Theo Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Hữu Nghiệp, từ đầu năm 2016 đến nay, nợ thuế không thu hồi được do các Chi cục Hải quan ban hành quyết định ấn định thuế trong nghiệp vụ kiểm tra sau thông quan về trị giá tính thuế đã phát sinh khoảng 83 tỷ đồng, khó có khả năng thu hồi. Nguyên nhân chủ yếu từ các doanh nghiệp mới thành lập nhập khẩu ồ ạt các lô hàng với giá khai báo rất thấp rồi sau đó ngừng hoạt động, trốn tránh sự kiểm tra của cơ quan Hải quan.

Trước thực trạng này, các Chi cục cần nâng cao tinh thần trách nhiệm, kiên quyết không để xảy ra tình trạng doanh nghiệp mới thành lập nhập khẩu ồ ạt các lô hàng với giá khai báo rất thấp rồi sau đó ngừng hoạt động, gây bức xúc trong cộng đồng doanh nghiệp về sự cạnh tranh không lành mạnh, gây mất ổn định thị trường của đối tượng doanh nghiệp này.

Để hạn chế tình trạng doanh nghiệp lợi dụng chính sách thông thoáng để gian lận thương mại và nợ xấu không thu hồi được khi Chi cục ban hành quyết định ấn định thuế, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đề nghị lãnh đạo các đơn vị phát huy công tác phối kết hợp giữa các đội nghiệp vụ trong Chi cục, giữa Chi cục và Chi cục Kiểm tra sau thông quan, giữa Chi cục và Đội Kiểm soát Hải quan; giữa Chi cục với Cục Thuế, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh để truy tìm các doanh nghiệp cố tình trây ỳ không nộp thuế hoặc ngừng hoạt động.

Chi cục trưởng Chi cục Hải quan chịu trách nhiệm với lãnh đạo Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh nếu để xảy ra tình trạng doanh nghiệp nhập khẩu hàng loạt rồi ngừng hoạt động như trong thời gian vừa qua, gây thất thu cho NSNN.

Đối với các khoản nợ phát sinh do ấn định thuế, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan chỉ đạo bộ phận đốc thu khẩn trương truy tìm doanh nghiệp để thu hồi nợ nộp NSNN. Trong trường hợp doanh nghiệp né tránh, không hoạt động tại trụ sở đăng kí thì phối hợp với Cục Thuế và Sở Kế hoạch và Đầu tư  TP. Hồ Chí Minh để xử lý theo thẩm quyền. 

Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh cho rằng, các giải pháp trên chỉ là tạm thời để quản lý đối với doanh nghiệp lợi dụng sơ hở của chính sách thông thoáng để gian lận thương mại. Hiện nay các doanh nghiệp đều căn cứ quy định tại Điều 25 Thông tư số 38/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính để quyết định “không đồng ý tham vấn” khi cơ quan Hải quan yêu cầu.

Do đó, hồ sơ bắt buộc phải thông quan theo giá khai báo của doanh nghiệp và chuyển bộ phận kiểm tra sau thông quan. Chi cục Hải quan ban hành quyết định mời doanh nghiệp đến làm việc nhưng doanh nghiệp trì hoãn không đến hoặc xin lùi thời gian kiểm tra để tiếp tục nhập khẩu. Để ngăn chặn việc lợi dụng của DN, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh kiến nghị Tổng cục Hải quan nghiên cứu, trình Bộ Tài chính xem xét sửa đổi Thông tư số 38/2015/TT-BTC ngày 25-3-2015 theo hướng sau:

doanh nghiệp hoạt động chưa đủ 2 năm hoặc doanh nghiệp có vi phạm pháp luật hải quan thuộc thẩm quyền xử lý của cấp Cục. doanh nghiệp muốn thông quan hàng hóa phải đặt khoản bảo đảm, nộp vào tài khoản tạm thu số tiền tương đương mức giá tham chiếu. 

Theo quy định hiện nay khi tham vấn bác bỏ giá khai báo: doanh nghiệp khai bổ sung, Hải quan theo dõi trong 5 ngày, quá 5 ngày doanh nghiệp không nộp thuế bổ sung thì Hải quan chấp nhận giá khai báo, thông quan hàng, chuyển hồ sơ sang bộ phận sau thông quan. Nên cần phân định rõ hoạt động tham vấn và kiểm tra sau thông quan là 2 lĩnh vực độc lập, đều có tầm quan trọng ngang nhau.

Vì vậy khi tham vấn đề nghị rút ngắn thời gian từ 30 ngày xuống 20 ngày và quy định Hải quan phải ban hành Quyết định ấn định thuế khi bác bỏ giá khai báo, cập nhật tiền thuế phải nộp vào hệ thống kế toán tập trung và doanh nghiệp phải có nghĩa vụ chấp hành nộp thuế, sau đó nếu không đồng ý thì thực hiện quyền khiếu nại theo Luật định.

Trước đó, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đã chỉ đạo các chi cục thực hiện ngay các giải pháp: Trường hợp doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa có giá khai báo thấp so với mức giá tham chiếu hiện hành và cơ sở dữ liệu có sẵn của cơ quan Hải quan.

Chi cục trưởng Chi cục Hải quan chỉ đạo các Đội nghiệp vụ thực hiện tra cứu trên hệ thống quản lý rủi ro để phân loại DN. Nếu doanh nghiệp xếp hạng 6 và hạng 7, chỉ đạo ban hành quyết định kiểm tra sau thông quan ngay khi có thể.

Nếu đến thời hạn kiểm tra mà doanh nghiệp không đến làm việc, Chi cục Hải quan căn cứ Điều 142 khoản 4 mục c Thông tư số 38/2015/TT-BTC ngày 25-3-2015 của Bộ Tài chính để ra quyết định ấn định thuế, nhập dữ liệu ngay vào hệ thống kế toán tập trung để doanh nghiệp không đăng ký được lô hàng tiếp theo.

Nếu đến thời hạn kiểm tra mà doanh nghiệp có văn bản xin lùi thời hạn kiểm tra, Chi cục Hải quan chỉ đạo cho Đội Quản lý Thuế thông tin ngay cho Đội Thủ tục theo dõi và chưa thông quan nếu doanh nghiệp tiếp tục đăng ký lô hàng tiếp theo.

Chi cục Hải quan mời doanh nghiệp đến làm việc và chỉ đạo Bộ phận kiểm tra sau thông quan làm việc ngay để kết luận về giá tính thuế, ban hành Thông báo kết quả kiểm tra sau thông quan, nhập dữ liệu ngay vào hệ thống kế toán tập trung để doanh nghiệp nộp thuế bổ sung (nếu bác bỏ giá khai báo).