Nguồn: Tổng hợp của nhóm tác giả

Kết quả và thảo luận

Phân tích ma trận tương quan và kiểm định phương sai sai số thay đổi

Để kiểm định mối tương quan giữa các biến trong mô hình, nghiên cứu đã sử dụng ma trận hệ số tương quan (Bảng 2). Theo Gujarati (2022), nếu hệ số tương quan giữa các biến lớn hơn 0,8 thì mô hình có khả năng gặp vấn đề nghiêm trọng về đa cộng tuyến. Khi đó, dấu của các hệ số hồi quy có thể bị thay đổi dẫn đến kết quả nghiên cứu bị sai lệch. Kết quả Bảng 2 cho thấy, đa số giá trị tuyệt đối của các hệ số tương quan đều nhỏ hơn 0,8. Điều này có nghĩa là mô hình không gặp phải các vấn đề nghiêm trọng về đa cộng tuyến.

Chú thích: * có ý nghĩa thống kê α = 5%

Nguồn: Tổng hợp dữ liệu từ phần mềm Stata

Tuy nhiên, để tăng độ tin cậy, nghiên cứu tiếp tục kiểm định thông qua hệ số phóng đại phương sai (Variance Inflation Factor- VIF). Kết quả Bảng 3 cho thấy, tất cả các hệ số VIF đều nhỏ hơn 5, chứng tỏ không có hiện tượng đa cộng tuyến trong mô hình nghiên cứu.

Nguồn: Tổng hợp dữ liệu từ phần mềm Stata

Kiểm định lựa chọn mô hình

Để phân tích tác động của ERM đối với giá trị DN của các công ty niêm yết trên HOSE, nhóm tác giả đã sử dụng 3 phương pháp hồi quy bao gồm: Hồi quy bình phương nhỏ nhất gộp (Pooled OLS), Mô hình tác động cố định (FEM) và Mô hình tác động ngẫu nhiên (REM).

Kết quả mô hình Pooled PLS ở Bảng 4 bước đầu cho thấy, mối quan hệ giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc như sau: Quy mô DN (SIZE) ảnh hưởng thuận chiều đến giá trị công ty với mức ý nghĩa 1%; Đòn bẩy tài chính (LEVERAGE) có mối quan hệ nghịch đến giá trị DN với mức ý nghĩa 1%; Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu (GROWTH) có p-value > 0.1 nên không có ý nghĩa thống kê; Năm niêm yết (AGE) ảnh hưởng nghịch chiều với giá trị DN với mức ý nghĩa 1%. Tuy nhiên, mô hình OLS tổng thể không quan tâm đến các ảnh hưởng riêng lẻ, đặc điểm riêng của từng DN. Do đó, mô hình tiếp tục được ước lượng bằng mô hình tác động cố định (FEM) và tác động ngẫu nhiên (REM). Kiểm định Hausman được sử dụng để thấy độ phù hợp giữa hai mô hình. Kết quả cho thấy, P-value = 0,0000 nghĩa là mô hình FEM được lựa chọn là phù hợp hơn. Kết quả ước lượng mô hình FEM khác với Pooled OLS, đòn bẩy tài chính có p-value > 0.1, không có ý nghĩa thống kê. GROWTH có ý nghĩa thống kê với mức ý nghĩa 10%.

Ghi chú: ***,**,* lần lượt tương ứng với các mức ý nghĩa 1%, 5%, 10%

Nguồn: Kết quả dữ liệu từ phần mềm Stata

Tiếp theo, nghiên cứu sử dụng kiểm định Modified Wald (xttset3) để kiểm định phương sai sai số thay đổi trong mô hình FEM và kiểm định Lagrange để kiểm tra hiện tượng tự tương quan. Kết quả nghiên cứu được thể hiện ở Bảng 5.

Nguồn: Kết quả dữ liệu từ phần mềm Stata

Kết quả ước lượng bằng phương pháp FGLS

Phương pháp Feasible Generalized Least Square (FGLS) được sử dụng trong nghiên cứu để kiểm soát hiện tượng tự tương quan và phương sai sai số thay đổi. Kết quả ước lượng FGLS thể hiện ở Bảng 6 gồm 1.662 quan sát cho thấy, sự phù hợp của mô hình (Prob > chi2 = 0,0000).

Ghi chú: ***,**,* lần lượt tương ứng với các mức ý nghĩa 1%, 5%, 10%

Nguồn: Kết quả dữ liệu từ phần mềm Stata

Kết quả ước lượng trên cho thấy:

- Ban kiểm soát (INSPCOMM): nhân tố này có quan hệ thuận chiều với giá trị DN nhưng không có ý nghĩa thống kê. Điều này cũng cho thấy, việc DN có ban kiểm soát hay không đều không ảnh hưởng đến giá trị DN.

- Quy mô công ty (SIZE): có mối quan hệ cùng chiều với giá trị DN với mức ý nghĩa 1%. Nói một cách chi tiết hơn, giả định các yếu tố khác cố định, quy mô công ty tăng thêm 1 điểm % thì giá trị DN cũng tăng tương ứng khoảng 1,0537 điểm % và ngược lại. Kết quả về mối quan hệ thuận chiều này đúng như kỳ vọng và tương đồng với kết quả nghiên cứu của Hoyt và Liebenberg (2011), Iswajuni et al., (2018), Chen et al., (2020). Iswajuni et al., (2018) là quy mô DN càng lớn thì giá trị DN càng tăng. Kết quả này không ủng hộ nghiên cứu của Phan et al., (2020), Phan et al., (2020) giá trị tài sản lớn của một công ty không đảm bảo rằng ấn tượng của nhà đầu tư đối với công ty sẽ tăng lên, các nhà đầu tư không coi quy mô DN là cơ sở để quyết định đầu tư.

- Đòn bẩy tài chính (LEVERAGE): Trái ngược với kết quả từ nghiên cứu của Mohd Tahir và Razali (2011) và Hirdinis (2019), kết quả ước lượng hồi quy cho thấy, LEVERAGE có mối quan hệ nghịch chiều với giá trị DN với mức ý nghĩa thống kê 1%. Nói cách khác, nếu đòn bẩy tài chính tăng thêm 1 điểm % thì giá trị DN sẽ giảm 0,337 điểm %. Kết quả này phù hợp với kỳ vọng được đặt ra ban đầu và ủng hộ nghiên cứu của Hoyt và Liebenberg (2011), Bertinetti et al., (2013). Liebenberg và Hoyt (2011) đã chỉ ra rằng, mối quan hệ giữa đòn bẩy tài chính và giá trị DN, đòn bẩy tài chính quá mức có thể làm tăng khả năng phá sản và khiến chủ sở hữu DN phải gánh chịu chi phí kiệt quệ tài chính.

- Tăng trưởng doanh thu (GROWTH): có mối quan hệ nghịch chiều với giá trị DN với mức ý nghĩa thống kê 5%. Kết quả này đi ngược với kỳ vọng và tương đồng với kết quả nghiên cứu của Phan et al., (2020) và Jang và Park (2011). Jang và Park (2011) chỉ ra rằng, tỷ lệ lợi nhuận trước đây có tác động tích cực đến tỷ lệ tăng trưởng hiện tại, nhưng tỷ lệ tăng trưởng hiện tại và trước đó có tác động tiêu cực đến tỷ lệ lợi nhuận hiện tại trong ngành nhà hàng. Kết quả này không ủng hộ bởi các nghiên cứu của Allayannis và Weston (2001), Zou (2010), Hoyt và Liebenberg (2011) và Aggarwal và Padhan (2017).

- Số năm niêm yết trên thị trường chứng khoán (AGE): AGE có mối quan hệ nghịch chiều với giá trị DN với ý nghĩa thống kê 5%. Kết quả này ngược lại với kỳ vọng ban đầu và không tương đồng với kết quả nghiên cứu của Silva et al., (2019) ở Brazil, giá trị DN và lợi nhuận tăng theo tuổi của DN. Janardhanan (2020) cho rằng, khi công ty trong lĩnh vực dịch vụ tài chính lâu năm, nó có thể tạo ra hình ảnh tốt hơn trong tâm trí khách hàng và hoàn thiện giá trị DN. Kết quả này ủng hộ nghiên cứu của Putri và Rachmawati (2018) và Loderer et al., (2011). Loderer et al., (2011) cho rằng, công ty càng lớn tuổi có tỷ suất lợi nhuận thấp hơn, chi phí cao hơn, tài sản lạc hậu, tăng trưởng chậm khiến nhà đầu tư không thu hút đầu tư và khiến giá trị công ty liên tục giảm sút.

- QTRR DN (ERM): Kết quả ước lượng hồi quy cho thấy, ERM có mối quan hệ thuận chiều với giá trị DN với mức ý nghĩa 1%. Kết quả này phù hợp với giả thuyết cho rằng, việc thực hiện ERM làm tăng giá trị DN và ủng hộ nghiên cứu của Cas et al., (2003), Hoyt và Liebenberg (2011), Bertinetti et al., (2013), Phan et al., (2020), Kommunuri et al., (2016). Hoyt và Liebenberg (2011), Bertinetti et al., (2013) cho rằng, sự tham gia của công ty vào hệ thống ERM là một tín hiệu tốt. Tuy nhiên, kết quả này không ủng hộ nghiên cứu của Mohd Tahir và Razali (2011). Có thể kết luận rằng, thực hiện ERM sẽ làm tăng giá trị DN bởi vì QTRR tốt giúp DN kiểm tra và hạn chế thiệt hại thấp nhất khi rủi ro xảy ra thông qua việc triển khai các giải pháp ứng phó đã được chuẩn bị trước đó nhằm nâng cao giá trị DN.

- Công ty kiểm toán (AUD): Kết quả này phù hợp với kỳ vọng ban đầu và tương đồng với kết quả nghiên cứu của Wijaya (2020) khi nghiên cứu về thị trường vốn Indonesia, các công ty sản xuất được kiểm toán Big4 được đánh giá cao hơn so với các công ty được kiểm toán không phải Big4. Bởi những công ty được kiểm toán bởi Big4 sẽ làm tăng độ chính xác của báo cáo tài chính góp phần thu hút nhà đầu tư làm tăng giá trị DN.

Kết luận

Để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong hoạt động của các DN niêm yết trên HOSE các nhà quản trị DN có thể: Thứ nhất, tăng cường hoạt động QTRR DN bằng cách quán triệt và truyền đạt đến các bộ phận và cá nhân có liên quan tại DN, cần được theo dõi, kiểm tra và thực hiện một cách nghiêm túc ở tất cả các khâu cụ thể từ việc nhận diện rủi ro, đo lường, kiểm soát rủi ro; Thứ hai, mở rộng hình thức liên doanh, liên kết với các đối tác trong và ngoài nước để có thể mở rộng quy mô và tận dụng công nghệ hiện đại, trình độ quản lý và thị trường của các đối tác nhằm thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, tăng trưởng doanh thu và góp phần nâng cao giá trị cho công ty mình.

* Đề tài này được tài trợ bởi Trường Đại học Cần Thơ, Mã số: T2022-51

Tài liệu tham khảo:

Nguyễn Thúy Anh và Tạ Thị Thanh Thủy (2021), Tác động của QTRR đến kết quả hoạt động của DN trên địa bàn TP. Hà Nội, Tạp chí Quản lý và Kinh tế quốc tế;

Anh, N. T., & Thủy, T. T. T. (n.d.), Tác động của ERM đến hiệu qảu hoạt động của DN ở Hà Nội. PDF;

Aggarwal, D., & Padhan, P. C. (2017), Impact of Capital Structure on Firm Value: Evidence from Indian Hospitality Industry, In Theoretical Economics Letters, 7(4), 982–1000;

Allayannis, G., & Weston, J. P. (2001), The use of foreign currency derivatives and firm market value, Review of Financial Studies, 14(1), 243–276;

Amit kumar Singh, & Preeti Bansal. (2016), Impact of Financial Leverage on Firm’s Performance and Valuation: A Panel Data Analysis, Indian Journal of Accounting, IX(3), 237–278;

Aziz, N. A. A., Manab, N. A., & Othman, S. N. (2015), Exploring the Perspectives of Corporate Governance and Theories on Sustainability Risk Management (SRM), Asian Economic and Financial Review, 5(10), 1148–1158;

Banham, K. and C. (1999), Understanding the Skepticism about Enterprise Risk Management;

Beasley, M., Pagach, D., & Warr, R. (2008), Information conveyed in hiring announcements of senior executives overseeing enterprise-wide risk management processes, Journal of Accounting, Auditing and Finance, 23(3), 311–332;

The Effect of the Enterprise Risk Management Implementation on the Firm Value of European Companies, SSRN Electronic Journal, https://doi.org/10.2139/ssrn.2326195;

Cas, T., Risk, E., & Committee, M. (2003), Overview of Enterprise Risk Management The CAS Enterprise Risk Management Overview of Enterprise Risk Management, Casualty Actuarial Society, 99–164;

Chen, Y. L., Chuang, Y. W., Huang, H. G., & Shih, J. Y. (2020), The value of implementing enterprise risk management: Evidence from Taiwan’s financial industry, North American Journal of Economics and Finance, 54(February 2019), 100-926;