Nhiều vướng mắc…

Bằng những nỗ lực của mình, trong năm qua DATC đã không ngừng nghỉ thực hiện sứ mệnh được Chính phủ, Bộ Tài chính trong mua bán, xử lý nợ và tài sản tồn đông, tham gia tái cơ cấu doanh nghiệp…, tạo động lực quan trọng đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh những nỗ lực để gặt hái thành công, DATC cũng luôn gặp phải vướng mắc, khó khăn từ cơ chế, chính sách làm ảnh hưởng đến tốc độ, hiệu quả hoạt động.

Các vướng mắc có thể kể đến là các quy định tại Thông tư 79/2011/TT-BTC, trong đó có trong giao dịch đảm bảo, xử lý tài sản đảm bảo nợ, quyền áp dụng các biện pháp nhằm hỗ trợ tối đa việc thu hồi tiền, tài sản; hạn chế khả năng hỗ trợ các doanh nghiệp sớm phục hồi, ổn định sản xuất kinh doanh sau tái cơ cấu…

Điển hình như: quy định sử dụng vốn đầu tư của DATC, yêu cầu DATC phải sử dụng tối thiểu 70% tổng nguồn vốn đầu tư để mua các khoản nợ và tài sản đối với khách nợ là doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ thực hiện sắp xếp, chuyển đổi sở hữu và lành mạnh hóa tình hình tài chính trong quá trình kinh doanh.

Quy định này đang làm hạn chế khả năng của DATC trong tái cơ cấu doanh nghiệp đã mua nợ và trong một số hoạt động được giao hiện nay như tham gia các phương án xử lý nợ có tiềm năng khác.

Ngoài ra, cơ chế về hoạt động xử lý nợ gắn với tái cơ cấu doanh nghiệp khách nợ cũng có nhiều bất cập cho DATC. Thực tế hoạt động của DATC cho thấy, có nhiều trường hợp doanh nghiệp khách nợ là công ty cổ phần khi được tái cơ cấu có số lỗ lũy kế vượt quá số vốn chủ sở hữu, nên việc chỉ được xóa phần âm vốn chủ sở hữu thực sự chưa làm xử lý triệt để vấn đề tồn tại tài chính của doanh nghiệp.

Trên sổ sách của doanh nghiệp vẫn còn tồn tại khoản lỗ tương ứng với số vốn chủ sở hữu, nên doanh nghiệp vừa chịu gánh nặng tài chính (nợ), dẫn đến doanh nghiệp rất khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay ngân hàng, khả năng phục hồi tình hình sản xuất kinh doanh gần như không có, đặc biệt, điều này còn ảnh hưởng đến khả năng thoái vốn ở những doanh nghiệp có cổ phần chi phối của DATC.

Bên cạnh đó, theo Thông tư 79/2011/TT-BTC, DATC được xóa nợ lãi sau khi khách nợ đã hoàn trả đủ nợ gốc sau thời hạn 12 tháng kể từ ngày mua nợ, tuy nhiên, trên thực tế hầu như không có doanh nghiệp khách nợ nào có khả năng tài chính đủ tốt để thực hiện thanh toán đủ nợ gốc trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày DATC mua nợ (các đối tượng chủ yếu là các doanh nghiệp có tình hình tài chính khó khăn, cần sự tham gia tái cơ cấu của DATC).

Trong trường hợp này, cần bổ sung thêm một số quy định mới nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, hỗ trợ DATC nhanh thu hồi nợ gốc và lãi theo phương án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Mặt khác, quy định mới cho phép mức lãi suất của khoản nợ được điều chỉnh phù hợp với khả năng trả nợ và đối tượng khách nợ (lãi suất không thấp hơn mức lãi suất cho vay tín dụng đầu tư của Nhà nước công bố trong từng thời kỳ đối với doanh nghiệp 100% vốn nhà nước; đối với các đối tượng khác, mức lãi suất điều chỉnh không thấp hơn mức lãi suất cho vay tín dụng đầu tư của Nhà nước công bố trong từng thời kỳ cộng 1%/năm).

Hành lang pháp lý mới

Để tháo gỡ những vướng mắc trên, tạo động lực cho DATC phát huy tối đa hiệu quả hoạt động, Bộ Tài chính Thông tư số 135/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính về Điều lệ tổ chức và hoạt động của DATC, thay thế cho Thông tư 79/2011/TT-BTC.

Theo đó, Thông tư mới cho phép DATC được mua các khoản nợ, tài sản mà chủ nợ, chủ tài sản có nhu cầu bán (bao gồm cả tài sản và quyền sử dụng đất, tài sản trên đất được sử dụng để bảo đảm cho các khoản nợ, nợ nước ngoài, hối phiếu, trái phiếu, bao gồm cả hối phiếu, trái phiếu do chính DATC phát hành).

Ngoài ra, để hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp khách nợ do DATC tái cơ cấu, nay Thông tư bổ sung quy định: Riêng đối với doanh nghiệp khách nợ do DATC tái cơ cấu và sở hữu trên 50% vốn điều lệ, nếu doanh nghiệp khách nợ đã thực hiện thanh toán cho DATC đủ bù đắp hết giá vốn mua khoản nợ trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày cam kết, thì được DATC xem xét tiếp tục giảm trừ nghĩa vụ trả nợ để bù đắp lỗ lũy kế nếu còn nguồn chênh lệch để xử lý.

Ngoài ra, quy định mới cũng cho DATC được xóa nợ lãi khi khách nợ hoàn trả đủ nợ gốc ngay trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày cam kết trả nợ, và đảm bảo phương án mua nợ có hiệu quả.

Trường hợp doanh nghiệp khách nợ kinh doanh thua lỗ và đã hoàn trả nợ theo đúng cam kết trong thời hạn 6 tháng, thì DATC được xóa thêm một phần nợ gốc cho doanh nghiệp nhưng phải đảm bảo hiệu quả kinh tế của DATC theo phương án được cấp có thẩm quyền phê duyệt; mức xóa nợ gốc không vượt quá số lỗ lũy kế của doanh nghiệp và không vượt quá số chênh lệch giữa giá trị sổ sách của khoản nợ và giá vốn mua nợ tính đến thời điểm xóa nợ.

DATC được phép điều chỉnh mức lãi suất của khoản nợ phù hợp với khả năng trả nợ của khách nợ và điều kiện thị trường, nhưng không thấp hơn mức lãi suất tiền gửi có kỳ hạn 12 tháng bình quân của 4 ngân hàng thương mại lớn (Vietcombank, Vietinbank, Agribank, BIDV) tại cùng thời điểm xem xét điều chỉnh lãi suất. Lãi suất tiền gửi có kỳ hạn 12 tháng của mỗi ngân hàng là lãi suất tiền gửi có kỳ hạn 12 tháng do ngân hàng đó công bố trên website của mình.

Khi thực hiện xử lý nợ đã mua, tiếp nhận, nhằm đảm bảo hiệu quả, minh bạch và dễ kiểm soát cho đơn vị như: DATC thỏa thuận với khách nợ và bên thứ ba để thực hiện nhận chuyển giao nghĩa vụ trả nợ từ khách nợ sang bên thứ ba trên nguyên tắc đồng thuận giữa ba bên và phải đảm bảo tạo thuận lợi hơn cho DATC trong việc thu hồi khoản nợ, trong đó giá trị khoản nợ được chuyển giao chưa xác định là doanh thu của DATC.

DATC được thỏa thuận với khách nợ để thu nợ bằng tài sản. Giá trị tài sản thu hồi nợ phải được định giá thông qua tổ chức có chức năng thẩm định giá và được theo dõi là tài sản chờ xử lý. Việc thực hiện hạch toán tài sản này được thực hiện theo quy định tại Quy chế tài chính của DATC và phù hợp với quy định của pháp luật.

Như vậy, hành lang pháp lý mới đã đưa ra các quy định tháo gỡ những bế tắc mà DATC đã gặp phải trong thời gian qua. Với sự thông thoáng về quy định này, công với việc chính thức tăng vốn điều lệ DATC như được tiếp thêm sức trong hoạt động xử lý nợ, tái cơ cấu doanh nghiệp…