Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 7, sáng 7/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về "Phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022". Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã giải trình, làm rõ nhiều nội dung đại biểu Quốc hội nêu.

Dự báo thực hiện dự toán căn cứ số thực hiện tại thời điểm báo cáo

Liên quan đến vấn đề số liệu thực hiện dự toán ngân sách năm 2022 chênh lệch so với số quyết toán, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, tại Kỳ họp tháng 10/2022, Bộ Tài chính có báo cáo tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 và dự báo việc thực hiện dự toán. Khi dự báo, Bộ Tài chính căn cứ vào số thực hiện tại thời điểm báo cáo. Bộ Tài chính có thể lấy số thực hiện này chính xác trong 1 phút hoặc chậm nhất là 1 giờ. Bởi khi có số liệu thu chi ngân sách ra Kho bạc Nhà nước, sẽ có thông báo ngay cho Bộ trưởng thời điểm này thu, chi được bao nhiêu. Tuy nhiên, phần dự báo liên quan đến các vấn đề phát sinh cuối năm, nên số liệu có sự chênh lệch.

Theo Bộ trưởng, 2022 là năm chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19, những tháng đầu năm tăng trưởng rất thấp, nhưng nhảy vọt lên bắt đầu từ quý III/2022 đến cuối năm chúng ta tăng trưởng 8,02%. Điều này thể hiện nỗ lực rất lớn trong thúc đẩy sản xuất, kinh doanh để tăng trưởng GDP, từ đó thu ngân sách cũng tăng lên.

Chi chuyển nguồn để cải cách tiền lương cao

Về vấn đề số chuyển nguồn cao được đại biểu nêu, Bộ trưởng thông tin, số chuyển nguồn của ngân sách năm 2022 sang năm 2023 gồm thực hiện cải cách tiền lương là khoảng 432.350 tỷ đồng, chiếm 37,7%; chi đầu tư phát triển là 313.165 tỷ đồng, chiếm 27,3%; tăng thu tiết kiệm chi là 287.374 tỷ đồng, chiếm 25%; các khoản chi được cấp có thẩm quyền bổ sung sau ngày 30/9 là 20.379 tỷ đồng, chiếm 1,8%; kinh phí giao tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp và các cơ quan nhà nước là 9.986 tỷ đồng, chiếm 0,87%; kinh phí nghiên cứu khoa học là 4.160 tỷ đồng và kinh phí mua sắm thiết bị...

Như vậy, chi chuyển nguồn cao là chủ yếu do các nguồn lực được chuyển theo quy định pháp luật, đặc biệt là nguồn tích luỹ qua các năm để thực hiện cải cách tiền lương rất cao. Thứ hai là những nhiệm vụ được ký hợp đồng và thực hiện trong năm nhưng chưa được thanh toán thì được chuyển nguồn sang năm sau theo quy định pháp luật. 

"Bộ Tài chính sẽ cố gắng, đặc biệt là các bộ, ngành, địa phương cũng phải cố gắng để thanh toán ngay trong năm, giảm dần số chuyển nguồn", Bộ trưởng đề nghị.

Giải ngân thường tập trung vào những tháng cuối năm

Liên quan ý kiến đại biểu nêu về chi đầu tư thấp, Bộ trưởng cho hay, đầu năm tỷ lệ giải ngân của hầu hết các địa phương đều thấp, như 5 tháng đầu năm 2024 chỉ giải ngân được 17%. Nguyên nhân là bởi những tháng đầu năm, các đơn vị thường sẽ tập trung vào làm công tác chuẩn bị đầu tư, lập dự án, phê duyệt dự án, lập thiết kế, tổng dự toán, phê duyệt thiết kế, tổng dự toán, đền bù, giải phóng mặt bằng, mời thầu, đấu thầu, lúc đó hợp đồng kinh tế mới triển khai... Tỷ lệ giải ngân thường sẽ cao vào cuối năm, nhưng cũng phụ thuộc vào khâu chuẩn bị thủ tục đầu tư.

Bộ trưởng cũng làm rõ về nội dung đại biểu nêu liên quan đến chi ngân sách cho các địa phương như tu bổ, sửa chữa các tuyến đường quốc lộ đi qua. Theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, ngân sách Trung ương chỉ đảm nhiệm nhiệm vụ chi của ngân sách Trung ương. Các tuyến đường quốc lộ do Bộ Giao thông vận tải quản lý, vì vậy kinh phí sửa chữa, duy tu bảo dưỡng thì được phân bổ cho Bộ Giao thông vận tải kiểm soát và thực hiện nhiệm vụ chi.

"Những tuyến đường Bộ Giao thông vận tải phân cấp về tỉnh, kể cả những tuyến đường quốc lộ thì Bộ Tài chính sẽ cấp ngân sách để tỉnh sửa chữa. Nếu phân cấp các tuyến đường cho các tỉnh mà đường quốc lộ đi qua thì các tỉnh có thể làm việc với Bộ Giao thông vận tải để phân cấp quản lý nguồn, sau đó chuyển văn bản về Bộ Tài chính để phân bổ cho các tỉnh chủ động, kịp thời sửa chữa", Bộ trưởng giải trình.

Quan tâm đến bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn

Trả lời ý kiến đại biểu liên quan đến đánh giá nợ đọng xây dựng cơ bản, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, cơ quan tài chính tổng hợp các khoản nợ từ các bộ, ngành và các địa phương. Qua số liệu, Bộ Tài chính nhận thấy nợ ở các bộ, ngành trung ương rất ít, cơ bản là các khoản nợ ở địa phương, đặc biệt từ ngân sách tỉnh, huyện là có khoản nợ nhiều.

Lý do là khi bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn, những khoản để thanh toán cho các dự án bố trí thiếu, sót hoặc chưa bố trí. Cho nên bố trí đầu tư công trung hạn cho dự án mới thì những dự án cũ dù đã hoàn thành hoặc có khối lượng nhưng không được bố trí kinh phí. Do đó, HĐND hoặc UBND các cấp phải kiểm soát vấn đề này. Ngoài ra, theo Bộ trưởng, có dự án thủ tục đầu tư còn thiếu, cần phải điều chỉnh chủ trương đầu tư hay tổng mức đầu tư, nhưng cũng không được hoàn thiện kịp thời, do đó, ngân sách địa phương cũng không bố trí kịp thời.

Một vấn đề nữa được Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu đó là, khi hoàn thành khối lượng công trình, lên phiếu giá công trình nhưng chưa gửi đến UBND các cấp để xác định các khoản nợ, hay những công trình quyết toán đã hoàn thành phê duyệt quyết toán nhưng chưa được đề xuất để bố trí vào kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn. Khi chưa được đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn, thì đương nhiên không được đưa vào kế hoạch đầu tư công hàng năm, như vậy UBND các cấp chưa cấp cho chủ đầu tư.

"Chúng tôi đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo UBND huyện và các chủ đầu tư rà soát các khoản này, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, hàng năm phải bổ sung vào để thanh toán cho doanh nghiệp, tránh thiệt thòi cho doanh nghiệp", Bộ trưởng đề nghị.

Nguồn thu từ xổ số kiến thiết để lại 100% cho địa phương

Đối với ý kiến đại biểu nêu về nguồn thu và nhiệm vụ chi từ khoản thu xổ số kiến thiết, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, hiện nay nguồn thu từ xổ số kiến thiết không cân đối vào ngân sách mà để lại cho địa phương 100% để địa phương đầu tư cho các công trình giáo dục, y tế và cho chương trình mục tiêu quốc gia.

Đối với những tỉnh chưa cân đối được ngân sách, khi lập dự toán đầu tư hàng năm, Bộ Tài chính tập hợp các khoản chi đầu tư để hỗ trợ cân đối, cấp cân đối về ngân sách các tỉnh, từ đó chi cho đầu tư cơ sở hạ tầng thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương. Do đó, dùng khoản này chi cho các công trình hạ tầng thuộc nhiệm vụ chi của địa phương là phù hợp. Như vậy, phân bổ của ngân sách trung ương cho đầu tư xây dựng trụ sở cấp xã không phải là nhiệm vụ của ngân sách trung ương, nhưng ngân sách trung ương sẽ cấp gián tiếp thông qua tỉnh để cấp cho các đơn vị trong tỉnh.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định, Bộ Tài chính sẽ tiếp thu tất cả các ý kiến của đại biểu Quốc hội để tiếp tục hoàn thiện các giải pháp quản lý, điều hành ngân sách tốt hơn và công tác quyết toán ngân sách được hoàn thiện.