Kho bạc Nhà nước Quận 1 (gọi tắt là Kho bạc Quận 1) được thành lập và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/01/1998 trên cơ sở chia tách một số nhiệm vụ từ Phòng giao dịch của Kho bạc Nhà nước TP. Hồ Chí Minh (gọi tắt là Kho bạc Thành phố). Là quận trung tâm của TP. Hồ Chí Minh - thành phố lớn, trung tâm kinh tế năng động, phát triển với số thu ngân sách khá lớn và tăng đều hàng năm với tỷ lệ cao, nếu thu năm 1998 là 725 tỷ đồng, thì năm 2002 là 13.737 tỷ đồng (bằng 18 lần năm 1998) và năm 2014 là 31.282 tỷ đồng (tăng 43 lần so năm 1998), với gần 300 đơn vị sử dụng ngân sách mở tài khoản giao dịch nên số chi ngân sách nhà nước cũng như thanh toán qua tài khoản tiền gửi của các đơn vị giao dịch rất lớn. Trước yêu cầu nhiệm vụ được giao, ý thức được trách nhiệm và yêu cầu đổi mới, phát triển theo mục tiêu chiến lược phát triển của Ngành đến năm 2020, Kho bạc Quận 1 không ngừng phấn đấu và liên tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, năm 2013 đơn vị đã vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì.

Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể thấy rằng Kho bạc Quận 1 luôn là đơn vị được Lãnh đạo Kho bạc cấp trên tin tưởng giao triển khai thí điểm nhiều chương trình, đề án đổi mới hoạt động nghiệp vụ Kho bạc và được đánh giá là đơn vị tiên phong trong triển khai thực hiện các chương trình, đề án hiện đại hóa hoạt động Kho bạc. Ngay từ khi thành lập, Kho bạc Quận 1 đã được Kho bạc Nhà nước TP. Hồ Chí Minh giao thí điểm triển khai sắp xếp các điểm thu ngoài trụ sở và phối hợp thu ngân sách với ngân hàng thương mại và các cơ quan thu theo hướng tinh gọn, hiệu quả với mục tiêu: “Phải đổi mới ở chính đơn vị có nhiều điểm thu với số thu lớn nhất trong các kho bạc quận, huyện trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh”.

Năm 1998, đơn vị có 14 điểm thu ngoài trụ sở phục vụ thu thuế tại các phường và các chợ lớn trên địa bàn Quận 1, đây là những điểm thu đã được mở và hoạt động từ trước năm 1990, khi công tác quản lý quỹ ngân sách do Ngân hàng Nhà nước thực hiện. Số lượng điểm thu ngoài trụ sở nhiều, việc giao nhận tiền hàng ngày từ các điểm thu, công tác kiểm đếm, nhập quỹ cuối ngày đều thực hiện theo phương thức truyền thống nên luôn tạo áp lực rất lớn vì chỉ với 01 xe chuyển chở tiền, đường vận chuyển thường xuyên bị kẹt; nhưng một số điểm giao dịch ngoài trụ sở với số thu không lớn gây lãng phí, không hiệu quả và không đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa quy trình thu nộp thuế theo hướng hiện đại. Từ thực trạng đó, Kho bạc Quận 1 đã chủ động báo cáo và đề xuất với Ban Giám đốc Kho bạc thành phố, Quận ủy, UBND Quận 1; làm việc với Chi cục Thuế để phối hợp sắp xếp địa điểm nộp thuế theo hướng vừa phục vụ tốt cho các đối tượng nộp ngân sách, vừa từng bước thực hiện tiến trình hiện đại hóa công tác thu ngân sách. Nhờ đó, các điểm thu ngoài trụ sở giảm dần từ 14 điểm ban đầu đến năm 1999 còn 8 điểm, năm 2001 tiếp tục sắp xếp còn 7 điểm, năm 2008 còn 05 điểm, năm 2010 còn 02 điểm, và từ tháng 3/2012 đến nay chỉ còn 01 điểm thu đặt tại Chi cục thuế Quận 1 phục vụ việc thu thuế, phí trước bạ.

Số thu ngân sách đi liền với số thu tiền mặt lớn và luôn bội thu nên việc nộp tiền mặt vào ngân hàng phải thực hiện hàng ngày. Trước tình hình đó, đầu năm 2008, Kho bạc Quận 1 đã đề xuất và được lãnh đạo Kho bạc Thành phố cho phép ủy nhiệm cho Ngân hàng Công thương TP. Hồ Chí Minh thực hiện thu hộ, thông qua việc mở điểm thu tại trụ sở Ngân hàng để thu thuế xuất nhập khẩu. Thời điểm đó, do chưa có cơ chế ủy nhiệm thu cho ngân hàng nên điểm thu được bố trí kế toán viên là nhân viên Kho bạc và kiểm ngân là nhân viên Ngân hàng; số thu hàng ngày được nộp vào tài khoản của Kho bạc tại ngân hàng. Điểm thu hoạt động từ tháng 3/2008, đây là điểm thu có số thu rất lớn, lượng tiền mặt phát sinh bình quân một ngày từ 5- 8 tỷ đồng, những ngày cao điểm lên đến 15 tỷ đồng/ngày, tiền thu được nộp vào tài khoản tiền gửi ngay trong ngày, giảm được áp lực và tiết kiệm chi phí liên quan đến hoạt động ngân quỹ, đồng thời việc chấp hành định mức tồn quỹ của đơn vị cũng luôn được đảm bảo.

Cùng với việc đi đầu trong nghiệp vụ ủy nhiệm thu, đơn vị cũng đề xuất và được Giám đốc Kho bạc Thành phố chấp nhận cho phép ký hợp đồng giao nhận tiền mặt trực tiếp tại các điểm thu ngoài trụ sở với ngân hàng; hàng ngày ngân hàng nhận tiền trực tiếp tại các điểm thu, và Kho bạc Quận 1 làm thủ tục nộp số tiền đó vào tài khoản tiền gửi tại ngân hàng. Thực hiện theo phương thức trên, lượng tiền mặt tại quỹ cuối ngày giảm nhiều, từ mức 5-7 tỷ đồng còn 2-3 tỷ đồng. Sau gần 01 năm thực hiện hợp đồng giao nhận tiền tại các điểm thu ngoài trụ sở, đơn vị tiếp tục ký hợp đồng giao nhận tiền tại trụ sở Kho bạc. Với việc thực hiện hợp đồng giao nhận tiền như trên, số tiền mặt tồn quỹ mỗi ngày hiện nay chỉ từ 600-900 triệu đồng, tiết kiệm nhiều chi phí như: chi phí xăng dầu, bồi dưỡng áp tải tiền, tiền làm thêm giờ...

Với việc bố trí điểm thu tại trụ sở ngân hàng và ký kết hợp đồng giao nhận tiền mặt với ngân hàng là bước quan trọng, tạo tiền đề cho việc triển khai thực hiện công tác phối hợp thu ngân sách nhà nước theo Thông tư 185/2011/TT-BTC ngày 17/6/2011 của Bộ Tài chính về việc Hướng dẫn quy trình tổ chức phối hợp thu ngân sách nhà nước giữa Kho bạc Nhà nước - Tổng cục Thuế - Tổng cục Hải quan và các ngân hàng thương mại. Hiện nay, trên địa bàn quận 1, số thu ngân sách nhà nước thông qua chương trình phối hợp thu do ngân hàng công thương thu đạt tỷ lệ cao, cụ thể: Số thu thuế xuất nhập khẩu là 100%, số thu phạt 50% và thuế nội địa đạt trên 70%.

Đơn vị tiên phong trong việc triển khai các chương trình ứng dụng mới của Kho bạc Nhà nước

Trong chặng đường 16 năm thành lập và đi vào hoạt động, Kho bạc Nhà nước Quận 1 cũng là đơn vị được Lãnh đạo Kho bạc Nhà nước. Trung ương, Kho bạc Nhà nước TP. Hồ Chí Minh “chọn mặt gửi vàng” để triển khai thí điểm các chương trình ứng dụng mới của Kho bạc Nhà nước. Trước hết phải kể đến Chương trình kế toán KTKB được triển khai tháng 08/1998.

Ngay sau khi được thành lập, Kho bạc Quận 1 cùng 5 đơn vị Kho bạc quận, huyện mới thành lập thuộc Kho bạc thành phố, đơn vị được Lãnh đạo Kho bạc Thành phố chỉ định triển khai thí điểm chương trình kế toán KTKB-ORA trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Đây là một bước ngoặt lớn trong việc phát triển ứng dụng công nghệ thông tin tại Kho bạc Nhà nước. Dự báo những khó khăn do triển khai chương trình mới, đơn vị đã phối hợp với Phòng Tin học Kho bạc Thành phố tiến hành kiểm tra, làm “sạch” dữ liệu phục vụ cho quá trình chuyển đổi số liệu và đã chuyển đổi thành công dữ liệu từ chương trình Kế toán Foxpro sang chương trình KTKB-ORA. Do lượng dữ liệu quá lớn, nghiệp vụ phát sinh nhiều, đa dạng và do chương trình đang trong thời gian hoàn thiện nên chương trình thường xuyên có dấu hiệu quá tải trong thời gian đầu triển khai, việc nhập tin và ký duyệt chứng từ trên máy không đáp ứng yêu cầu hạch toán, thanh toán các chứng từ phát sinh trong ngày. Tuy nhiên, đơn vị đã đưa ra nhiều đề xuất, kiến nghị với Ban triển khai dự án để sửa đổi và hoàn thiện chương trình. Sau 01 tháng cùng làm việc trực tiếp tại đơn vị, chương trình từng bước hoạt động ổn định, đáp ứng được yêu cầu hạch toán kế toán tại đơn vị. Phải nói rằng, việc triển khai thành công chương trình KTKB-ORA tại TP. Hồ Chí Minh có sự đóng góp rất đáng kể của tập thể công chức Kho bạc Quận1.

Ngoài ra, còn phải kể đến hàng loạt các chương trình ứng dụng mới khác như Chương trình Quản lý kho quỹ (KQKB) - chương trình ứng dụng tin học đầu tiên trong nghiệp vụ kho quỹ được thí điểm triển khai trong hệ thống Kho bạc Nhà nước (tháng 8/2005); Triển khai thí điểm chương trình Thanh toán song phương điện tử (tháng 8/2013)... Kho bạc Quận 1 cũng là đơn vị được chọn để triển khai thí điểm các chương trình ứng dụng này.

Là một trong ba đơn vị trong toàn hệ thống Kho bạc được chọn thực hiện thí điểm chương trình thanh toán song phương điện tử, phương thức thanh toán mới, thay cho phương thức thanh toán thủ công và bán thủ công qua tài khoản tiền gửi. Ý thức được yêu cầu và trách nhiệm của đơn vị được giao thực hiện thí điểm, Kho bạc Quận 1 đã chủ động làm việc với các cơ quan thu, ngân hàng để đề nghị phối hợp và làm việc với khách hàng có lượng chứng từ giao dịch nhiều để đề nghị gom những chứng từ có cùng đơn vị nhận tiền và tăng số lần giao chứng từ thanh toán trong tuần; gửi thư ngỏ về gia đình, tổ chức sinh hoạt họp mặt với người thân công chức kho bạc; tổ chức tập huấn quy trình nghiệp vụ…

Chương trình triển khai thành công tại đơn vị, tháng 11/2013 được triển khai mở rộng tại các đơn vị kho bạc quận huyện có tài khoản tại hệ thống Ngân hàng Công thương và tiếp tục được triển khai trên toàn quốc. Cho đến nay, sau gần 2 năm thực hiện, chương trình thanh toán song phương chạy khá ổn định, công tác thanh toán, quyết toán hầu như hoàn thành trong giờ làm việc (trước 17 giờ hàng ngày), ít phát sinh lỗi, chứng từ thanh toán nhanh đã nhận được sự khen ngợi của khách hàng. Bên cạnh đó, sử dụng chương trình thanh toán song phương điện tử đã tiết kiệm nhiều thời gian, công sức của cán bộ Kho bạc trong việc ký, kiểm soát chứng từ vì thực hiện chương trình này chỉ cần 2 liên, giảm chi phí đi giao nhận chứng từ với ngân hàng do Kho bạc không còn phải trực tiếp đến ngân hàng giao, nhận chứng từ (trước đây hàng ngày phải đi giao nhận ít nhất là 02 lần, thời điểm cuối năm chứng từ thanh toán nhiều có thể đi 3-4 lần); đối với khách hàng, tiết kiệm được nhiều chi phí giấy mực do giảm số liên trong bộ chứng từ (nay 02 liên, trước đây 4-6 liên).

Nhìn lại quá trình 16 năm thành lập và đi vào hoạt động, mặc dù “sinh sau đẻ muộn” so với các đơn vị trong hệ thống Kho bạc Nhà nước nói chung cũng như Kho bạc Nhà nước TP. Hồ Chí Minh nói riêng, cùng với cả hệ thống Kho bạc Nhà nước đang từng bước thực hiện công tác cải cách, đổi mới, Kho bạc Nhà nước Quận 1 với mục tiêu “Xây dựng Kho bạc Nhà nước Quận 1 hoạt động an toàn, hiệu quả, để phát triển ổn định, xây dựng hình ảnh người cán bộ, công chức Kho bạc Nhà nước Quận 1 tận tụy, trung thực, mẫu mực” đã phát huy truyền thống đoàn kết, luôn duy trì và đẩy mạnh phong trào thi đua, nỗ lực khắc phục khó khăn, cùng nhau phấn đấu để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao và luôn tự hào góp phần không nhỏ trong thành tích chung của hệ thống Kho bạc Nhà nước.