ở tầm trung. Dung lượng của hạ tầng lưu trữ đối với một số hệ thống lớn trong đó có Hệ thống IDS và Hệ thống MSS đã sử dụng ở mức cao trên 90%.

- Về giải pháp và thiết bị đảm bảo an toàn bảo mật:                        

Từ một hệ thống CNTT nhỏ, trang bị hạ tầng còn yếu và thiếu, đến nay hệ thống CNTT của UBCKNN được trang bị một số giải pháp và sản phẩm bảo mật bao phủ đầy đủ ở cả mức hạ tầng mạng và mức ứng dụng. Hệ thống CNTT của UBCKNN đã từng bước được trang bị và đưa vào sử dụng rất nhiều những giải pháp an toàn bảo mật mang tính toàn diện, phù hợp nhu cầu và hiệu năng của hệ thống CNTT của UBCKNN. Các hệ thống thiết bị và giải pháp An toàn bảo mật này là những cấu phần rất quan trọng trong hạ tầng CNTT của UBCKNN để đảm bảo an ninh thông tin cho hệ thống và các ứng dụng CNTT đang được sử dụng tại UBCKNN.

Xây dựng nhân lực trong lĩnh vực CNTT

Để xây dựng một đội ngũ cán bộ công chức có đủ trình độ và năng lực để thực hiện nhiệm vụ xây dựng ứng dụng CNTT trong lĩnh vực chứng khoán, UBCKNN đã thực hiện một số giải pháp để hoàn thiện cơ cấu tổ chức và xây dựng đội ngũ cán bộ CNTT đủ về số lượng và chất lượng, đáp ứng nhu cầu của UBCKNN như hoàn thiện tổ chức, chức năng nhiệm vụ của Cục CNTT để đáp ứng đồng thời hai chức năng là thực hiện quản lý nhà nước về lĩnh vực công nghệ tin học, đồng thời thực hiện vai trò trực tiếp triển khai hoạt động công nghệ của cơ quan.

Kết quả đạt được của công tác ứng dụng CNTT

Thứ nhất, xây dựng và hình thành hạ tầng công nghệ hoàn chỉnh, đảm bảo an toàn bảo mật, làm nền tảng cho việc triển khai các ứng dụng cốt lõi toàn ngành. Hạ tầng kỹ thuật trong giai đoạn này đã được xây dựng đồng bộ và hiện đại để đảm bảo tính liên thông giữa các hệ thống, đảm bảo khả năng triển khai các hệ thống thông tin, CSDL có quy mô toàn ngành. Hệ thống máy chủ được bổ sung cả về số lượng và chất lượng, đảm bảo yêu cầu xử lý dữ liệu tập trung. Trang bị hệ thống máy tính cá nhân đồng bộ, có cấu hình phù hợp, sử dụng các phần mềm thương mại có bản quyền để tăng tính an toàn và bảo mật của hệ thống.

Thứ hai, nâng cao năng lực quản lý, giám sát TTCK để bảo vệ nhà đầu tư và nâng cao tính minh bạch, công bằng của TTCK trong việc tiếp cận thông tin công bố: Hệ thống MSS và Hệ thống IDS được đưa vào vận hành khai thác từ năm 2013 và được nâng cấp phiên bản mới vào năm 2016. Từ khi được đưa vào sử dụng, 02 Hệ thống này thực sự trở thành một công cụ hỗ trợ đắc lực cho hoạt động giám sát của UBCKNN nhằm đảm bảo các hoạt động giao dịch trên TTCK tuân thủ các điều khoản của Luật Chứng khoán và quy định khác có liên quan; Tăng cường bảo vệ các nhà đầu tư trên thị trường thông qua khả năng thiết lập các tiêu chí cảnh báo sớm, cũng như thực hiện những tiêu chí cảnh báo theo tin đồn, thông tin bất thường, tăng cường sự công bằng, minh bạch trong những thông tin công bố.

Tính đến nay đã có hơn 1.600 công ty đại chúng (CTĐC) đăng ký và thực hiện công bố thông tin (CBTT) điện tử qua hệ thống này. Hệ thống IDS cũng đã tiếp nhận trên 70.000 báo cáo và CBTT của các CTĐC. Thông tin nhanh chóng được xử lý và công bố công khai trên thị trường giúp các đối tượng tham gia thị trường được tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng và công bằng.

Thứ ba, xây dựng hệ thống CNTT để quản lý giám sát các thành viên thị trường như: CTCK (Hệ thống SCMS); CTQLQ và quỹ đầu tư chứng khoán, ngân hàng lưu ký giám sát, Văn phòng đại diện/Chi nhánh CTQLQ nước ngoài tại Việt Nam (Hệ thống FMS); Người hành nghề chứng khoán (Hệ thống người hành nghề chứng khoán), Nhà đầu tư nước ngoài - ĐTNN (Hệ thống FIMS). Đến nay đã có 100% các thành viên thị trường tham gia sử dụng các hệ thống CNTT để báo cáo và CBTT trên cổng thông tin điện tử UBCKNN với số lượng: 79 CTCK, 44 CTQLQ, 06 ngân hàng giám sát, 21 văn phòng đại diện CTQLQ nước ngoài tại Việt Nam.

Thứ tư, hiện đại hóa hệ thống CNTT góp phần cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến: Cổng thông tin điện tử của UBCKNN được xây dựng và nâng cấp, đáp ứng là cổng giao tiếp giữa UBCKNN với người dân và doanh nghiệp. Cổng thông tin điện tử kết nối các chương trình ứng dụng để tiếp nhận và công bố các báo cáo điện tử từ CTĐC, CTCK, các CTQLQ và quỹ đầu tư. Việc cung cấp các dịch vụ công của ngành Chứng khoán theo Quyết định số 1605/QĐ-TTg ngày 27/8/2010 của Thủ tướng Chính phủ từ mức độ 3 trở lên đã được triển khai, đã đưa vào hoạt động, khai thác.

Thứ năm, đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong công tác quản lý nội bộ của UBCKNN: Triển khai rộng rãi các ứng dụng trong công tác quản lý nội bộ tại các đơn vị thuộc UBCKNN như: Chương trình quản lý văn bản điều hành tại UBCKNN, Chương trình quản lý tài sản ngành Tài chính, chương trình kế toán hành chính sự nghiệp IMAS. Đây là các chương trình phần mềm dùng chung được triển khai tại Bộ Tài chính nhằm đảm bảo tính thống nhất và tiết kiệm chi phí. Trong giai đoạn này, UBCKNN tiếp tục triển khai các ứng dụng phục vụ hoạt động nội bộ của đơn vị.

Mục tiêu và những nội dung cơ bản phát triển CNTT giai đoạn 2018 - 2020

Mục tiêu phát triển CNTT giai đoạn 2018 - 2020:

- Tiếp tục thực hiện cung cấp dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân, doanh nghiệp; đảm bảo khả năng tiếp cận và sử dụng thông tin, dịch vụ thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp và các tổ chức.

- Phát triển và hoàn thiện các hệ thống thông tin, CSDL phục vụ nhiệm vụ quản lý và giám sát hoạt động chứng khoán và TTCK của UBCKNN.

- Tiếp tục hiện đại hóa hạ tầng CNTT tại UBCKNN theo hướng đồng bộ, tập trung đạt hiệu năng cao nhưng vẫn đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả cao. Hoàn thiện hệ thống giải pháp đảm bảo an toàn bảo mật, an ninh thông tin và an toàn dữ liệu hệ thống CNTT của UBCKNN.

- Tiếp tục thực hiện ứng dụng CNTT toàn diện trong hoạt động quản lý điều hành và quản trị nội bộ của UBCKNN.

Những nội dung cơ bản phát triển ứng dụng CNTT 2018 - 2020:

Ứng dụng CNTT trong nội bộ cơ quan nhà nước

- Hiện đại hóa công tác quản lý nội bộ ngành: Phối hợp với Cục Tin học & Thống kê Tài chính - Bộ Tài chính tiếp tục duy trì, tiếp nhận, nâng cấp và triển khai toàn UBCKNN các ứng dụng dùng chung của ngành Tài chính về quản lý tài chính, quản lý tài sản nội bộ ngành.

- Phối hợp xây dựng, triển khai ứng dụng quản lý nhân sự và duy trì vận hành sử dụng ứng dụng quản lý thi đua khen thưởng; vận hành hệ thống hỗ trợ chỉ đạo, điều hành điện tử đa phương tiện Bộ Tài chính.

Ứng dụng CNTT phục vụ người dân và doanh nghiệp

- Nâng cấp Cổng thông tin điện tử của UBCKNN đảm bảo thông tin trên Cổng thông tin điện tử phản ánh đầy đủ, liên tục các mặt hoạt động về chứng khoán và TTCK của UBCKNN. Tạo môi trường hỗ trợ các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài tra cứu các thông tin cần thiết trong việc đầu tư tại Việt Nam; xây dựng trang chuyên biệt phục vụ công tác CBTT; tích hợp các dịch vụ công trực tuyến…, tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân đăng ký, kê khai theo các quy định hiện hành.

- Đẩy mạnh xây dựng, triển khai mới ứng dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 trở lên theo lộ trình đã được Chính phủ phê duyệt và nhu cầu thực tế của Bộ Tài chính nhằm phục vụ người dân, doanh nghiệp và các tổ chức theo định hướng tại Quyết định số 1819/QĐ-TTg² và Nghị quyết số 36a/NQ-CP³, để phục vụ người dân tốt hơn, tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia, trong đó tiếp tục nâng cao chất lượng các nhóm dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 mà UBCKNN đang cung cấp. Nghiên cứu triển khai một số dịch vụ công trực tuyến đạt mức độ 4.

 Xây dựng, hoàn thiện các Hệ thống thông tin, CSDL chuyên ngành:

- Tiếp tục thực hiện nâng cấp một số hệ thống CSDL của UBCKNN như: Hệ thống CSDL quản lý CTCK, hệ thống CSDL quản lý CTQLQ và quỹ đầu tư chứng khoán, hệ thống CSDL quản lý người hành nghề chứng khoán, hệ thống CSDL quản lý nhà ĐTNN… nhằm đáp ứng yêu cầu tổng hợp phân tích theo các tiêu chí khai thác thông tin phục vụ công tác dự báo và lập báo cáo.

- Ứng dụng hiệu quả hệ thống chuẩn hóa và tích hợp các hệ thống CSDL hiện có tại UBCKNN theo kiến trúc hướng dịch vụ (Service Oriented Architechture - gọi tắt là SOA) hỗ trợ cho việc phát triển và tích hợp các hệ thống ứng dụng và dịch vụ mới, đáp ứng các yêu cầu về chia sẻ, trao đổi dữ liệu và tái sử dụng các dữ liệu sẵn có, tiết kiệm kinh phí, thời gian và nhân lực.

 Phát triển nguồn nhân lực:

- Hoàn thiện mô hình Cục CNTT -  đơn vị đóng vai trò quản lý, giám sát và phát triển ứng dụng CNTT của UBCKNN nhằm phát huy hết hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực công nghệ tin học, đồng thời thực hiện vai trò trực tiếp triển khai hoạt động công nghệ của UBCKNN.

- Tiếp tục xây dựng và phát triển nguồn nhân lực công nghệ tin học có trình độ cao; xây dựng chính sách để thu hút đội ngũ tin học có chất lượng; xây dựng chính sách đào tạo toàn diện về tin học cho đội ngũ cán bộ để bảo đảm UBCKNN có đội ngũ cán bộ tin học có đủ trình độ nắm bắt, đánh giá và triển khai các công nghệ tiên tiến.

- Đào tạo tập huấn cho cán bộ trong toàn ngành Chứng khoán có khả năng sử dụng thuần thục các chương trình ứng dụng CNTT phục vụ hoạt động nghiệp vụ chuyên môn trong lĩnh vực chứng khoán. Tiếp tục cử cán bộ CNTT tham gia các đoàn khảo sát, nghiên cứu và học tập mô hình kiến trúc các hệ thống ứng dụng CNTT của các nước có TTCK phát triển.

Phát triển hạ tầng kỹ thuật

- Phát triển, hoàn thiện hệ thống hạ tầng hiện đại và thống nhất của ngành Chứng khoán trên nền hạ tầng truyền thông của mạng truyền thông Bộ Tài chính. 

- Thực hiện nâng cấp hạ tầng CNTT hiện có của UBCKNN theo hướng hiện đại, toàn diện, đáp ứng các yêu cầu: triển khai các ứng dụng mới, tập trung và có quy mô lớn của UBCKNN; mở rộng kết nối với các Bộ, ban, ngành có liên quan, các thành viên tham gia thị trường.

- Tiếp tục triển khai hướng dẫn giao dịch điện tử trên TTCK: hỗ trợ kỹ thuật và giám sát áp dụng chữ ký số công cộng trong giao dịch điện tử giữa UBCKNN và các CTCK, CTQLQ và thành viên lưu ký; giám sát áp dụng chữ ký số chuyên dùng đối với các giao dịch điện tử giữa UBCKNN và các SGDCK, VSD.

- Đảm bảo vận hành liên tục, ổn định các hệ thống CNTT và hạn chế tối đa các nguy cơ mất an toàn thông tin, duy trì hoạt động thuê đối tác thực hiện kiểm tra, đánh giá an ninh mạng hàng năm tại cơ quan UBCKNN.

- Giám sát thường xuyên đảm bảo tính tuân thủ các chính sách, quy định về an toàn thông tin của ngành Tài chính. Rà soát cập nhật và ban hành mới các quy chế bảo đảm an toàn thông tin phù hợp quy định chung của ngành và đặc thù của UBCKNN.