Nguồn: Nghiên cứu của tác giả

Dữ liệu nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu của 25 công ty cổ phần thủy sản niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Nguồn số liệu được thu thập vào cuối mỗi năm trong giai đoạn 2017 - 2021 của 25 công ty, nên nghiên cứu gồm tổng cộng 121 quan sát. Các chỉ số được sử dụng trong nghiên cứu đo lường các biến của mô hình là dữ liệu thứ cấp được công bố trong các báo cáo tài chính đã được kiểm toán, báo cáo thường niên mỗi năm của các công ty thủy sản trong mẫu.

Phương pháp ước lượng

Hồi quy dữ liệu bảng được ước lượng bằng hai mô hình: Mô hình tác động cố định (FEM) và mô hình tác động ngẫu nhiên (REM). Kiểm định Hausman được sử dụng để lựa chọn mô hình FEM hay REM. Đồng thời, các kiểm định liên quan đến mức độ tin cậy của mô hình hồi quy với dữ liệu bảng cũng được thực hiện một cách thích hợp như: Kiểm định đa cộng tuyến thông qua hệ số nhân tử phóng đại phương sai (VIF) và phương sai sai số thay đổi thông qua kiểm định Wald - Modified Wald test for groupwise heteroscedasticity (Baltagi, 2008).

Kết quả nghiên cứu

Thống kê mô tả các biến nghiên cứu

Các biến trong mô hình nghiên cứu đều có sự chênh lệch rất lớn giữa các giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất, nguyên nhân đến từ việc trong ngành các công ty có sự khác biệt khá lớn về quy mô hoạt động, chính sách quản trị hàng tồn kho, chính sách tín dụng, cũng như chính sách thương mại… Bên cạnh đó, còn có sự khác nhau về khả năng tạo doanh thu, lợi nhuận và thời gian hoạt động của công ty trên thị trường, tuỳ mỗi cơ chế và phương thức kinh doanh. Do đó, mỗi công ty sẽ thu được kết quả khác nhau, dẫn đến sự khác nhau về các giá trị được thống kê mô tả như trong Bảng 2.

Nguồn: Nghiên cứu của tác giả

Kiểm tra hệ số tương quan giữa các biến trong mô hình

Để kiểm tra khả năng có thể xuất hiện hiện tượng đa cộng tuyến giữa các biến trong mô hình, tác giả cũng kiểm tra hệ số tương quan giữa các biến. Kết quả nghiên cứu cho thấy, giá trị hệ số tương quan giữa các cặp biến đều nhỏ hơn 0,8. Do đó, vấn đề đa cộng tuyến không nghiêm trọng trong mô hình này. Riêng hệ số tương quan giữa CCC và RD đạt 0,91 là do CCC = RD+ITR-PD; do đó nghiên cứu sẽ hồi quy riêng ảnh hưởng của từng yếu tố quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lời.

Kết quả nghiên cứu

Nguồn: Nghiên cứu của tác giả

Yếu tố kỳ thu tiền bình quân: Yếu tố này có tác động ngược chiều đến khả năng sinh lời. So với thực tế thì kết quả này rất hợp lý, các công ty cổ phần ngành Thủy sản có thời gian thu tiền càng nhiều, tức là các công ty bị người bán chiếm dụng nhiều vốn và ảnh hưởng đến dòng luân chuyển tiền cho hoạt động sản xuất kinh doanh, làm cho doanh thu giảm kéo theo các tỷ suất lợi nhuận sẽ giảm. Việc nới lỏng các chính sách thương mại làm tăng doanh thu, song song cũng làm tăng chi phí, dẫn đến lợi nhuận sẽ bị âm nếu kiểm soát không tốt chi phí.

Yếu tố kỳ luân chuyển hàng tồn kho: Yếu tố này tác động ngược chiều đến khả năng sinh lời. Kéo dài thời gian lưu kho khiến DN gặp bất lợi về chi phí, cụ thể là chi phí lưu kho. Bên cạnh đó, thời gian bán hàng chậm có thể khiến chất lượng sản phẩm kém, DN đôi khi phải bán với giá thấp hoặc không bán được, vì vậy việc mua bán ngày càng thua lỗ, dẫn đến giảm doanh thu và lợi nhuận.

Yếu tố kỳ thanh toán bình quân: Yếu tố này tác động ngược chiều đến khả năng sinh lời. Hiện khó khăn lớn nhất của ngành Thủy sản là nguồn nguyên liệu phải kể đến tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, dịch bệnh làm thiếu hụt nguyên liệu phải nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu chế biến của các nhà máy. Vì vậy, người bán lúc này sẽ tăng giá bán hoặc thắt chặc chính sách bán chịu đối với các công ty thủy sản khi đó áp lực lên vai các nhà quản trị để rút ngắn thời gian thanh toán, tăng lợi nhuận và có tiền để trả nợ và rút ngắn thời gian thanh toán.

Yếu tố kỳ luân chuyển tiền: Kết quả cho thấy, các công ty thủy sản càng kéo dài thời gian luân chuyển tiền, tức là tiền sẽ chuyển đổi từ lúc mua nguyên vật liệu đến khi thu được tiền từ khách hàng sẽ bị kéo giãn hơn, lúc này sẽ làm chậm quá trình luân chuyển vốn hoạt động của công ty, do tiền hoạt động thường xuyên mà lại lưu thông chậm chạm, dẫn đến tăng chi phí và giảm lợi nhuận.

Ngoài các yếu tố thể hiện hiệu quả quản trị vốn lưu động, nghiên cứu cũng cho thấy, các yếu tố như quy mô hoạt động, chỉ số nợ, khả năng thanh toán và tỷ lệ tài sản cố định đều có ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các DN thủy sản

Kết luận

Ghi chú: *, **, *** hệ số có ý nghĩa thống kê lần lượt tại mức ý nghĩa 10%, 5%, 1%. Giá trị sai số chuẩn điều chỉnh ở trong dấu ngoặc đơn.

Quản trị vốn lưu động hiệu quả nhằm đảm bảo các khoản phải thu, phả trả, hàng tồn kho và tiền mặt trong DN được duy trì ở mức cân đối. Từ đó, DN có thể tối ưu hóa nguồn vốn của mình, không lãng phí đồng thời cũng không thiếu hụt đến mức ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.

Quản trị hiệu quả vốn lưu động giúp DN nâng cao hiệu quả kinh doanh, nhờ đẩy nhanh chu kỳ chuyển hóa tiền mặt, nâng cao uy tín cho DN, thực hiện đầy đủ, đúng hạn các nghĩa vụ tài chính ngắn hạn. Với 25 DN thủy sản Việt Nam trong nghiên cứu này rút ngắn được chu kỳ chuyển đổi tiền mặt, góp phần giúp các DN này nâng cao khả năng sinh lời.

Tài liệu tham khảo:

1. Vân, D. T. H., & Nga, T. P. (2018), Ảnh hưởng của quản trị vốn lưu động tới khả năng sinh lời của doanh nghiệp: Bằng chứng từ các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng tại Việt Nam. Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng, số, 195, 39-47;
2. Afeef, M. (2011), Analyzing the Impact of Working Capital Management on the Profitability of SME’s in Pakistan. International Journal of Business and Social Science, 2(22), 173-183;
3. Mumtaz, A., Rehan, M., Rizwan, M., Murtaza, F., Jahanger, A., & Khan, H. A. (2011), Impact of Working Capital Management on firms’ performance: Evidence from Chemical sector listed firms in KSE-100 index. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), e-ISSN, 93-100;
4. Padachi, K. (2006), Trends in working capital management and its impact on firms’ performance: an analysis of Mauritian small manufacturing firms. International Review of business research papers, 2(2), 45-58;
5. Sharma, A. K., & Kumar, S. (2011), Effect of working capital management on firm profitability: Empirical evidence from India. Global business review, 12(1), 159-173.

Nguồn: Nghiên cứu của tác giả