Gia tăng sổ BHXH rút một lần

Theo TS. Phạm Đình Thành, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học BHXH, BHXH Việt Nam, có nhiều lý do khiến tình trạng rút BHXH tăng mạnh, trong đó, nguyên nhân nằm ở quy định, chính sách. Để hạn chế tình trạng rút BHXH một lần, cần phải hiểu rõ lý do vì sao người dân đua nhau rút, từ đó, có hướng xử lý.

Theo các chuyên gia, việc hiểu biết hạn chế cùng những khó khăn từ dịch bệnh, nhu cầu cần tiền để trang trải, duy trì cuộc sống là những nguyên nhân cộng hưởng tạo nên làn sóng rút BHXH một lần tăng mạnh như hiện nay. Cùng với đó, quy định cho phép rút BHXH một lần chưa đủ chặt chẽ cũng là lý do khiến người dân đua nhau rút BHXH một lần.

Về hướng khắc phục, theo TS. Phạm Đình Thành, việc đầu tiên là phải có hướng hỗ trợ, giải quyết nhu cầu trước mắt cho người dân. Ví dụ, với những người có nguyện vọng rút BHXH một lần vì những lý do bất khả kháng như là lao động nước ngoài tại Việt Nam hoặc lao động Việt Nam chuyển đi nước ngoài, không có nhu cầu đóng bảo hiểm nữa thì phải giải quyết chế độ một lần cho họ.

Còn với những trường hợp rút BHXH một lần vì những khó khăn trước mắt như bị ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh, không có tiền để trang trải, duy trì cuộc sống thì phải tính tới chính sách hỗ trợ tạm thời. Có thể xử lý theo hướng hỗ trợ vay vốn lãi suất thấp, coi sổ BHXH là tài sản thế chấp và giải quyết các thủ tục vay nhanh gọn cho người dân. Khi nhu cầu tài chính trước mắt được giải quyết người dân sẽ không còn muốn rút BHXH một lần nữa.

Về lâu dài, phải siết lại quy định cho rút BHXH một lần theo hướng đưa ra nhiều tiêu chí, tiêu chuẩn chặt chẽ hơn, điều kiện ràng buộc khắt khe hơn để người dân cân nhắc giữa lợi ích trước mắt với lợi ích lâu dài khi quyết định. Có thể là cho phép rút BHXH một lần nhưng chỉ được rút tương đương với phần người lao động đã đóng.

Sớm điều chỉnh chính sách

Theo các chuyên gia, việc này phải được lấy ý kiến của Quốc hội, và khi nhận thấy chính sách đang bộc lộ bất cập thì cần thiết phải được sửa đổi sớm. Đặc biệt, với một chính sách mang nặng tính chất an sinh xã hội, nếu càng để lâu, mức độ ảnh hưởng càng lớn. Nếu người lao động chỉ nhìn về lợi ích trước mắt, đua nhau rút BHXH một lần, gánh nặng an sinh sau này rất lớn; cần có giải pháp khắc phục sớm, giảm thiểu tác động tiêu cực về sau. Thực tế cho thấy, tại các nước không có chính sách cho rút BHXH một lần như Việt Nam, rút BHXH một lần là không đúng với chính sách hưu trí, an sinh lâu dài. 

Cũng theo các chuyên gia, tình trạng rút BHXH một lần tăng mạnh khiến mục đích khuyến khích người lao động tham gia vào hệ thống BHXH không đạt được. Theo thống kê hiện nay, mỗi năm có hơn 700.000 người rút BHXH một lần, con số rút ra tương đương với số người đóng mới, vì thế, mục đích tăng số lượng người tham gia đóng BHXH để bảo đảm chính sách an sinh đã không đạt được.

Bên cạnh đó, còn lý do vì thời gian đóng BHXH quá dài khiến nhiều người lao động e ngại. Vì thế, mới có hướng đề xuất giảm thời gian đóng nhưng điều này cũng đồng nghĩa với chính sách hưởng của người lao động rất thấp. Do đó, sửa đổi Luật BHXH cần bàn tổng thể các vấn đề, trong đó có quy định về thời gian đóng - hưởng cũng như quy định, điều kiện cho người lao động được rút BHXH một lần.