Đồng tiền được bảo đảm bằng vàng

Bằng việc ép người dân các vùng lãnh thổ chiếm đóng tại Syria và Iraq phải sử dụng đồng tiền do IS phát hành, thay vì sử dụng đồng livre và đồng dinar của nước đó, IS đang tìm cách gia tăng ảnh hưởng và muốn để lại “dấu ấn không thể phai mờ”. Tổ chức này tự khẳng định là một nhà nước thật sự có đủ quyền đúc đồng tiền riêng. Đồng tiền đó đã được hình thành, dựa theo hình mẫu đồng “dinar vàng”, một đồng tiền được lưu hành hồi thế kỷ VII, đời quốc vương Hồi giáo đệ tam Abd Al Malik, vị quốc vương đầu tiên đúc tiền có in hình của mình với các câu kinh Koran.

Giới chuyên gia nhận định, chính việc chiếm được thành phố Mossoul của Iraq hồi tháng 6 năm ngoái đã cho phép IS sở hữu một lượng lớn tiền mặt và vàng dự trữ trong ngân khố Iraq, ước tính trị giá 425 triệu USD, tạo điều kiện cho chúng thực hiện tham vọng đúc tiền. Trên thực tế, tổ chức khủng bố này đã dự tính đúc tiền riêng cách đây một năm. Chi phí để đúc đồng tiền mới này khá lớn và các thiết bị dùng để đúc tiền có thể xuất xứ từ các nước phát triển. Đầu tháng 10 vừa qua, Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ 6 người cùng các thiết bị dùng để đúc tiền cho IS. Những đồng tiền đầu tiên dường như được xuất xưởng vào mùa Xuân năm nay và IS có lẽ đã đem đi giao dịch qua một số dịch vụ ngoại hối tại Iraq.

Các nhà phân tích đánh giá không phải ngẫu nhiên IS sử dụng vàng và bạc làm nguyên liệu đúc đồng tiền riêng của mình, thay vì sử dụng đồng tiền giấy quen thuộc. Đây là các kim loại quý mà giá trị bất biến theo thời gian, người sử dụng sẽ không phải lo lắng về giá trị cũng như tính hợp pháp khi sử dụng đồng tiền này dù chúng không được thế giới thừa nhận. Nói cách khác, đây là những đồng tiền mà giá trị của chúng được bảo đảm bằng vàng - theo đúng nghĩa đen đơn thuần - không đòi hỏi yếu tố nhà nước. Với lựa chọn này, IS đã tạo ra một lối đi rộng cho đồng tiền của chúng nhằm các mục tiêu tuyên truyền về Nhà nước tự xưng, khẳng định sự hiện diện và sức mạnh của chúng.

Phô trương tiềm lực tài chính

Để có kinh phí đúc tiền, ngoài việc chiếm được ngân hàng trung ương của Iraq ở Mossoul, IS còn có nhiều nguồn thu khác. Theo đánh giá của các cơ quan tình báo Mỹ, IS là một trong những tổ chức khủng bố nhiều tiền bạc nhất, với thu nhập không dưới 3 triệu USD mỗi ngày. IS khẳng định “giàu sụ là nhờ đa dạng hóa các nguồn thu nhập”, trong đó có việc bán dầu khí, buôn cổ vật và tống tiền.

Thứ nhất, IS tập trung khai thác tối đa nguồn tài nguyên tại những nơi đang chiếm giữ ở cả Iraq lẫn Syria. Hiện nay, IS đang là chủ của hầu như tất cả các mỏ dầu và khí đốt ở Syria, nắm giữ khoảng 60% sản lượng dầu của Syria và gần 10% sản lượng dầu của Iraq. IS sản xuất tới 40.000 thùng dầu mỗi ngày, mang lại khoảng 1,2 triệu USD. Tuy nhiên, đấy chỉ là những số liệu do IS công khai, trong khi đó, nhiều nguồn tin tại chỗ nói rằng sản lượng dầu khai thác mỗi ngày của IS phải lên tới 90.000 thùng, và thu về không dưới 2,7 triệu USD mỗi ngày khi giá bán chỉ ở mức 30 - 40USD/thùng. IS bán trực tiếp ra chợ đen hoặc sang các nước láng giềng và các “bạn hàng bí ẩn”.

Nguồn thu tài chính lớn thứ hai, ngang ngửa với dầu khí là thuế. IS muốn được xem như một nhà nước có những thuộc tính một bộ máy cầm quyền: tiền tệ riêng và có nguồn thu thuế. Chỉ có điều, nguồn thu thuế đó lại được thể hiện dưới hình thức tống tiền theo kiểu mafia để đổi lấy sự an toàn cho bản thân, gia đình; gây sức ép với các doanh nghiệp, cơ sở kinh tế... ở các vùng lãnh thổ chiếm đóng. Các thương lái cũng thường bị các tay súng của IS tống tiền.

IS cũng vơ vét gia sản của người dân (những người bỏ của chạy trốn quân khủng bố hay tiền phạt vi phạm các quy định của tổ chức này) hoặc là cướp bóc các hàng cứu trợ, ngân hàng và các cơ sở quân sự ở Iraq và Syria.

Ngoài ra, IS kiểm soát một vùng lãnh thổ rộng lớn, nằm dọc theo thung lũng sông Tigris và Euphrate. Đây cũng là vùng đất màu mỡ phì nhiêu, chiếm khoảng 40% sản lượng lúa mì và 53% sản lượng đại mạch ở Iraq. Theo ước tính, mỗi năm IS thu được khoảng 200 triệu USD từ thu hoạch lúa mì và đại mạch bán ra thị trường chợ đen.

Theo đánh giá của một số chuyên gia, nguồn thu từ buôn lậu cổ vật mỗi năm cũng mang về cho IS trên dưới 100 triệu USD. Ở Syria, IS có thể đã bỏ túi khoảng 36 triệu USD bằng cách bán các cổ vật quý hiếm chiếm được tại những nơi chúng đang chiếm đóng, nhất là thành phố cổ Palmyra.

Cuối cùng là nguồn thu từ hoạt động bắt cóc tống tiền và buôn người. Số tiền thu được từ hành động này cũng ngang ngửa các khoản quyên góp từ nước ngoài là 35 - 45 triệu USD/năm. Với việc đưa vào lưu thông đồng tiền riêng trong đó có đồng tiền được bảo đảm bằng vàng, IS đang chứng tỏ tham vọng về một nhà nước với những quyền lực trọn vẹn cả về chính trị, quân sự và giờ đây là kinh tế.