Hạch toán Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang trong ngành Xây dựng

Trần Thị Ánh Thêu - Khoa Kế toán - Trường Cao đẳng Kinh tế Kế hoạch Đà Nẵng
23:09 13/05/2024

Xây dựng là một trong những ngành kinh tế quy mô và quan trọng trên thế giới, có nhiều đóng góp lớn cho nền kinh tế các quốc gia. Các công trình xây dựng không chỉ đáp ứng nhu cầu về nhà ở và cơ sở hạ tầng, mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động và phát triển các ngành công nghiệp liên quan. Tuy nhiên, ngành Xây dựng có đặc thù rất phức tạp, trong đó, công tác kế toán nói chung và hạch toán kế toán chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang trong ngành Xây dựng nói riêng cũng không dễ dàng thực hiện nếu không nắm rõ các quy định của pháp luật.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Đặt vấn đề

Xây dựng là một ngành kinh tế quan trọng, liên quan đến việc xây dựng, thiết kế, duy trì các công trình dân dụng và công nghiệp như nhà ở, cầu đường, bệnh viện, trường học, nhà máy, hệ thống cấp nước, cống thoát nước và các công trình khác. Ngành Xây dựng cũng bao gồm các hoạt động như tư vấn, quản lý dự án, giám sát, thiết kế, nghiên cứu phát triển công nghệ và vật liệu mới để cải tiến, tăng cường hiệu quả của các công trình xây dựng.

Trong khuôn khổ bài viết này, tác giả đề cập đến hạch toán chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang trong ngành Xây dựng, đồng thời đưa ra một số lưu ý đối với bộ phận kế toán DN trong quá trình hạch toán.

Tài khoản chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang trong ngành Xây dựng

Hạch toán chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang trong ngành Xây dựng được quy định rõ tại Điều 27, Thông tư số 200/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ kế toán DN. Cụ thể, theo Điều 27, Tài khoản 154 trong ngành Xây lắp có 4 tài khoản cấp 2:

- Tài khoản 1541 - Xây lắp: Dùng để tập hợp chi phí, tính giá thành sản xuất sản phẩm xây lắp và phản ánh giá trị sản phẩm xây lắp dở dang cuối kỳ.

- Tài khoản 1542 - Sản phẩm khác: Dùng để tập hợp chi phí, tính giá thành sản xuất sản phẩm khác và phản ánh giá trị sản phẩm khác dở dang cuối kỳ (thành phẩm, cấu kiện xây lắp...).

- Tài khoản 1543 - Dịch vụ: Dùng để tập hợp chi phí, tính giá thành dịch vụ và phản ánh chi phí dịch vụ dở dang cuối kỳ.

- Tài khoản 1544 - Chi phí bảo hành xây lắp: Dùng để tập hợp chi phí bảo hành công trình xây dựng, lắp đặt thực tế phát sinh trong kỳ và giá trị công trình bảo hành xây lắp còn dở dang cuối kỳ.

Chủ đầu tư xây dựng bất động sản (BĐS) sử dụng tài khoản này để tập hợp chi phí xây dựng thành phẩm BĐS. Trường hợp BĐS xây dựng sử dụng cho nhiều mục đích (làm văn phòng, cho thuê hoặc để bán, ví dụ như tòa nhà chung cư hỗn hợp) thì thực hiện theo nguyên tắc:

Thứ nhất, nếu đủ căn cứ để hạch toán riêng hoặc xác định được tỷ trọng của phần chi phí xây dựng BĐS để bán (thành phẩm BĐS) và phần chi phí xây dựng BĐS để cho thuê hoặc làm văn phòng thì phải hạch toán riêng trên Tài khoản 154 phần chi phí xây dựng thành phẩm BĐS. Phần chi phí xây dựng tài sản cố định (TSCĐ) hoặc BĐS đầu tư được phản ánh riêng trên Tài khoản 241 - Xây dựng cơ bản dở dang.

Thứ hai, trường hợp không hạch toán riêng hoặc xác định được tỷ trọng chi phí xây dựng cho các cấu phần thành phẩm BĐS, TSCĐ hoặc BĐS đầu tư thì kế toán tập hợp chi phí phát sinh liên quan trực tiếp tới việc đầu tư xây dựng trên Tài khoản 241. Khi công trình, dự án hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng, kế toán căn cứ cách thức sử dụng tài sản trong thực tế để kết chuyển chi phí đầu tư xây dựng phù hợp với bản chất của từng loại tài sản.

Phương pháp kế toán một số giao dịch kinh tế chủ yếu trong ngành Xây dựng

Việc quản lý và điều phối các hoạt động trong ngành Xây dựng rất phức tạp, nên công tác kế toán nói chung và hạch toán kế toán chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang trong ngành Xây dựng nói riêng cũng có đặc thù riêng:

Phương pháp hạch toán tập hợp chi phí xây lắp

Đối với hạch toán khoản mục nguyên liệu, vật liệu trực tiếp:

- Khoản mục chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp bao gồm: Giá trị thực tế của vật liệu chính, vật liệu phụ, các cấu kiện hoặc các bộ phận rời, vật liệu luân chuyển tham gia cấu thành thực thể sản phẩm xây, lắp hoặc giúp cho việc thực hiện và hoàn thành khối lượng xây, lắp.

- Nguyên tắc hạch toán khoản mục nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: Nguyên liệu, vật liệu sử dụng cho xây dựng hạng mục công trình nào phải tính trực tiếp cho sản phẩm hạng mục công trình đó trên cơ sở chứng từ gốc theo số lượng thực tế đã sử dụng và theo giá thực tế xuất kho.

- Cuối kỳ hạch toán hoặc khi công trình hoàn thành, tiến hành kiểm kê số vật liệu còn lại tại nơi sản xuất (nếu có) để ghi giảm trừ chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp xuất sử dụng cho công trình.

- Trong điều kiện thực tế sản xuất xây lắp không cho phép tính chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình thì DN có thể áp dụng phương pháp phân bổ vật liệu cho đối tượng sử dụng theo tiêu thức hợp lý.

- Căn cứ vào Bảng phân bổ vật liệu cho từng công trình, hạng mục công trình, ghi:

Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang (chi phí vật liệu)

Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán .

Có TK 621 - Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp.

Đối với Hạch toán khoản mục chi phí nhân công trực tiếp:

Cuối kỳ, kế toán kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp theo từng đối tượng tập hợp chi phí, ghi:

Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang

Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán.

Có TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp.

Đối với hạch toán khoản mục chi phí sử dụng máy thi công:

- Khoản mục chi phí sử dụng máy thi công bao gồm: Chi phí cho các máy thi công nhằm thực hiện khối lượng công tác xây lắp bằng máy. Máy móc thi công là loại máy trực tiếp phục vụ xây lắp công trình.

- Chi phí sử dụng máy thi công bao gồm: Chi phí thường xuyên và chi phí tạm thời. Chi phí thường xuyên cho hoạt động của máy thi công, gồm: Chi phí nhân công điều khiển máy, phục vụ máy,...; Chi phí vật liệu; Chi phí công cụ, dụng cụ; Chi phí khấu hao TSCĐ; Chi phí dịch vụ mua ngoài; Chi phí khác bằng tiền. Chi phí tạm thời cho hoạt động của máy thi công, gồm: Chi phí sửa chữa lớn máy thi công không đủ điều kiện ghi tăng nguyên giá máy thi công; Chi phí công trình tạm thời cho máy thi công. Việc tập hợp chi phí và tính giá thành về chi phí sử dụng máy thi công phải được hạch toán riêng biệt theo từng máy thi công.

- Căn cứ vào Bảng phân bổ chi phí sử dụng máy thi công (chi phí thực tế ca máy) tính cho từng công trình, hạng mục công trình, ghi:

Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang

Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán.

Có TK 623 - Chi phí sử dụng máy thi công.

Đối với hạch toán khoản mục chi phí sản xuất chung:

- Chi phí sản xuất chung phản ánh chi phí sản xuất của đội, công trường xây dựng gồm: Lương nhân viên quản lý phân xưởng, tổ, đội xây dựng; Khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn được tính theo tỉ lệ quy định trên tiền lương phải trả công nhân trực tiếp xây lắp, nhân viên sử dụng máy thi công và nhân viên quản lý phân xưởng, tổ, đội; Khấu hao tài sản cố định dùng chung cho hoạt động của đội và những chi phí khác liên quan đến hoạt động của đội,... Khi các chi phí này phát sinh trong kỳ, ghi:

Nợ TK 627 - Chi phí sản xuất chung

Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)

Có các TK 111, 112, 152, 153, 214, 242, 334, 338,...

- Khi phát sinh chi phí sửa chữa và bảo hành công trình, như chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung, kế toán phản ánh vào các tài khoản chi phí có liên quan, ghi:

Nợ TK 621 - Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp

Nợ TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp

Nợ TK 623 - Chi phí sử dụng máy thi công

Nợ TK 627 - Chi phí sản xuất chung

Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)

Có các TK 112, 152, 153, 214, 331, 334, 338,...

- Cuối kỳ, kết chuyển chi phí thực tế phát sinh trong kỳ về nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung liên quan đến hoạt động sửa chữa và bảo hành công trình xây lắp để tổng hợp chi phí sửa chữa và bảo hành và tính giá thành bảo hành, ghi:

Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang

Có TK 621 - Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp

Có TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp

Có TK 623 - Chi phí sử dụng máy thi công

Có TK 627 - Chi phí sản xuất chung.

Phương pháp hạch toán và kết chuyển chi phí xây lắp

- Các chi phí của hợp đồng không thể thu hồi phải được ghi nhận ngay là chi phí trong kỳ, ghi:

Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán