Nhiều yếu tố thuận chiều

Theo các chuyên gia kinh tế, công tác điều hành tỷ giá của NHNN trong năm 2021 có rất nhiều yếu tố thuận chiều dù bối cảnh dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp. Thứ nhất, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã tuyên bố bắt đầu cắt giảm quy mô chương trình mua tài sản từ đầu tháng 11. Đây là động thái đầu tiên của Fed trong việc “hãm dòng chảy” sự hỗ trợ khổng lồ mà cơ quan này đã dành cho thị trường và nền kinh tế trong đại dịch COVID-19.

Theo đó, Fed sẽ giảm mỗi tháng 15 tỷ USD trong quy mô của chương trình. Trước khi cắt giảm, chương trình có quy mô 120 tỷ USD mỗi tháng. Nhiều ngân hàng trung ương khác tại Liên minh châu Âu, hay Vương quốc Anh cũng khẳng định chưa vội tăng các mức lãi suất điều hành.

Thứ hai, cán cân thương mại hàng hóa Việt Nam xuất siêu trở lại trong tháng 9 với giá trị 360 triệu USD và tiếp tục đạt 1,1 tỷ USD trong tháng 10, đã kéo mức nhập siêu 10 tháng đầu năm 2021 xuống còn 1,45 tỷ USD. 

Thứ ba, trong tuần đầu tháng 11, NHNN đã mua vào khoảng gần 1,3 tỷ USD tăng cường dự trữ ngoại hối ở mức giá 22.750 VND/USD trước khi giảm giá mua vào xuống 22.650 VND/USD. Điều này cũng cho thấy nguồn cung USD trên thị trường Việt Nam hiện khá dồi dào. 

Trước đó, ngày 11/8/2021, NHNN đã điều chỉnh giá niêm yết mua vào USD với bước giảm mạnh chưa từng có trong nhiều năm gần đây, trong chuỗi mua ròng ngoại tệ đặc biệt mạnh kể từ năm 2016 cũng như trong các phương thức giao dịch mà cơ quan này áp dụng. Cụ thể, mức giá mua vào USD của Sở Giao dịch NHNN đã lùi về mức 22.750 VND/USD, tức giảm tới 225 VND so mức áp dụng liền trước đó, ngày 8/6/2021 đã giảm giá mua ngoại tệ xuống 22.975 VND/USD.

Góp phần ổn định nền kinh tế

Giới phân tích nhận định, một phần sự chủ động, linh hoạt trong công tác điều hành tỷ giá có được là kết quả khá khả quan trong các hoạt động tương tác của mối quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ. Cụ thể, Việt Nam đã khá mạnh mẽ, chủ động trong việc gỡ bỏ mối hoài nghi “thao túng tiền tệ” cách đây ít lâu từ phía đối tác.

Minh chứng rõ nét nhất là việc ngày 19/7/2021, Mỹ đã chính thức đưa ra kết luận về mối hoài nghi trên và khẳng định sẽ không có các biện pháp hạn chế thương mại đối với Việt Nam, liên quan quan ngại vấn đề “thao túng tiền tệ” kéo dài hơn hai năm trước đây.

Bên cạnh đó, NHNN dù vẫn có nhu cầu tăng dự trữ ngoại hối nhưng chỉ mua với mức giá ngày càng thấp hơn so trước kia và là mua có điều kiện. Dự trữ ngoại hối cập nhật gần nhất đã vượt mốc hơn 100 tỷ USD, chưa tính đến 7 - 8 tỷ USD đã mua được từ đầu năm đến nay ở các hợp đồng kỳ hạn đã thực hiện vào đầu quý III/2021, theo đó nâng mức dự trữ ngoại hối của Việt Nam bảo đảm an toàn cao hơn chuẩn của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF). 

Chuyên gia kinh tế cao cấp của Văn phòng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Dorsati Madani đánh giá, năm 2020, Việt Nam nhận 17 tỷ USD kiều hối, tiếp tục nằm trong nhóm 10 nước nhận kiều hối lớn nhất thế giới. Việt Nam duy trì được vị thế tích cực với dự trữ ngoại hối tăng lên trong nửa đầu năm 2021, riêng giai đoạn tháng 12/2020 đến tháng 4/2021, Việt Nam tích lũy được thêm sáu tỷ USD dự trữ ngoại hối. Lượng kiều hối năm 2021 có thể sẽ không suy giảm so năm 2020. 

Việc điều chỉnh hình thức can thiệp mua ngoại tệ giao ngay (giảm VND) khiến tỷ giá VND/USD trên các thị trường LNH, thị trường 1, thị trường phi chính thức cũng theo xu thế giảm. Hành động điều chỉnh giá mua của NHNN tác động tích cực đến tình hình nhập khẩu, bảo đảm sản xuất của nền kinh tế được ổn định, không bị đứt gãy trong bối cảnh đại dịch.

Việc NHNN trở lại mua ngoại tệ giao ngay như trên có chủ ý tạo nguồn tiền cung ứng mới và tức thời cho thị trường, thêm điều kiện tạo nguồn vốn dồi dào và bình ổn lãi suất, hoặc tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại hạ được tiếp lãi suất, nới lỏng tiền tệ hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn.

Mặt khác, với lượng kiều hối và số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chảy vào Việt Nam lớn, nên lượng USD ngoài ngân hàng và nhu cầu găm giữ ngoại tệ, đặc biệt là USD tăng cao. Hiện tại, NHNN duy trì mức lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng USD là 0%.

Mức lãi suất này rất kém hấp dẫn nếu so mức lãi suất tiền gửi bằng VND tại các ngân hàng thương mại (đơn cử, kỳ hạn một năm dao động từ khoảng 5% đến 7%). Việc điều chỉnh giảm giá mua USD của NHNN khiến cho USD kém hấp dẫn trong mắt người dân, doanh nghiệp đang nắm giữ USD, cũng là cơ hội để Việt Nam loại trừ tình trạng “đô-la hóa” nền tài chính và kinh tế.

Về vấn đề này, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú nêu rõ, thực tế, niềm tin vào giá trị của đồng nội tệ được cải thiện, tình trạng găm giữ ngoại tệ đang trên đà giảm. Việc NHNN chủ động điều hành chính sách tiền tệ cũng như dự trữ ngoại hối là một trong những điều kiện quan trọng góp phần ổn định vĩ mô và nền kinh tế.