Song bên cạnh đó, hàng loạt bất đồng trong quan hệ giữa hai nước vẫn chưa được giải quyết, do cả hai bên đều đang ở trong quá trình chuẩn bị cho sự thay đổi nhân sự cấp cao và cùng phải đương đầu với những bất ổn kinh tế trên toàn cầu.

Xích lại gần nhau

Tại cuộc đối thoại, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry nhận định hai nền kinh tế đang trở nên gắn với nhau hơn trong sự phồn thịnh chung, do đó hai bên cần duy trì mối quan hệ kinh tế ổn định. Washington hoan nghênh đầu tư của Bắc Kinh vào Mỹ, đồng thời bày tỏ sẵn sàng nắm bắt những cơ hội do cải cách cơ cấu của Trung Quốc mang tới và tăng đầu tư vào nước này.

Ông Kerry cũng hối thúc Bắc Kinh giảm bớt các rào cản đối với doanh nghiệp nước ngoài, cho rằng mối quan ngại về môi trường kinh doanh của Trung Quốc đã gia tăng những năm gần đây, khi các doanh nghiệp đó phải đối mặt với nhiều quy định phức tạp hơn.

Về phần mình, Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì cho hay nước này đang thúc đẩy mở cửa thị trường, viện dẫn các cuộc đàm phán về một hiệp định đầu tư song phương. Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, cam kết hoan nghênh các công ty nước ngoài.

Trong khuôn khổ cuộc đối thoại, Trung Quốc và Mỹ đã đạt được sáu thỏa thuận hợp tác kinh tế mới, trong đó có thỏa thuận giữa tập đoàn Caterpillar Inc. và Tập đoàn Phát triển Kinh tế Thượng Hải Lingang thành lập một trung tâm nghiên cứu về tiết kiệm năng lượng.

Các thỏa thuận trên đều thuộc chương trình Đối tác Kinh tế, thu hút sự tham gia của nhiều chuyên gia Mỹ và Trung Quốc cũng như các tổ chức phi chính phủ. Mục tiêu của chương trình là thúc đẩy hợp tác, trao đổi kinh nghiệm nhằm tìm kiếm các giải pháp mà hai nước này đang phải đối mặt trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, sử dụng năng lượng sạch và chống biến đổi khí hậu.

Kể từ khi đi vào hoạt động, Chương trình Đối tác Kinh tế Mỹ - Trung đã đạt 36 thỏa thuận đối tác trên nhiều lĩnh vực. Ngoài ra, hai bên cũng nhất trí thúc đẩy cải cách Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) để tăng hạn ngạch cho các nền kinh tế mới nổi.

SED 8 là cuộc đối thoại cuối cùng của chính quyền Barack Obama, trong khi Trung Quốc cũng sớm có cuộc chuyển giao quyền lực quan trọng vào năm 2017 với 5/7 thành viên trong Thường vụ Bộ Chính trị sẽ rời nhiệm sở.

Do vậy, trước những áp lực chính trị trong nước gia tăng, nhiều bất đồng trong quan hệ Mỹ - Trung vẫn chưa được giải quyết sau hai ngày làm việc. Thậm chí, trang mạng “Wall Street Journal” mới đây còn đăng bài cho rằng Mỹ và Trung Quốc đang chứng kiến những căng thẳng kinh tế bùng phát tới mức tồi tệ nhất trong nhiều năm trong lĩnh vực tiền tệ và thương mại.

Khoảng cách còn tồn tại

Trung Quốc đã hạ giá đồng nhân dân tệ (NDT) xuống mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua so với đồng USD, nhằm giành lợi thế cạnh tranh cho hàng hóa Trung Quốc. Chính quyền Tổng thống Barack Obama đã phản pháo bằng một loạt cáo buộc thương mại và những khoản thuế đối với một số ngành hàng Trung Quốc, từ món chân gà cho tới thép cuộn dùng trong các thiết bị và các bộ phận ô tô.

Mỹ vừa áp đặt thuế nhập khẩu 267% đối với thép cuộn của Trung Quốc, với cáo buộc rằng Bắc Kinh bán mặt hàng này với giá thấp hơn chi phí sản xuất. Theo John Ferriola, Giám đốc điều hành tập đoàn thép Nucor Corp ở Bắc Carolina, với việc hỗ trợ năng lực sản xuất dư thừa, Chính phủ Trung Quốc đang can dự vào cuộc chiến kinh tế chống lại Mỹ. Ông nhấn mạnh: “Hàng nghìn công nhân Mỹ mất việc bởi những hoạt động giao thương bất hợp pháp, gian lận này”.

Hai bên cũng không nhất trí được về ngành sản xuất nhôm của Trung Quốc, một trong nhiều ngành mà Mỹ và các đối tác thương mại khác cho rằng sản phẩm xuất khẩu giá rẻ của Trung Quốc gây tổn hại cho các đối thủ cạnh tranh ở nước ngoài và đe dọa công ăn việc làm ở các nước.

Chính quyền Mỹ chỉ ra việc Trung Quốc định giá đồng NDT thoáng hơn kể từ năm 2005, các cuộc đàm phán về hiệp định đầu tư song phương được nối lại và những cam kết của Bắc Kinh cho phép các thị trường đóng vai trò lớn hơn trong nền kinh tế là bằng chứng cho thấy ngoại giao nước này đã đạt được những thành tựu. Song việc hạ giá đồng NDT vừa qua và những trở ngại tiếp diễn cản trở các công ty Mỹ tiếp cận thị trường Trung Quốc đe dọa sẽ phá hại những bước tiến này.

Trong khi đó, Trung Quốc cho rằng nước này cũng phải đối mặt với các vấn đề tiếp cận thị trường Mỹ. Theo Zhang Xiaoqiang, Phó Chủ tịch Trung tâm Giao lưu Kinh tế Quốc tế, các công ty Trung Quốc kêu ca về hệ thống luật bang và liên bang phức tạp ở Mỹ “chưa đủ minh bạch” cũng như những quy định hạn chế đầu tư Trung Quốc vào các khu vực được cho là chiến lược.

Đối thoại Mỹ - Trung lần thứ 8 diễn ra trong bối cảnh tình hình Biển Đông tiếp tục căng thẳng sau khi Mỹ tiến hành các hành động thách thức tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc tại các đảo, bãi đá và các vùng biển tranh chấp.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị dường như đã bị “kẹt” trong vấn đề này. Ông Kerry cho rằng không thể giải quyết vấn đề này bằng hành động đơn phương mà phải thông qua luật pháp, ngoại giao và thương lượng.

Từ lâu, Trung Quốc và Mỹ đã thiết lập rất nhiều cơ chế tham vấn nhằm thúc đẩy sự liên lạc và hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Trong đó, đối thoại chiến lược Trung - Mỹ (SD) và Đối thoại kinh tế chiến lược Trung - Mỹ là hai cơ chế đối thoại đã đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường mối quan hệ song phương.

Đến nay, hai nước đã trải qua 8 vòng SED và mô hình đối thoại này đã từng bước giúp hai nền kinh tế lớn nhất thế giới xử lý những vấn đề phức tạp trong quan hệ song phương. Đặc biệt, trong những năm gần đây, SED đã có sự thay đổi đáng kể khi không còn là một sự kiện mang nặng tính hình thức mà đã mang lại kết quả thực chất hơn và trở thành một phần chiến lược trong quá trình thúc đẩy quan hệ hai nước.

Trong phát biểu bế mạc SED 8, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry nói rằng “thời đại phức tạp mà chúng ta đang sống đòi hỏi hợp tác và cộng tác, chứ không phải xung đột và bất hòa”. Ông cho rằng cần có một mô hình quan hệ đối tác mới và hai nước sẽ tiếp tục tiến hành những cuộc thảo luận thẳng thắn và có tính xây dựng.