“Ngấm đòn” hậu COVID-19

Sau 4 năm kể từ khi thông điệp “Make in Vietnam” chính thức được đưa ra, công nghệ thông tin và viễn thông đã trở thành ngành kinh tế động lực của cả nước, giữ vai trò dẫn dắt, tạo nền tảng phát triển kinh tế số, xã hội số và Chính phủ số. Tỷ lệ đóng góp vào GDP của lĩnh vực công nghiệp thông tin cũng như kim ngạch xuất khẩu phần cứng - điện tử đều ghi nhận sự gia tăng so với thời điểm năm 2021.

Năm qua cũng đánh dấu sự kiện Việt Nam có tên trong danh sách số ít quốc gia sản xuất được chip trên thế giới và ra mắt hệ sinh thái điện toán đám mây lớn nhất nước ta.

Đặc biệt, một dấu ấn tích cực khác của ngành trong năm 2022 là đầu tư của các doanh nghiệp FDI vào Việt Nam chuyển hướng từ gia công sang đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D), bằng việc thiết lập các trung tâm R&D tại Việt Nam. Khoảng 60% số doanh nghiệp đang làm gia công đã chuyển trọng tâm từ gia công từng công đoạn có giá trị thấp sang làm toàn bộ giải pháp, sản phẩm mang lại giá trị cao.

Tuy nhiên, giai đoạn từ cuối năm 2022 đến đầu năm 2023 chứng kiến các doanh nghiệp trong ngành dần “ngấm đòn” từ sức cầu yếu do rủi ro suy thoái kinh tế thế giới và áp lực lạm phát.

Quý I/2023, doanh thu công nghiệp công nghệ thông tin cũng như kim ngạch xuất khẩu phần cứng - điện tử Việt Nam giảm so với cùng kỳ. Cụ thể, lũy kế doanh thu toàn ngành tính đến hết tháng 3/2023 ước đạt 845.577 tỷ đồng, tỷ lệ doanh thu ước đạt 20% so với kế hoạch năm. Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu phần cứng - điện tử ước đạt khoảng 26,6 tỷ USD, giảm 9,5% so với cùng kỳ.

Trong kết quả khảo sát Vietnam Report thực hiện vào tháng 5-6/2023, tất cả các doanh nghiệp và chuyên gia trong ngành đều không có kỳ vọng vào sự tăng trưởng mạnh mẽ của ngànhcông nghệ thông tin và viễn thông, 71,4% nhận định sẽ duy trì đà tăng trưởng và 28,6% nhận định sẽ có sự suy giảm đà tăng trưởng trong 6 tháng cuối năm 2023.

6 động lực thúc đẩy

Mặc dù có thể gặp nhiều khó khăn trong ngắn hạn, song triển vọng trung và dài hạn của ngành công nghệ thông tin, viễn thông vẫn được đánh giá khả quan. Kết quả khảo sát Vietnam Report chỉ ra 6 động lực mạnh mẽ nhất thúc đẩy thị trường công nghệ Việt Nam năm 2023.

Thứ nhất, các chính sách hỗ trợ thúc đẩy chuyển đổi số từ Chính phủ. Hiện Việt Nam là một quốc gia có tinh thần đổi mới sáng tạo cao. Theo báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo Toàn cầu năm 2022, Việt Nam hiện đứng thứ 48 trong số 132 nền kinh tế về năng lực đổi mới sáng tạo, xếp thứ ba trong khu vực Đông Nam Á. Đồng thời, Chính phủ luôn chú trọng ưu tiên thúc đẩy sự phát triển của công nghệ thông tin và viễn thông, coi đây là lực đẩy chủ đạo gắn với sự tiến bộ của nền kinh tế.

Hai là, tỷ lệ người dùng Internet và các sản phẩm, thiết bị, dịch vụ công nghệ ở mức cao so với thế giới. Nền kinh tế Việt Nam những năm gần đây có tốc độ tăng trưởng cao với thị trường nội địa lớn và đa dạng, số lượng người tiêu dùng sử dụng công nghệ số ngày càng tăng, dân số trẻ, nhạy bén với cái mới, số người dùng thiết bị thông minh chiếm tỷ lệ cao. Theo báo cáo Vietnam Digital 2023, tính đến tháng 1/2023, Việt Nam có gần 78 triệu người sử dụng Internet, tăng 7,3% so với cùng kỳ năm 2022. Tỷ lệ người dùng so với tổng dân số ghi nhận tăng trưởng từ mức 73,2% lên 79,1%.

Ba là, sự dịch chuyển của các ông lớn sản xuất trên thế giới đầu tư vào Việt Nam. Các công ty đa quốc gia có xu thế dịch chuyển hoạt động sản xuất từ những nước có tình trạng bất ổn sang Việt Nam, nắm bắt cơ hội này chúng ta đã thu hút được đầu tư của các doanh nghiệp công nghệ quốc tế. Cổ phần của các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam cũng được các doanh nghiệp công nghệ nước ngoài quan tâm. Điều này cũng mở ra các cơ hội hợp tác, cung cấp dịch vụ công nghệ thông tin lớn cho các doanh nghiệp công nghệ trong nước.

Bốn là, công tác chuyển đổi số được đẩy nhanh trở thành xu thế tất yếu của thế giới.

Năm là, môi trường đầu tư, kinh doanh Việt Nam được cải thiện tích cực và an toàn.

Sáu là, số lượng thương vụ đầu tư vào lĩnh vực công nghệ gia tăng mạnh mẽ.

Theo khảo sát của Vietnam Report, chiến lược ưu tiên được thực hiện trong năm 2023 bao gồm, nâng cao năng lực cạnh tranh so với những đối thủ công nghệ khác (85,7%); tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao (71,4%); tăng cường hoạt động R&D (64,3%); nâng cao uy tín, hình ảnh của doanh nghiệp trên truyền thông (53,8%); nâng cao hệ thống quản trị, đặc biệt là hệ thống quản trị rủi ro (51,7%) và cải thiện cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin (50,0%).